🎧فایل صوتی کلاس: #فقه_قانون_و_تقنین استاد: نعیمیان جلسه: دهم تاریخ:1402/10/14 🆔 @irsichannel

🔰🔰🔰 🦋 یادداشت ذبیح الله نعیمیان مشارکت‌ستیزی و تحریم انتخابات (خبرگزاری فارس) 1402.10.19 🦋 مؤسسه آموزش‌عالی حوزوی امام رضا(ع) 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

🔰حجت الاسلام دکتر ذبیح الله نعیمیان مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا علیه السلام در یادداشتی تحت عنوان مشارکت ستیزی و تحریم انتخابات نوشت: ◻️ جریان‌‌های مختلفی همواره در جامعه‌ی اسلامی نقش‌آفرینی می‌کنند و جمهوری اسلامی ایران هم از این قاعده مستثنا نیست. ◻️نیم‌نگاهی به جریان نفاق و نقش‌آفرینی آن در شرایط کنونی ضروری است. ◻️تحلیل و تبیین دینی از نقش‌آفرینی و تأثیرگذاری این جریان در بزنگاه‌های سیاسی 🌐مشارکت‌ستیزی و تحریم انتخابات (خبرگزاری فارس) 🌐مؤسسه آموزش‌عالی حوزوی امام رضا(ع) 💠 مؤسسۀ آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) 🆔 @irsichannel

🦋 لینک فهرست ذبیح الله نعیمیانعقلانیت و فقه سیاسی در تجربه‌ی تمدنی ایران اسلامی (نظریه پیشرفت سیاسی ـ تمدنی در ایران) 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

