حجت‌الاسلام مسعود عالی (کارشناس مسائل اخلاقی و اجتماعی): اهل بیت(ع) در ادعیه به ما آموختند از خدا بخواهیم جزو یاران امام عصر (عج) باشیم. در تعقیبات نماز صبح دعایی کوتاه وجود داردکه ابتدائش با «اللهم بلّغ مولای صاحب‌الزمان» آغاز در واقع نوعی تجدید بیعت با امام زمان (عج) است.

بنابراین باید از خدا بخواهیم که ما را در رکاب و از یاران و مدافعین حضرت قرار دهد و در دعای عهد نیز از خداوند می‌خواهیم که اگر مرگ هم بین ما و او فاصله انداخت، چنین مانعی از بین برود و با ظهور ایشان بتوانیم به دنیا بازگردیم. زمانی که امام مرحوم شدند یک برگه نشانه (چوب‌الف) در مفاتیح ایشان پیدا کردند که مشخص بود ایشان مداومت در خواندن این دعا داشته است؛ در این دعا می‌خوانیم که اگر مرگ بین من و ظهور حضرت فاصله انداخت مرا به این عالم بازگرداند. بنابراین شیعه باید آنقدر مشتاق یاری امام باشد که چنین درخواستی از خدا داشته باشد.

غرب با ابزارها و تکنولوژی فعلی، تمدن خود را بنا کرده است، آیا تمدن حضرت هم بر این اساس بنا می‌شود یا اینکه ابزارهای آن متفاوت از ابزارهای ماست؟

در روایات آمده که قیام حضرت با شمشیر خواهد بود، حال مشخص نیست تکنولوژی روز است یا اینکه همان شمشیر است، این نکته اکنون محل بحث ما نیست

اینکه همان شمشیر است، این نکته اکنون محل بحث ما نیست. چقدر فرق است بین شیعیان آخرالزمان با شیعیانی که در زمان ائمه (ع) بودند و آنها را یاری نمی‌کردند، در قضیه کربلا یک داستانی است که آن را شاید کمتر شنیده باشیم، پیش از آغاز جنگ دو لشگر مقابل هم اردو زده بودند و فاصله‌ها کم بود و همدیگر را می‌دیدند، هنوز جنگ شروع نشده بود یک شخصی در لشگر عمر سعد به نام هرثمة بن سلیم به سمت لشکر امام (ع) آمد و از ایشان خواست که او را ببخشد. حضرت هم توبه او را قبول کرد و پرسید که هرثمه چه شد که به لشگر ما آمدی؟ او هم یاد لشکر امیرالمؤمنین (ع) افتاد که در زمان یکی از جنگ‌ها از کربلا رد شد و گریه کرد و گفت روزی یک عده عاشق اینجا می‌آیند و شهید می‌شوند. با این حال باز هم در لشکر امام نیامد و گفت که من خانواده دارم، امام هم به او گفت که برو از اینجا دور شو که صدای مظلومیت ما را نشنوی! چقدر بین شیعیان آن زمان و شیعیان آخرالزمان که امام معصومشان را ندیده باور دارند، تفاوت است.

روایت از امام سجاد (ع) داریم که فرمود بهترین شیعیان ما شیعیان آخرالزمان که قائل به امامت او هستند و منتظر ظهورند اینها از مؤمنان همه زمان‌ها بالاتر هستند چرا که خدا آنقدر به شیعیان آخرالزمان فهم و شعور و معرفت داده که ما را ندیده باور دارند، غیبت برای آنها به منزله شهود است.

هنر بندگی همین است که انسان خیلی چیزهای ندیده را باور و قبول کند. در قرآن هم متقین را خداوند کسانی می‌داند که ندیده خیلی چیزها را قبول می‌کند مؤمن کسی است که خدا و اهل بیت (ع) را ندیده باور داشته باشد. متأسفانه فرهنگ و تمدن مادی زمان ما که به اصطلاح مدرنیته یا هر اسم دهن پرکنی است، چنان انسان‌ها را بی‌جهت بزرگ و جسور کرده که می‌گوید هرچه به عقلت نرسید دیگر باورش نکن ولو وحی هم باشد! یعنی دیگر زمان آن گذشته که خدا بگوید و ما باور کنیم! در حالی که باید بدانیم دایره وحی بزرگتر از عقل ماست، چیزهایی است که در عقل ما نمی‌گنجد و این طبیعی است، چرا که عقل ما خالص نیست و هواهای نفس در آن تأثیر زیادی گذاشته است.

ثابت ماندن در دین، انتظار فرج، تولی و تبری، صبر بر ابتلائات، تسلیم امر خدا بودن، پرهیز از شهرت طلبی، پیروی از فقها و علما،کسب معرفت امام، از جمله توصیه های روایات به شیعیان در دوره غیبت است.

