آیت الله العظمی آقا رحیم ارباب (۱۲۹۷ - ۱۳۹۶ ق)، فقیه، عارف و فیلسوف شیعه در قرن چهاردهم هجری و از شاگردان جهانگیرخان قشقایی و آخوند کاشانی است. ایشان از اساتید بزرگ حوزه علمیه اصفهان در علوم متعدد فقه و فلسفه و کلام و ریاضی بود. شهید بهشتی و شهید مطهری از شاگردان او هستند.
نام کامل رحیم ارباب چرمهینی
زادروز ۱۲۹۷ قمری
زادگاه اصفهان
وفات ۱۳۹۶ قمری
مدفن اصفهان، تخت فولاد
اساتید
جهانگیرخان قشقایی، آخوند کاشانی، سید محمدباقر درچهای، سید ابوالقاسم دهکردی،...
شاگردان
شهید بهشتی، شهید مفتح، سید محمدرضا خراسانی، جلال الدین همایی، شهید مرتضی مطهری، محمد ناصری دولت آبادی،...
آثار
تصحیح «تبیان، حاشیه بر منهاج معادن التجنیس، حواشی بر کتب فلسفی،...
ولادت و خاندان
رحیم ارباب در سال ۱۲۹۷ هـ.ق در قریه «چرمهین» اصفهان و در خانه حاج علی پناه، مشهور به ارباب حاج آقا (فرزند عبدالله مشهور به ارباب آقا) به دنیا آمد.
«آقا رحیم در خانوادهای رشد کرد که افرادی باسواد، اهل شعر و ادب و تاریخ بودند. پدر ایشان در شعر، تخلص «لنگر» داشت و سالها با عمان سامانی و دهقان سامانی و ملا محمد همامی و دیگر شعرای معاصرش جلسات شعر داشت. آقا رحیم نیز بیشتر اشعار فارسی حافظ و مولانا و شعرای عرب را که حفظ داشت، از دوره کودکی خود و از طریق شنیدن از زبان پدر و عمویش بوده است».
اجداد آقا رحیم ارباب «از اعیان دهاقین و مشاهیر نجبا و بزرگ زادگان قریه چرمهین از قرای معروف روستای لنجان اصفهان و صاحب مال و ثروت بودند و بدین سبب به لقب ارباب خوانده میشود».[۱]
تحصیلات و استادان
آقا رحیم ارباب، ادبیات فارسی و بخشی از صرف و نحو را در کودکی، نزد ملا محمد همامی که مردی فاضل، ادیب و شاعر بوده است، در «چرمهین» خواند. وی در اصفهان، بقیه مقدمات و سطوح را نزد حاج میرزا بدیع درب امامی (متوفا: ۱۳۱۸ هـ.ق)، قوانین الاصول را نزد علامه آیت الله سید محمدباقر درچهای (متوفا: ۱۳۴۲ هـ.ق) و خارج اصول فقه را نزد سید ابوالقاسم دهکردی (۱۳۵۳ هـ.ق)، سید محمدتقی مدرس و حاج آقا منیر احمدآبادی (متوفا: ۱۳۴۲ هـ.ق) آموخت. فلسفه، هیئت و ریاضیات را نیز نزد جهانگیرخان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشی فراگرفت.[۲]
وی همچنین ۴ سال به فراگیری اسفار نزد حاجی ملا اسماعیل درب کوشکی پرداخت. او برای ادامه تحصیلات، به عراق رفت و در درس میرزا محمدحسن شیرازی شرکت کرد، تا به مقام اجتهاد نائل آمد.
آقا رحیم ارباب شوق فراوانی نسبت به فراگیری دانش داشت. خودش در این باره میگوید: «از اول شب آماده مطالعه کتابهای علمی میشدم و مطالعه طول میکشید تا شام حاضر میشد و لذت مطالعه کتاب، مهلت به صرف شام نمیداد و غذا سرد میشد و گاهی مطالعه طول میکشید تا صبح میشد و بعد از تناول غذای شب و ادای فریضه صبح، در مجلس درس حاضر میشدم و با شوقِ علم آموزی اعتنا به کمبود خواب نداشتم».[۳]
آقا رحیم ارباب از حیث تبحر در ادبیات، در زمان خود کم نظیر بودند. تمام اشعار سیوطی را در سن نود و چند سالگی از حفظ داشتند و نیز کتاب «شرح منظومه» ملا هادی سبزواری را...».[۴]