🦋 رهبری و "تدبیر تمدّن مآل انتخابات". ذبیح الله نعیمیان ◀️ با نزدیک شدن انتخابات، همه منتظرند تا شنوای رهنمودهای مقام معظم رهبری دربارۀ انتخابات باشند. مخالفان آماده برای هجمه های سنگین و موافقان مؤمنانه منتظر بهره گیری از آنها. اما توجه به منظومۀ فکری ایشان در این زمینه اهمیت دارد. گزاره های مهمی درباره انتخابات همواره از رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای طی سالهای متمادی شنیده ایم. یکی از مهمترین آنها ضرورت حضور مردم است. آیا ایشان این امر را صرفاً به عنوان امری تشریفاتی مطرح کرده است؟ در پاسخ به این پرسش اساسی نکات زیر به نظر می رسد: ✅ 1. ایشان مصالح موقت و زودگذر را قابل مقایسه با "مصالح ماندگار" نمی دانند. مواضع شفاف و آشکار ایشان طی چند دهه نشان می دهد ایشان تأیید مطلق این جناح یا آن جناح را امری نمی دانند که از مصالح ماندگار جامعه اسلامی باشد. بلکه، ایشان ضابطه گراست. این ضابطه گرایی سیاسی نشان می دهد که برجسته سازی معیارهاست که می تواند جامعه اسلامی را به مصالح ماندگار جامعه، نظام، امت اسلامی و آینده جهان اسلام گره بزند. ✅ 2. از منظر آیت الله خامنه ای آنچه می بایست در آستانه "بازتأسیس تمدّن نوین اسلامی" مورد توجه جدی قرار گیرد، ایجاد "امت شاهد" است. نباید فراموش کرد که ایشان این هدف را از ادبیات قرآنی وام گرفته است. پس از تأسیس جمهوری اسلامی، مردم ایران می توانند مصداق عینی برای این هدف قرآنی تلقی شوند. تأسیس "امت شاهد" می تواند از مصادیق "مصالح ماندگار" برای جمهوری اسلامی باشد. ✅ 3. کسی می تواند به "امت شاهد" فکر کند که نه تنها "تمدّن اندیش" باشد، بلکه می بایست رویکردی "تمدّن گرا" و بلکه "تمدّن ساز" داشته باشد. نظام مفاهیم و صورت بندی ارزش ها و گزاره های سیاسی در منظومه فکری آیت الله خامنه ای نشان می دهد که او سیاست اندیشی، سیاست گذاری و سیاست ورزی در جمهوری اسلامی را بخشی از تمهیدات نظری ـ عینی برای تمدّن اندیشی و تمدّن سازی اسلامی قرار داده است. ✅ 4. آیت الله خامنه ای شاکله گفتمانی را طی چند دهه برساخته است که بتواند قابل ارائه به تمام امّت اسلامی باشد. مؤلفه ها و گزاره های سامان سیاسی از منظر او نمی تواند مردم باور، مردم محور، مردم مدار و در خدمت امّت واحد اسلامی نباشد. ✅ 5. تأکید پرتکرار، پرتکرار بر اندیشه ها و رویکرد مردم مدار امام خمینی(ره) است که طی چند دهه نشان داده است او از عمق وجود خود به "مردم سالاری دینی" باور دارد. ✅ 6. "مردم سالاری دینی" در صورت بندی نظری و عینی به "امت شاهد" در تلقی ایشان به دنبال حذف نظام ولایی نیست. بلکه، نمی تواند جز در آینۀ نظام ولایی تصویر شود. در غیر این صورت، ماهیت آن به "دموکراسی استبدادپایۀ غربی" تنزل خواهد یافت که مردم جز توده هایی در خدمت استبداد احزاب برآمده از سرمایه داری غربی یا شرقی نخواهند بود. ✅ 7. تأسیس امّت اسلامی از منظر آیت الله خامنه ای صرفاً از طریق ارتقای ارزش گرایانۀ سازوکارهای سیاسی مانند انتخابات در جغرافیای فراگیر جهان اسلام امکان دارد. انتخابات در این "تلقی تمدّن مآل" است و صرفاً در جغرافیای ضیق ملّت ـ دولت های اعتباری نمی گنجد. بلکه، در افق امّت سازی اسلامی تعریف می شود که به میدان آورندۀ "ظرفیت های آحاد امّت اسلامی" برای شناسایی و به میدان آوردن شخصیت های اصیل از دل تضییقات مدرن شخصیت سوز است. ✅ 8. امّت سازی از سرزمین های محدود شروع می شود. اما افقی روشن و گسترده دارد. امّت سازی اسلامی صرفاً به دنبال چهره سازی های کاذب از شبه شخصیت های برکشیده توسط احزاب سرمایه محور نیست. شخصیت های اصیل اسلامی را نمی توان برآمده از صندوق ها دانست. بلکه، صندوق رأی می بایست کانون تجلّی شناخت ها و تشخیص های سلیم باشد. این آن چیزی است که راه امام خمینی(ره) است و آیت الله خامنه ای آن را دنبال می کند. ✅ 9. بی تردید، قدرت خواهان ارزش گریز یا ارزش ستیز نمی توانند با این رویکرد تمدّنی همراهی نشان دهند. اما افق های روشنی برای "تدبیر تمدّنی انتخابات" به مدد الهی و با تقویت "الگوی تشخیص محور اسلامی" به جای "الگوی خواست محور غربی" دیده می شود. در این الگوی اسلامی، "ارتقای نظام تشخیص" عنصری اساسی است و بازیگر اصلی آن آحاد جامعه اسلامی اند. | خبرگزاری فارس https://www.farsnews.ir/news/14020329000019/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%91%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA 💠اسرار پیدا کانال جریان‌شناسی و تاریخ معاصر: 💠 @asrar_p 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

