مسلمانان یک دوره خود باختگی را پشت سر گذاشته‏‌اند و به یک دوره بازیافتگی خود رسیده‌اند. لهذا جهان سومی در حال تولد است که شرق و غرب را به مقابله برانگیخته است. خود باختگی یعنی تزلزل شخصیت، بی‌ایمانی به خود، گم کردن خود، از دست دادن حس احترام به ذات و احساس کرامت ذات، بی اعتمادی و بی‌اعتقادی به فرهنگ خود و استعداد و شایستگی خود. اما به خود آمدن یعنی بازگشتن ایمان به خود و بیدارکردن حس احترام به خود و به تاریخ خود و شناسنامه تاریخی خود، نسب تاریخی خود. خود باختگی یعنی خود را هیچ دانستن و دیگری را شخص الیق دانستن. (یادداشت‏‌ها، ج‏۱۰، ص۲۶) @motahari_nab

امروز یکی از خلأهایی که در دنیای اروپا و امریکا وجود دارد خلأ عشق است. در کلمات دانشمندان اروپایی زیاد این نکته به چشم می‌خورد که اولین قربانی آزادی و بی‌بند و باری امروز زنان و مردان، عشق و شور و احساسات بسیار شدید و عالی است. در جهان امروز هرگز عشق‌هایی از نوع عشق‌های شرقی از قبیل عشق‌های مجنون و لیلی، و خسرو و شیرین رشد و نمو نمی‌کند. (مسئله‌حجاب، ص۶۷) @motahari_nab

مقصود از تقلیدِ ممنوع تنها این تقلید که تقلید کورکورانه از محیط و عادت آباء و اجداد است نیست، بلکه می‌خواهم بگویم همان تقلید جاهل از عالم و رجوع عامی به فقیه بر دو قسم است: ممنوع و مشروع. اخیراً از بعضی مردم که در جستجوی مرجع تقلید هستند گاهی این کلمه را می‏شنوم که می‌گویند می‌گردیم کسی را پیدا کنیم که آنجا «سر بسپاریم». می‌خواهم بگویم تقلیدی که در اسلام دستور رسیده «سرسپردن» نیست، چشم باز کردن و چشم بازداشتن است. تقلید اگر شکل «سرسپردن» پیدا کرد هزارها مفاسد پیدا می‌کند. (ده‌گفتار، ص۱۱۹) @motahari_nab

مادر به لحاظ غریزه، بچه‌اش را در نهایت درجه دوست دارد و به حکم این دوستی طبیعی به بچه‌اش ایصال نفع می‌کند و حتی ایثار می‌کند، یعنی از خودش کم می‌گذارد و به او می‌دهد. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۶۹) @motahari_nab

از جمله کارهایی که رهبران بزرگ ما و بالخصوص رهبر بزرگ فعلی ما حضرت ‏آیت الله العظمی امام خمینی در این سال‌ها انجام دادند این بود که این خودباختگی را از مردم ما گرفتند و مردم ما را به آن خود واقعی و به آن روح جمعی مؤمن ساختند. بزرگترین هدیه‌ای که یک رهبر به ملتش می‌تواند بدهد «ایمان به خود» است، یعنی آن ملت را به خودش مؤمن کند. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۱۳۹) @motahari_nab

شهادت تزریق خون است به پیکر اجتماع؛ این شهدا هستند که به پیکر اجتماع و در رگ‌های اجتماع- خاصه اجتماعاتی که دچار کم‏ خونی هستند- خون جدید وارد می‌کنند. (قیام‌وانقلاب‌مهدی(ع) ومقاله‌شهید، ص۸۷_۸۸) @motahari_nab

اسلام دین عمل است، به دلیل اینکه دین عقل و منطق است نه دین وهم و خیال. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۳۰۱) @motahari_nab

نفوذ صهیونیسم از قضایایی است که همیشه مردم را باید از خطر اینها آگاه ساخت و نگذاشت مردم در حال بی‌خبری بمانند. (یادداشت‏‌ها، ج۳، ص۳۵۳) @motahari_nab

اسلام چنین دینی است که نه تنها شعار آن شعار آزادی بوده است بلکه با عوامل زبونی و ضعف مبارزه کرده و در مقابل، عوامل آزادی و قدرت و نیرومندی را تقویت کرده است. (پانزده گفتار، ص۹۷) @motahari_nab

این ماه(ماه‌رجب)، ماه استغفار و توبه و عبادت است. (آشنایی‌با‌قرآن، ج۸، ص۲۳۳) @motahari_nab

توبه یکی از مشخصات انسان نسبت به حیوانات است. یعنی انسان بسیاری ممیزات و مشخصات و کمالات و استعدادهای عالی دارد که هیچ کدام از آنها در حیوانات وجود ندارد؛ یکی از این استعدادهای عالی در انسان، همین مسئله‌ توبه است. (آزادی‌معنوی، ص۱۱۲) @motahari_nab

