وجود مقدس زین‌العابدین(علیه‌السلام) قهرمان معنویت است (معنویت به معنی صحیح آن)؛ یعنی یکی از فلسفه‌های وجودی فردی مثل علی بن الحسین این است که وقتی انسان خاندان پیغمبر را می‏‌نگرد- هر کدامشان را، و علی بن الحسین را که یکی از آنهاست- می‌بیند معنویت اسلام یعنی حقیقت اسلام، آن ایمان به اسلام تا چه حد در خاندان پیغمبر نفوذ داشته است. (سیری‌درسیره‌ائمه‌اطهار، ص۹۹) @motahari_nab

هرکه نفس او برایش بزرگوار بود، دنیا در نظرش کوچک می‌شود. همیشه انسان در مقابل چیزی که دارد، آنچه که ندارد و کم ارزش‌تر است‌ برایش بی‌اهمیت است. انسان اگر چیزی نداشته باشد، همه چیز نمی‌تواند برای او بی‌اهمیت باشد. ولی وقتی یک شی‌ء بهتر و عظیم تری را دارد، آنچه ندارد برایش مهم نیست. می‌خواهد بفرماید که انسان اگر کرامت نفس خودش را دریابد و احساس کند، تمام دنیا در نظرش خوار و کوچک است. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۱۵۳) @motahari_nab

تکامل روحی و اخلاقی و معنوی انسان نتیجهٔ مقاومت کردن در برابر جریانهای مخالف است. (نبردِ‌حق‌و‌باطل،ص۸۰) @motahari_nab

اقبال معتقد است همان طور که فرد احیاناً دچار تزلزل شخصیت و یا گم کردن شخصیت می‌شود، از خود فاصله می‌گیرد و با خود بیگانه می‌گردد، غیر خود را به جای خود می‌گیرد و به قول مولانا- که اقبال سخت مرید و شیفته او و تحت تأثیر جاذبه قوی اوست- در زمین دیگران خانه می‌سازد و به جای آنکه کار خود کند کار بیگانه می‌کند، جامعه نیز چنین است. جامعه مانند فرد، روح و شخصیت دارد، مانند فرد احیاناً دچار تزلزل شخصیت و از دست دادن هویت می‌گردد، ایمان به خود را و حس احترام به ذات و کرامت ذات را از دست می‌دهد و یکسره سقوط می‌کند. هر جامعه‏‌ای که ایمان به خویشتن و احترام به کیان ذات و کرامت ذات خویشتن را از دست بدهد محکوم به سقوط است. (بررسی‌اجمالی‌نهضت‌های‌اسلامی در‌صدساله‌اخیر، ص۵۳) @motahari_nab

دین طبیعتش یک طبیعتی است که اکراه‏‌پذیر نیست؛ اگر اکراه‌‏پذیر بود قابل اجبار نمودن بود. اما باید یادآوری کنم که بعضی امور دین اجبارپذیر است. از جمله اینکه بایستی با اجبار موانعی را که در جهت نرسیدن حقایق به مردم است برطرف کرد. مثلاً عده‌ای در کشور کفری که حکومتی ضد دین در آنجاست زندگی می‌کنند و چون آن حکومت وسیله‌ای است برای به زنجیر کشیدن مردم و جلو هر ایدئولوژی را می‌گیرد، چنین وضعی اجبارپذیر است که با شمشیر موانع را بردارند تا زمینه‌‏ای برای تبلیغ آزاد دین وجود پیدا کند. (پانزده‌گفتار، ص۲۳۸) @motahari_nab

سنّت زیارت کردن اباعبدالله از دور و نزدیک با زیارات مأثوره‌ای که وارد شده است، همه به منظور پیوند با شهیدان است. (احیای تفکراسلامی، ص۱۰) @motahari_nab

برای ما در عصر غیبت در شناخت امام زمان، شناخت برنامه ایشان و مأموریت خاص و وظیفه ایشان ضروری است. (یادداشت‏‌ها، ج۹، ص۳۸۷) @motahari_nab

تقوا و خود نگهداری سبب می‌شود که انسان نیروهای ذخیره وجود خود را در راه‌های لغو و لهو و حرام هدر ندهد، همیشه نیروی ذخیره داشته باشد. بدیهی است که آدم نیرومند و با اراده و با شخصیت، بهتر تصمیم می‌گیرد و بهتر می‌تواند خود را نجات بدهد. همان طوری که نور و روشنایی داشتن، راهی و وسیله‌ای است برای نجات و رهایی، قوّت و نیرو داشتن نیز به نوبه خود راه و وسیله‌ای است که خداوند متعال قرار داده است. (ده‌گفتار، ص۶۶) @motahari_nab

فرق انقلاب با کودتا این است که انقلاب ماهیت مردمی دارد ولی کودتا چنین نیست بلکه یک عده معدود که مسلح و مجهز به نیرو هستند در مقابل یک قدرت دیگر که آن هم احیانا مسلح است قیام می‌کنند. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۱۱۸) @motahari_nab

همه نیازهای بشر متغیر نیست. نیازهایی که مربوط به معنی زندگی انسان است ثابت است و نیازهایی که مربوط به شکل و صورت زندگی انسان است متغیر و متحول است. شما نمی‌توانید این مطلب را که شکل زندگی دائماً تغییر می‌کند دلیل بگیرید که روح زندگی هم همیشه باید تغییر کند. مسائل دینی متوجه روح زندگی است نه شکل زندگی. (پانزده‌گفتار، ص۴۱) @motahari_nab

در دین مقدس اسلام تعظیم و احترام مسجد بر همه واجب است و بی‌‏احترامی به مسجد حرام است، تنجیس مسجد حرام است و اگر مسجدی تنجیس شد، بر همه کسان دیگر واجب کفایی است که زود آنجا را تطهیر کنند. اگر کسی به ما بگوید این برخلاف اصل توحید است، مسجد گل و خاک و آجر و سنگ است، خود کعبه هم همین طور، چهارتا سنگ روی همدیگر گذاشته‏‌اند و چیز دیگری نیست، مگر سنگ هم می‌تواند احترام داشته باشد که بشر به سنگ احترام بگزارد؟ می‌گوییم‏ نه، سنگ هرگز احترام ندارد، خدا و عبادت خدا احترام دارد. معبد از آن جهت که معبد است احترام دارد. معبود به ما اجازه داده است که معبد را احترام کنیم. احترام معبد به اجازه معبود، احترام معبود است. این شرک نیست، عین توحید است. (آشنایی‌باقرآن، ج۴، ص۱۲۲) @motahari_nab

عبادت در اسلام گذشته از ارزش ذاتی، جزء برنامه تربیتی اسلام است. (یادداشت‏‌ها، ج۷، ص۲۸۰) @motahari_nab