❄️ متن pdf برخی مقالات «ذبیح الله نعیمیان» در مجموعه دوازده جلدی آموزه (مؤسسه امام خمینی(ره)، گروه تاریخ اندیشه معاصر): آموزه 1، س 1381: 1. ذهنیات حاکم بر کتاب «تشیع و مشروطیت، اثر دکتر عبدالهادی حائری»، قسمت 1، 64ص آموزه 2، 1382: 2. ذهنیات حاکم بر کتاب «تشیع و مشروطیت، ، اثر دکتر عبدالهادی حائری»، قسمت 2، ۵۴ص، 3. «تئوری انقلاب» بر اساس «روان‌شناسی اجتماعی» در نشریة «نجف» از حوزه نجف عصر مشروطه، ۴۲ص آموزه3، 1383: 4. نظریه دولت در انديشه سياسي شيخ فضل اللّه نوري بر اساس گفتمان ثابت سياسي شيعه. ۷۸ص 5. نظام‌سازي سياسي بر اساس تأمين مشروعيت ديني از منظر سيّد لاري، ۳۰ص آموزه 4، 1383: 6. بررسی پنج اثر از علی ابوالحسنی (منذر) درباره شیخ فضل الله نوری، ۷۴ص آموزه 5، 1383: 7. «نظریه‌های دولت» بر بنیاد «گفتمان ثابت سیاسی شیعه» در اندیشه سیاسی «مرحوم محّلاتی» نائینی و حاج آقا نورالله اصفهانی، ۸۰ص آموزه 7، 1384: 8. «انگاره اقتدار گرایی» در تحلیل »لمبتون» از نظریه «دولت اعتقادی اسلامی و تشیع، ۸۶ص آموزه ۹ ( غرب و انقلاب اسلامي، ج۲): 9. نظريه‌پردازي‌هاي غربي دربارة نقش مذهب در پيدايي انقلاب اسلامي، ۵۴ص 10. معنا و امكان «غيريت‌سازي» در«فرايند اسلام‌گرايي امام خميني(ره)»، ۳۸ص آموزة ۱۰ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۱): 11. بررسي و نقد «نظرية تمدّني چنگيز پهلوان» در تعامل با «تمدن غرب» ۸۶ص، آموزة ۱۱ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۲): 12. فلسفة عقلانيتِ تمدني؛الگوي استعلاييِ «بازتأسيس تمدّن ديني» ۵۰ص، آموزة ۱۲ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۳): 13. نظام سياسي شيعه و راهبرد «قدر مقدور» در «دوران مدرن» ۵۶ص، .💠اسرار پیدا کانال جریان‌شناسی و تاریخ معاصر: 💠 @asrar_p 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

💠خاطره‌ای از استاد خرازی شب اربعین در مسجدی که جناب استاد خرازی نماز خواندم و بعد پای صحبت ایشان نشستم. سخنانی حاوی مطالب جالب و گاه عجیب. 1. تحقیق مفصلی درباره شخصیت دوم اربعین ارائه فرمودند خیلی عالی بود. 2. اشاراتی به تطبیق برخی مبانی علم اعداد بر آیات شریفه درباره اهل بیت(ع) داشتند. 3. مراسم اربعین را (قیاس‌گونه) همسان با مراسم حج تلقی می‌کردند و احکام خاصی چون حرکت در شب به سمت کربلا، پوشیدن لباس احرام و ... ارائه فرمودند.

4. مورد عجیب:

اشاره با تأکیدی به شرف‌یابی مستمر یوفوها (بشقاب‌پرنده‌ها) از سیارگان به محضر امام عصر(عج) داشتند.!!! ـ طبعاً شناخت مبانی ایشان ذبیح الله نعیمیان. 3 آبان 1400 💠اسرار پیدا کانال جریان‌شناسی و تاریخ معاصر:‏ 💠 @asrar_p 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