توحید قرآن تنها یک توحید فکری نیست که انسان فقط از نظر فکر معتقد باشد که مبدأ و خالق عالم یکی است، بلکه توحید در مرحله خاص انسان هم هست؛ یعنی انسان از نظر اعتقاد معتقد باشد که خالق عالم یکی بیش نیست و از نظر هدف هم برسد به آنجا که آنچه سزاوار است که انسان تنها هدف خود قرار دهد، همان اوست و بس، و طبعا سایر هدف‌ها زاییده و منبعث از این هدف خواهند بود، یعنی هیچ کدام استقلال و اصالت نداشته و همه مولود این هدفند. پس در اسلام همه چیز بر محور خدا دور می‌زند، چه از نظر هدف بعثت انبیاء و چه از نظر هدف زندگی یک فرد. (هدف‌زندگی، ص۱۷) @motahari_nab

دوره خلافت برای علی(علیه‌السلام) از تلخ‌ترین ایام زندگی او به حساب می‌آید، اما از نظر مکتبش او موفق شد بذر عدالت را در جامعه اسلامی بکارد. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۱۵۱) @motahari_nab

ما راه عبادت را نیز نمی‌دانیم، یعنی ما از نظر عبادت نیز قادر به اداره خود به نحو صحیح نیستیم. غالباً خیال می‌کنند که چون عبادت خوب است پس هر چه بیشتر بهتر؛ فکر نمی‌کنند که عبادت آنگاه اثر خود را می‏‌بخشد که جذب روح شود و روح از آن به طور صحیح تغذیه نماید. همان‌طور که معنی استفاده از غذای خوب این نیست که هر چه بیشتر بهتر، معنی استفاده از عبادت نیز آن نیست. عبادت باید با نشاط روح توأم باشد. مقصودم این نیست که قبلًا باید نشاطی وجود داشته باشد تا عبادت شروع شود. بسا افرادی که هیچوقت نشاط پیدا نکنند. خود نشاط تدریجاً با عبادت و انس با ذکر خدا پیدا می‌شود. اگر روی اصول صورت گیرد تدریجاً انس و علاقه و نشاط پیدا می‌شود. مقصود این است که ظرفیت انسان برای عبادت یک ظرفیت محدود است؛ فرضاً انسان عبادت را با نشاط آغاز کند، پس از مدّتی که بدن خسته شد نشاط هم از بین می‌رود و عبادت جنبه تحمیلی پیدا می‌کند و در حکم خوردنی نامطبوع و مهوّعی می‌گردد. (امدادهای‌غیبی‌درزندگی‌بشر، ص۱۰۷) @motahari_nab

یکی از شعارهای ما مساجد است. احترام مسجد را حفظ کنید. به خانم‌هایتان و به خانم‌های خویشاوندانتان و به هرکسی که با او دوست و آشنا هستید بسپارید، بگویید لااقل در مشاهد مشرّفه که شرکت می‌کنید، حرم امام رضا(ع) که می‌روید، مسجد که می‌آیید، شعار اسلامی حجاب اسلامی را حفظ کنید. حالا هر جهنم دره دیگری می‌خواهید بروید به هر وضعی می‌خواهید بروید بروید، آخر مسجد را چرا؟ این کار دو گناه است که هم یک زن خودش را جلو مردهای بیگانه لخت و عور کند، و هم با این وضع بسیار زننده بیاید در مسجد و احترام مسجد را بشکند. (پانزده‌گفتار، ص۱۸۶) @motahari_nab

ما تا انقلاب خودمان را دقیق نشناسیم، تا تمام ابعاد این انقلاب را نشناسیم نمی‌توانیم آن را در آینده حفظ و نگهداری، رهبری و هدایت کنیم. اگر نشناسیم، یک وقت می‌بینیم دانسته یا ندانسته تحریفش کرده‌ایم. مگر انقلاب صدر اسلام را بنی‏‌امیه با یک تردستی تحریف نکردند؟ یک انقلاب صد در صد اسلامی که چیزی که در آن وجود نداشت ریشه‏‌های قومی و نژادی و خونی بود، یک وقت دیدیم آن را به یک انقلاب قومی و نژادی و خونی تبدیل کردند و گفتند این، انقلاب عرب بود علیه غیر عرب، برای سیادت عرب بر غیر عرب بود؛ یعنی یک تحریف. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۱۲۹) @motahari_nab

یک موهبت، نگه‏‌داشتنش از به دست آوردنش آسان‌‏تر نیست اگر نگوییم مشکل‌‏تر است. خود ثروت، به دست آوردنش یک هنر می‌خواهد، خوب حفظ کردن و نگه‌داشتنش هنر بیشتری می‌خواهد. این مخصوصا در مُلک‌گیری صادق است. در قدیم می‌گفتند جهانگیری از جهانداری آسان‌تر است. انقلاب ایجاد کردن از انقلاب نگه داشتن آسان‌تر است. انقلاب را حفظ کردن خیلی دشوار و مشکل است. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۵۹) @motahari_nab

