توضیح بیشتر اینکه کفاره از ماده کفر، از نظر لغت به معنای پوشاندن است. از این لحاظ که به وسیله عمل خیری آثار و نتایج عمل زشتی پوشانده می شود به آن عمل کفاره می گویند. به عبارت دیگر انجام عمل خوب بعد از ارتکاب یک عمل زشت باعث می شود تا حدودی زشتی عمل انسان جبران گردد. انسان گناه کار با انجام عمل گناه خشم الهی را بر می انگیزد و منفور درگاه حق می گردد. لذا این حالت بایستی جبران گردد در غیر این صورت کسی که منفور همیشگی درگاه حق باشد مطمئنا در هلاکت ابدی خواهد بود. کفاره در حقیقت انجام اعمالی است که جنس این اعمال خشنودی خدا را به دنبال خواهد داشت و سرپوشی بر کارهای بد و زشت ما می باشد.

کفارات یا خاصّند و یا عام. کفارات خاص آن دسته از کفاراتند که خداوند نوع و میزان آنها را مشخص نموده است مانند کفاره روزه، قسم دروغ و ... . کفارات عام نیز هر عمل خیری است که سبب از بین رفتن آثار سوء گناه می شود

در قرآن و روایات راه ها و مصادیق فراوانى ذکرشده که موجب از بین رفتن گناه و آثار و عوارض آن، بلکه تبدیل سیئات به حسنات می شود. از مجموع آن ها به دست مى آید که ایمان و عمل صالح و توبه و ترک گناهان کبیره، مطمئن ترین راه از بین بردن گناهان گذشته و جلب محبّت الهى است. در ذیل به برخى از آن ها اشاره مى شود:

1. ایمان و عمل صالح: قرآن کریم مى فرماید: «والّذین آمنوا و عملوا الصالحات لنکفّرنّ عنهم سیئاتهم؛(1) کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام مى دهند، گناهان آنان را مى بخشیم».

پس باید کوشید از طریق افزایش معرفت و شناخت خدا و آگاهى از نعمت هاى مادى و معنوى و انجام عمل صالح، ایمان را تقویت کرد.

2. توبه و بازگشت از گناهان: توبه سبب محو و از بین رفتن همه گناهان کبیره، و صغیره مى گردد.(2)

آیات 68 و 69 سوره فرقان به مرتکبان برخى گناهان کبیره وعدة عذاب چند برابر و جاودانگی در جهنم داده، فرموده است: «مگر کسى که توبه کند و ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد که در این صورت خداوند (نه تنها) گناهان او را مى بخشد (بلکه) سیئات و بدى هاى اعمال آن ها را به حسنات تبدیل مى کند».(3)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: «لکلّ داء دواء و دواء الذّنوب الاستغفار؛(4) براى هر دردى، درمانى است. درمان بیمارى گناهان توبه و استغفار است». با توبه مى‌توان محبّت الهى را جلب کرد و محبوب حق تعالى گشت.

امام باقر(ع) فرمود: « خدا از توبه بنده گناهکار خویش بسیار خشنود مى گردد؛ خشنودتر از مردى که در شب تار شتر و توشه خود را گم کند و سپس پیدا نماید». در حدیث قدسى آمده است: «اگر آنان که از درگاه من روى برتافتند و به معصیت آلوده گشتند، مى دانستند چقدر مشتاق آنان هستم (و از بازگشت و توبه آنان خشنود مى گردم)، از شدّت شوق و شعف، جان مى سپردند».(5)

3. ترک گناهان بزرگ: ترک گناه کبیره سبب از بین رفتن آثار گناهان کوچک می شود: «إن تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه، نکفّر عنکم سیئاتکم و ندخلکم مدخلاً کریماً؛(6) اگر از گناهان بزرگى که از آن نهى مى شوید، پرهیز کنید، گناهان کوچک شما را مى پوشانیم و شما را در جایگاه خوبى وارد مى سازیم».

4. کار خوب و شایسته: هر کرداری که مصداق «حسنه» باشد، عاملى براى از بین رفتن سیئات و بدى ها مى باشد: «انّ الحسنات یذهبن السیئات ذلک ذکرى للذاکرین؛(7) حسنات، سیئات و گناهان (و آثار آن) را برطرف مى سازند. این مطلب یادآورى است براى آن‌هایى که تذکر پذیرند».

حسنات، مطلق است و شامل همه عبادات و هر کار ارزشمندى است که شرع آن راتأیید و تعیین کرده و به قصد تقرّب به خدا انجام گیرد. امیرالمؤمنین(ع) مى فرماید: «انّ اللَّه یکفّر بکل حسنةٍ سیئةً؛(8) با انجام هر حسنه، خداوند، یک گناه و سیئه را مى‌پوشاند و محو مى سازد».