« وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِن طُورِ سَیْنَاء تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِّلْآکِلِینَ : و درختى را (نیز ایجاد کردیم) که (غالبا) از طور سینا بیرون مى آید که (به رویاندن زیتون) روغن و نان خورشى را براى خورندگان مى رویاند.»(مۆمنون،20) علاوه بر خواص مادی روغن زیتون، در روایات به تأثیرگذاری این مادهی غذایی در تعادل روح و روان انسان هم اشاره شده است. از امام رضا علیهالسلام نقل شده است: «... غم و اندوه را برطرف میکند و اخلاق را نیکو مینماید.» در بسیاری از روایات نیز فرمودهاند سرکه و روغن زیتون غذای انبیاء و غذای مورد علاقهی حضرت فاطمه بوده است. (بحارالانوار،48، 117)
میئه های بهشتی,غذاهای بهشتی
انگور
وَعِنَبًا وَ قَضْبًا : و درخت انگور و سبزیجاتى که چندین نوبت چیده مى شود.(عبس، 28)
انگور یازده بار در قرآن آمده است؛ چه به عنوان میوهی بهشتی و چه به عنوان برگزیده ای از میوه های زمینی. در سوره عبس برای یادآوری نعمتهایش وقتی از دانه و باران و... سخن میگوید رویش خرما و انگور را منتی بر بندگان و آیتی بر قدرت خود میداند.
خرمای تازه
« وَهُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَبًا جَنِیًّا : و درخت خرما را به سوى خویش حرکت ده تا براى تو خرماى تازه چیده فرو ریزد.» (مریم،25)
وقتی حضرت مریم حضرت عیسی را به دنیا آورد در همان لحظات نخستین پس از زایمان به او وحی شد درخت کنارش را تکان دهد و از آن خرمای تازه بخورد. از این رو گفتهاند که خرمای تازه بهترین غذا برای بانوانی است که تازه وضع حمل کردهاند.
موز
«وَ طَلْحٍ مَّنضُودٍ : و (درخت) موز که میوه هایش روى هم نشسته.» (واقعه،29)
موز را هم به عنوان میوه های بهشتی نام میبرد و با توصیف درختان موز به توصیف زیباییها و نعمات بهشتی میپردازد. و همین دلیلی بر برتری موز بر دیگر میوهها از منظر قرآن خواهد بود. زیرا در بهشت آنچه راز جاوید ماندن و حیات طیبه است استفاده خواهد شد. هر چند کیفیت آنها با کیفیت میوه های زمین متفاوت باشد.
انار
«فِیهِمَا فَاکِهَةٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ : در آن دو (هر نوع درخت) میوه و درخت خرما و انار است.» (الرحمن،68)
از انار سه بار در قرآن یاد شده است. وقتی در سوره الرحمن از دو باغ ویژه بهشتی سخن میگوید میفرماید: در آن دو باغ میوههاست. سپس دو تا از آن میوهها را از بقیه جدا کرده و عیناً نام میبرد که انار و خرما هستند
عسل
«...یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاء لِلنَّاسِ ... : از درون شکم آنها مواد قابل آشامیدن رنگارنگى بیرون مى آید که در آن براى مردم شفاست ، ...» (النحل،69)
از عسل هم در قرآن یاد شده است و به مهمترین جنبهی عسل یعنی جنبه دارویی آن توجه شده است.
در قرآن دو چیز به عنوان عامل شفا یاد شده است: یکی خود قرآن و دیگری عسل است ؛ به عبارتی در قرآن کریم هم به شفای روح و قلب و هم به شفای جسم توجه شده است. در روایات هم آمده است که نوش عسل (یک قاشق مربا خوری عسل) موجب شفاست. (کافی، ج8، 194)
کدو هم در سوره صافات، آیه 146ذکر شده است. میفرماید :
وَأَنبَتْنَا عَلَیْهِ شَجَرَةً مِّن یَقْطِینٍ : و بر بالاى سر او بوته اى از نوع کدو (یا موز یا انجیر) رویانیدیم.
وقتی یونس بیمار در ساحل افکنده شد بر او درخت کدو رویاندیم تا بر او سایه افکند.
پیاز، عدس، سیر، و سبزی هم در آیه 61 سوره بقره به عنوان درخواست بنی اسرائیل از خداوند مطرح شده است. و نان در سوره یوسف آیه 37 آمده است. البته اینها به عنوان نقل قول دیگران در قرآن آمدهاند.