عصر غيبت مهم‌ترين تكليف براى مردم، عمل به وظايف امر است، نه فقط خواستن و دل بستن و دعا كردن؛ زيرا نجات دنيا و آخرت انسان در عمل به وظيفه است، نه صرف آرزو و دعا و...در نظر داشته باشيم كه خواستن چيزى است و عمل به وظيفه چيز ديگر. هيچ‌گاه بيمار دلش نمى‌خواهد دواى دردش را بخورد، امّا موظف است كه بخورد، چون شفايش در آن نهفته و علاجش به خوردن آن بستگى دارد. البتّه ممكن است در مواردى خواستن با وظيفه هم جمع شود، امّا معيار عمل به وظايف است.

ميليون‌ها عاشق مى‌خواهند به خدمت حضرت شرفياب شوند، امّا اين وظيفه نيست، بلكه در حدّ خواستن و آمال و آرزو است و ميسّر نشدنش مسؤوليّت‌آور نيست، ولى ترك گوشه‌اى از وظايف امر شده، مسؤوليّت مى‌آورد، عمل به آن‌كه از وظايف دينى است و موجب خوشنودى حضرت بقيّة اللّه الأعظم عليه السّلام است،نه عدم لقاى او و تنها به توسّل و دعا قناعت نمودن.بلى!قطعا همه اين كارها خوب و ممدوح است،امّا ابدا جايگزين عمل به وظايف نمى‌شود.(۲)

دینمداری علی علیه السلام فرمود: «...بدانید! هر که از شیعیان، بر دینش محکم باقی بماند، و از به درازا کشیدن غیبت امام، دلش به زنگار شک، تیره و سخت نگردد، روز قیامت او با من و در رتبه‌ی من است.» (۳) .۳- امام سجاد علیه السلام فرمود: «هر کس در دوره‌ی غیبت قائم ما، بر ولایت ما، استوار باقی بماند خداوند اجر هزار شهید از شهدای بدر و احد به او عطا می فرماید.» (۴)

یمان تمار می گوید: «نزد امام صادق علیه السلام نشسته بودیم که به ما فرمود: «صاحب الامر غیبتی خواهد داشت که کسی که بخواهد در آن دوره دیندار بماند سخت در مشقت و در معرض مشکلات است.» و سپس فرمود: «صاحب الامر غیبتی دارد و بنده‌ی خدا- برای حفظ دینش - باید تقوای الهی را پیشه کند و دو دستی به دین خود بچسبد.»(۵)

ودر حدیثی دیگر کلینی به سندش از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: «همانا برای صاحب این امر غیبتی است که دین دار در آن به مانند کسی است که دست به شاخه پر تیغ گل بکشد …به طورحتم برای صاحب این امرغیبتی است، پس باید بنده خدا تقوای الهی را پیشه کرده و به دین او تمسک بجوید.»(۶)

یونس بن یعقوب از معتمدانش از امام صادق علیه السلام نقل می کند که فرمود: «در چه حالی به سر خواهید برد در روزگاری که امامتان را نشناسید؟» به آن حضرت عرض شد: «اگر چنین شد چه باید کرد؟» فرمود: «از دستورات امام سابق پیروی کنید تا وقتی خداوند او را ظاهر کند.» (۷)

عبدالله بن سنان می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: شبهه ای دامنتان را خواهد گرفت و به حیرتی دچار خواهید شد، نشانه‌ی هدایت و امام راهبرتان دیده نخواهد شد، و در آن هنگام جز کسی که مانند غریق ناامید از همه جا، دست دعا به درگاه پروردگار بردارد، کس دیگری نجات نخواهد یافت.» عرض کردم: «دعاء غریق چگونه است؟» فرمود: «غریق می گوید: یا الله! یا رحمن! یا رحیم! یا مقلب القلوب! ثبت قلبی علی دینک...»(۸)

یونس بن عبدالرحمن می گوید: حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام فرمود: «خوشا به حال آن عده از شیعیان ما که در دوره‌ی غیبت قائم ما به محبت ما چنگ انداخته اند و بر ولایت ما و بیزاری از دشمنانمان استوارند! آنها از ما هستند و ما از آنها هستیم، آنها به امامت ما خشنودند و ما از شیعه بودن آنها خشنودیم، خوشا به حالشان و بهشت گوارایشان باد، به خدا قسم، اینان در روز قیامت هم درجه‌ی ما هستند.» (۹)

حضرت جواد از امير مؤمنان عليهما السّلام فرمود:«قائم ما را غيبتى خواهد بود تا اين‌كه فرمود:پس هركس بر دين خود ثابت بماند و به‌سبب طولانى شدن غيبت امامش، قساوت پيدا نكند.پس او در روز قيامت در درجۀ من و با من خواهد بود.»(۱۰)