هیچ کس به اندازه على(ع) پیغمبر را از نزدیک نمى‌شناخت و هیچ کس هم به اندازه او شیفته پیغمبر نبود و به آن حضرت ایمان و اعتقاد محکم نداشت. على(ع) مرد شماره دو اسلام است. اخلاص و فداکارى و مجاهدت‌هاى او در راه اسلام شهره آفاق و زبانزد خاص و عام است. او عالم‌ترین و زاهدترین و باتقواترین و شجاعترین مردم بعد از پیغمبر اکرم بود. او زهد و شجاعت و علم و عمل را توأم داشت، وجودى بود جامع‌الاطراف و شخصیت او نمونه کامل تعلیمات عالیه اسلام است. (پنج‌مقاله، ص۳۲) @motahari_nab

زینب(سلام‌الله‌علیها) خودش را به بدن مقدس اباعبدالله می‌رساند، آن را به یک وضعی می‌بیند که تا آن وقت ندیده بود: بدنی می‌بیند بی‏‌سر و بی‌‏لباس؛ با این بدن معاشقه می‌کند و سخن می‌گوید: «بِأبِی الْمَهْمومِ حَتّی‏ قَضی‏، بِأبِی الْعَطْشانِ حَتّی‏ مَضی‏». آنچنان دلسوز ناله کرد که‏ «فَأَبْکتْ وَاللهِ کلَّ عَدُوٍّ وَ صِدِّیقٍ» یعنی کاری کرد که اشک دشمن جاری شد، دوست و دشمن به گریه درآمدند. مجلس عزای حسین را برای اولین بار زینب ساخت. ولی در عین حال از وظایف خودش غافل نیست. پرستاری زین العابدین به عهده اوست؛ نگاه کرد به زین العابدین، دید حضرت که چشمش به این وضع افتاده آنچنان ناراحت است کأنّه می‌خواهد قالب تهی کند؛ فوراً بدن اباعبدالله را رها کرد و آمد سراغ زین العابدین: «یابْنَ اخی!» پسر برادر! چرا تو را در حالی می‌بینم که می‌خواهد روح تو از بدنت پرواز کند؟ فرمود: عمه جان! چطور می‌توانم بدن‌های عزیزان خودمان را ببینم و ناراحت نباشم؟ زینب در همین شرایط شروع می‌کند به تسلیت خاطر دادن به زین العابدین. (حماسه‌حسینی، ج۱، ص۳۸۲،۳۸۳) @motahari_nab

پسر حضرت زینب(س)نیز در کربلا شهید شده است. و یکی از آن عجایبی که تربیت بسیار بسیار عالی این بانوی مجلّله را می‌رساند، این است که در هیچ مقتلی ننوشته‌اند که حضرت زینب(س) چه قبل و چه بعد از شهادت پسرش نامی از او برده باشد. گویی اگر می‌خواست این نام را ببرد، فکر می‌کرد نوعی بی‌ادبی است؛ یعنی یا اباعبدالله! فرزند من قابل این نیست که فدای تو شود. (آزادی معنوی، صفحه ۱۹۲) @motahari_nab

حالت روح را باید خیلی ملاحظه کرد، حتی در عبادت. عبادت هم اگر بر روح انسان جنبه زور و تحمیل داشته باشد علاوه بر اینکه اثر نیک نمی‌بخشد، اثر سوء نیز می‌بخشد. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۴۵) @motahari_nab

برخی از امواج اجتماعی زنده‌اند. امواج زنده همان‌هاست که از جوهر حیات سرچشمه می‌گیرد؛ مسیرشان مسیر حیات و جهت‌شان رُقاء و تکامل است. پاره‌ای از نهضت‌های فکری، علمی، اخلاقی و هنری از آن جهت جاوید می‌مانند که خود زنده‌اند و از نیروی مرموز حیات بهره مندند. (سیری‌درسیره‌نبوی، ص۲۳) @motahari_nab

از یک آدم آلوده کثیف شهوتران، چه پسر و چه دختر، نمی‌تواند مجاهد به وجود بیاید. مجاهد مخلوقِ آگاهی و پاکی، هر دو است. یک روح آگاه و پاک می‌تواند مبارز و مجاهد باشد. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۲۱۷) @motahari_nab

انقلاب اسلامی یعنی انقلابی که همه‏‌جانبه بود و اسلام در همه جوانبش نفوذ داشت. از جنبه محرومین هم رنگ اسلامی داشت و لهذا خود مرفّه با محروم در این انقلاب شرکت داشت و به استقبال محروم می‌آمد، مرفّه و محروم هماهنگ با یکدیگر حرکت می‌کردند. انقلابی بود که توانست از گروه مخالف سرباز جذب کند و به این طرف بیاورد چون انقلابی بود که می‌توانست وجدان‌هاو فطرت‌ها را در اعماق ضمیر مردم به حرکت درآورد. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۱۲۹) @motahari_nab

یک نهضت اسلامی، نهضت انسانگرا به معنی واقعی کلمه هست، چون نهضتی است که از فطرت انسان ناشی میشود نه از شکمش. (آینده انقلاب اسلامی ایران) @motahari_nab