نوشیدنیها در قرآن
شیر و آب خالص دو نوشیدنی هستند که قرآن از فوائد آن برای انسان سخن میگوید. گویا با ذکر این دو سخن، درباره ی همه مایعاتی که بدن انسان بدان نیازمند است تمام میکند.
شیر، آب خالص، شرابی پاکیزه (و غیر مست کننده) و شربتی از عسل، از نوشیدنی هائی است که در قرآن به عنوان نوشیدنیهای بهشتی نام برده شده است.
«...فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَیْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى ... : ... و نهرهایى از شراب که سراپا لذت است براى نوشندگان، و نهرهایى از عسل تصفیه شده، و براى آنها در آنجا از هر گونه میوه هست ،... » (محمد،15)
گوشتها در قرآن
عبارت لحم به معنای گوشت 12 بار در سوره های بقره، مائده، انعام، و نحل ذکر شده است ؛ چرا که اساس تغذیه انسان و قوت بدن است. لذا اگر چه خوردن گوشت قرمز به صورت مداوم خوب نیست و از آن نهی شده است ، ترک کردن گوشت نیز بسیار بد است . در روایات گوشت را سید غذاها معرفی کردهاند و از تأثیر ترک گوشت در اخلاق انسان سخن شده است : «هر کس چهل روز گوشت نخورد، بداخلاق میشود.» (کافی ج 1،ص 301)
گوشت پرندگان
«وَلَحْمِ طَیْرٍ مِّمَّا یَشْتَهُونَ : و گوشت پرنده از هر چه میل نمایند .» (واقعه،21)
گوشتهای دریایی
«... وَهُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُواْ مِنْهُ لَحْمًا طَرِیًّا ... ؛ و اوست کسى که دریا را مسخر گردانید تا از آن گوشت تازه بخورید .... .» (فاطر،12)
رستورانهای بهشت
یُطافُ عَلَیْهِمْ بِآنِیَةٍ مِنْ فِضَّةٍ وَ أَکْوابٍ کانَتْ قَواریرَا (انسان،15)
و در گرداگرد آنها ظرفهایی سیمین و قدحهایی بلورین میگردانند(پر از بهترین غذاها و نوشیدنیها)،
وَ اَمْدَدناهم بفاکهةٍ ولحمٍ مما یَشتَهونَ (سوره طور /22)
همواره از انواع میوهها و گوشتها از هر نوع تمایل داشته باشند در اختیار آنها میگذاریم.
گاهی در طبیعت بهشت در کنار نهری ،یا چشمه ساری،کوزههایی بسیار زیبا و شگفت انگیز می بینند که در آنها مُهر و موم شده است. برای میل آن باید مُهر ظرف را بشکنند . وقتی مهر شکسته میشود بوی عطری دلنشین از آن به فضا متصاعد میشود.
یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ خِتامُهُ مِسْکٌ وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُون(25/مطففین): آنها از شراب زلال دست نخورده و سربستهای مینوشند! ...
گاهی پرندهای در هوای بهشت به پرواز درمیآید و بهشتیان اشتهای خوردن گوشت آن را پیدا میکنند می گویند: (سُبْحانَکَ اللَّهُمَّ) خداوندا تو پاک و منزهای! بعداً آن پرنده فرود میآید، بریان میشود، و در جلو آنان قرار میگیرد. هنگامی که ایشان از آن بهرهمند شوند میگویند: الحمد للّه ربّ- العالمین. سپس آن پرنده زنده میشود و پرواز میکند. بنابراین: اولین سخن اهل بهشت در مقابل اینگونه نعمتهای پروردگار تسبیح و تقدیس خدا و آخرین کلامشان سپاسگزاری پروردگار میباشد.(تفسیر آسان، ج7، ص 88 به نقل از مجمعالبیان
میوههای بهشت بدون هسته بوده و پوست ضخیم و ماده بدون استفاده ندارند همگی تازه و خوش طعم و رسیدهاند و به محض جدا شدن از شاخه میوه دیگری جای آن روییده خواهد شد . میوههای بهشتی بر شاخهها متراکم و آویزان هستند و تمام اندام درختها را پوشاندهاند
در حدیثی منقول که امام باقر(علیهالسلام) آن را از پیامبر خدا(صلّی اللَّه علیه و آله) روایت کرده آمده است: «مؤمنی در بهشت نیست که او را بهشتها و باغهایی بسیار نباشد، با تخت و بیتخت و ... پس چون دوستدار خدا غذای خود را بخواهد، آنچه نفس او هنگام خواستن غذا میل کرده بدون آن که نام آن را ببرد، برایش حاضر میشود (بنابراین نیازی به صبر کردن برای طبخ غذا و یا شرم از درخواست نیست.» (نورالثقلین،ج4، ص548)