انتظار فرج انتظار فرج در دوران غيبت يكى از امور سفارش شدۀ ائمّه عليهم السّلام است و روايت بسيار دراين‌باره به دست ما رسيده است و ثواب منتظران فرج امام زمان عليه السّلام را با شهداى در خون غلطان دانسته است. امير المؤمنين فرمود: منتظر فرج قائم ما مانند كسى است كه در راه خدا در خون خود غوطه‌ور شود و چنگ‌زننده به امر ما فردا در حظيرة القدس با ما خواهد بود.(۱۱)

امام سجّاد عليه السّلام فرمود: انتظار فرج از بزرگ‌ترين فرج‌هاست.(۱۲) امام صادق عليه السّلام فرمود:«منتظر دوازدهمين امام،مانند كسى است كه شمشير خود را كشيده و پيش روى پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله از او دفاع نمايد.(۱۳) ودر حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام روایت شده است: کسی که این امر (امامت و ظهور آن) را بشناسد، به سبب انتظار کشیدن آن، برایش گشایش حاصل می شود.(۱۴) حضرت رضا عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود:«افضل اعمال امّت من،انتظار فرج است.»(۱۵)

تبری و تولی رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: «خوشابه‌حال كسى كه قائم اهل بيت مرا درك كند،درحالى‌كه پيش از قيام پيرو او باشد،دوست او را دوست و از دشمنش دورى كند و امامان هدايت‌گر پيش از او را دوست بدارد. آنانند آشنايان و صاحبان محبّت و مودّت و براى من گرامى‌ترين(خلق خدا و)امّتم و مكرّم‌ترين خلق خدا هستند.»(۱۶)

امام صادق علیه السلام:خوشا به حال شيعيان ما و چنگ زنندگان به دوستى ما در غيبت قائم ما،ثابتان بر دوستى ما و دورى‌جويندگان از دشمنان ما؛آن‌هايند از ما و ماييم از آن‌ها،به امامت ما راضى شدند،ما نيز به شيعه بودن آن‌ها راضى هستيم،خوشابه‌حال آن‌ها!به خدا قسم ايشان هستند در روز قيامت در درجه ما!»(۱۷)

سدير از امام صادق عليه السّلام نقل مى‌كند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود خوش به حال آن‌كس كه قائم اهل بيت مرا دركنمايد درحالى‌كه قبل از قيامش به او و به امامان پيش از او اقتدا و تبعيّت كند و از دشمنان آن‌ها به خدا بيزارى جويد آنان رفيق و گرامى‌ترين امّت براى من هستند.»(۱۸)

صبر بر ابتلائات در دوران غيبت حضرت مهدي-عليه‌السّلام- فتنه‌هاي فراوان پديد مي‌آيد و مشكلات بسيار بر سر راه دينداران و پيروان ولايت و امامت ايجاد مي‌شود، تا آنجا كه نگاهباني ايمان و مواظبت بر تقوي همچون كندنِ خارهاي بوتة خار(۱۹)، يا نگه داشتن قطعه سنگي گداخته با دست، دشوار است. امتحانات الهي يكي پس از ديگري براي مؤمين پيش مي‌آيد و ميزان صبر و استقامت آنان را به بوته امتحان مي‌گذارد. امام صادق-عليه‌السّلام- مي‌فرمايد: «امر فرج براي شما نمي‌رسد مگر پس از نابودي، نه به خدا سوگند! نمي‌رسد مگر پس از آنكه خوب و بد از هم جدا شوند، نه به خدا سوگند! نمي‌رسد مگر پس از آنكه در اثر آزمايشات گوناگون، خالص و پاك شويد»(۲۰)

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم: «به‌زودى گروهى بعد از شما مى‌آيند كه يك مرد از آن‌ها اجر پنجاه‌نفر شما را داراست. گفتند:اى رسول خدا عليه السّلام!ما با تو در بدر و احد و حنين.بوديم و دربارۀ ما قرآن نازل شده است. فرمود:اگر چيزهايى را كه به آن‌ها بار كرده‌اند،به شما تحميل كنند،شما مانند آنان صبر نمى‌كنيد.»(۲۱)

امام حسين عليه السّلام فرمود: «شكيبايان بر اذيّت و تكذيب در زمان غيبت او به منزلۀ شمشيرزنان(راه خدا)در پيش روى رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله هستند.»(۲۲) روايت حمران از امام صادق عليه السّلام كه فرمود: «آيا نمى‌دانى هركس منتظر امر ما باشد و بر آزار و اذيّت‌هايى كه مى‌بيند صبر كند،او فردا در گروه ما خواهد بود؟»(۲۳)