همین چیزها در مورد میوههای بهشتی نیز نقل شده است یعنی زمانی که بهشتیان کنار هم بر تختهای خود تکیه زدهاند با طبقهای میوه پذیرایی میشوند و گاهی در حالیکه به تنهایی نظر بر میوهای میکند در حالیکه در جایی آرمیده است شاخه به طرف او آمده و میوه را تقدیم میکند وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُها تَذْلِیلًا (انسان ،14) یعنی میوههای بهشتی در دسترس و اختیار آنها است. " و گاهی در حالیکه میل به میوه دیگری پیدا میکند میوه مقابل او تبدیل به میوه دیگر میشود در حدیث پیامبر است که فرمود: در عالم رویا عمویم حمزه را دیدم که در حالیکه طبقی از انگور بهشتی نزد او بود و یکمرتبه تبدیل به خرما شد.»(قیامت در قرآن ،ص 36)
تنوع خوراکیهای بهشت
به نقل از رسول خدا: قصری از مروارید در بهشت است که در آن هفتاد خانه از یاقوت سرخ است .... و در هر اطاق هفتاد سفره غذا و در هر سفره هفتاد نوع رنگ، از طعام و خوراکی است.( ترجمه مجمعالبیان فی تفسیر القرآن، ج24، ص: 41)
در مورد میوههای بهشتی فرمودند هر یک از میوههای بهشتی یک صد هزار طعم دارد .(قیامت در قرآن، ص 36) به همین دلیل وقتی میوه ای را برای بار دوم با طعم جدید مییابد از روی تعجب میگوید: ُکُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذِی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِها: هر گاه میوهای به آنها داده میشود میگویند این همانست که پیش از این به ما داده شد و مانند آنها بسیار برایشان آورده میشود.
میوههای بهشت بدون هسته بوده و پوست ضخیم و ماده بدون استفاده ندارند همگی تازه و خوش طعم و رسیدهاند و به محض جدا شدن از شاخه میوه دیگری جای آن روییده خواهد شد .(قیامت در قرآن ،ص36) میوههای بهشتی بر شاخهها متراکم و آویزان هستند و تمام اندام درختها را پوشاندهاند.
قرآن بعضی از میوههای بهشتی را مثال میزند و میفرماید:
فِیهِما فاکِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّان(سوره الرحمن : 68): در آن دو بهشت نیز هر گونه میوه خوش و خرما و انار بسیار است.
و طَلْحٍ مَنْضُودٍ- (الواقعه : 29) و درختان موز با موزهای متراکم روی هم چیده شده.
وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضیدٌ (ق:10): درختان خرمای بلند با میوههای روی هم چیده .
وعدههای غذای بهشتیان بنا بر ظاهر آیه ،صبحانه و شام است (و شاید بتوان گفت چاشت و عصرانه .) که از این مطلب میتوان به اهمیت این دو وعده غذایی پی برد . و لهم رزقهم فیها بکرة و عشیاً شاید هم منظور این است که شب و روز غذا برای ایشان آماده است
بهترین غذاهای بهشتی نیز از گوشت مخصوصاً گوشت پرندگان است . گاهی سفرههای ضیافتی برپاست که در آن صدها غذای متنوع و لذیذ بهشتی است که بنا بر روایات بهترینشان گوشت است. "اللحم سید الطعام فی الدنیا والآخرة". پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود گوشت، بهترین نان خورش در دنیا و آخرت است و بهترین گوشت نیز گوشت پرندگان است . وَ لَحْمِ طَیْرٍ مِمَّا یَشْتَهُونَ (واقعه : 21): و گوشت پرندگان از هر نوعی که مایل باشند (برایشان مهیاست)
اما اولین غذای بهشتیان بعد از ورودشان به بهشت از جگر ماهی است. نقل است که یک دانشمند یهودی از رسول خدا پرسید اولین چیزی که اهل بهشت بعد از داخل شدن به بهشت میخورند چیست ؟ فرمود جگر نهنگ. عرض کرد چه مینوشند؟ فرمود سلسبیل .