🔻در نشست «شبهه پژوهی انتخابات» تبیین شد؛ 💠پاسخ به شبهات سروش محلاتی درباره نفی وجوب مشارکت در انتخابات 🔹به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «پاسخ به شبهات انتخاباتی» با همکاری «انجمن اساتید انقلابی سطوح عالی حوزه علمیه قم» و «اندیشکده فقه حکومتی» و گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمه اطهار، با حضور جمعی از اساتید نوزدهم خردادماه برگزار شد. در این جلسه حجت‌‌الاسلام سید محمدهادی پیشوائی، پژوهشگر فقه سیاسی، یادداشتی از محمد سروش محلاتی را با موضوع «عدم وجوب شرکت در انتخابات» مطرح کرد و بحث‌های فقهی آن را مورد بررسی و نقد قرار داد. همچنین حجت‌الاسلام ذبیح‌‌الله نعیمیان، مدیر اندیشکده فقه حکومتی و حجت‌الاسلام احسنی، دبیر کمیته علمی انجمن اساتید انقلابی سطوح عالی حوزه علمیه قم، نیز مباحثی در تکمیل این بحث ارائه کردند که گزارش این نشست پیش رویتان قرار می‌گیرد. 👈 ادامه مطلب: 🌐http://ijtihadnet.ir/%d9%be%d8%a7%d8%b3%d8%ae-%d8%a8%d9%87-%d8%b4%d8%a8%d9%87%d8%a7%d8%aa-%d8%b3%d8%b1%d9%88%d8%b4-%d9%85%d8%ad%d9%84%d8%a7%d8%aa%db%8c-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%86%d9%81%db%8c-%d9%88%d8%ac/ 💠 گروه فقه سیاسی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) 🆔 https://eitaa.com/joinchat/1690304590Cfccefed4e8

💢 ویژگی‌های حکمرانی شایسته/ این حکمرانی باید مبتنی بر آموزه‌های شرعی و از طریق فقه دنبال شود 📚 حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان در نشست علمی «اصول، ضوابط و مؤلفه‌های حکمرانی مطلوب در نظام سیاسی اسلام» عنوان کرد؛ 🔹 حکمرانی شایسته باید مبتنی بر آموزه‌های شرعی و از طریق فقه دنبال شود. 🔹 عده‌ای معتقدند باید میان شریعت، فقه و اخلاق تفکیک قائل شویم. این‌ها با برجسته‌سازی مقوله اخلاق، می‌خواهند میدان را از دست شریعت و فقه بگیرند. 🔹 دو دانش اخلاق و فقه با وجود تفاوت‌های روشی و موضوعی با یک‌دیگر تقابل ندارند. نمی‌توان گفت حکمرانی شایسته اخلاقی و حکمرانی فقهی، حمکرانی ناشایسته است. 🔹 در حکمرانی شایسته، نظام اولویت باید معلوم باشد تا براساس آن ما بتوانیم تزاحم‌هایی که در سراسر زندگی انسان و ناحیه حکمرانی وجود دارد، را پاسخگو باشیم. 🔹 فرآیند قانون‌گذاری حکمرانی شایسته باید طبق ضوابط شرع باشد. یعنی فرآیندی را سامان دهیم تا قانون‌گذار در چارچوب ریلی که فقه ایجاد کرده، حرکت کند. 🔹 حکمرانی شایسته این نیست که فقه را کنار بگذاریم و حقوق به جای آن بنشیند. همچنین در حکمرانی شایسته، نباید جایگاه فقه را نسبت به اخلاق تقلیل داد. 🔹 البته نگاه روشنفکرانه، فقه را غیر اخلاقی می‌بیند و نسبت به برخی خروجی‌های فقه، فقها و نظام ولایی بر چسب غیر اخلاقی می‌زند. 📖 متن کامل در: 🌐 http://meftaah.com/?p=21331 ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #سیاست #نشست_علمی #قم 🔳 با #مفتاح همراه باشید 🆔 @meftaah_com

رونمایی از سه عنوان کتاب در همایش ملی تقریب مذاهب و تمدن‌سازی نوین اسلامی ✅ «عقلانیت دینی و امامت تمدن ساز در پرتو اندیشه‌های امام تمدن ساز آیت‌الله خامنه‌ای» به قلم ذبیح‌الله نعیمیان در 430 صفحه ✅ مجموعه 9 جلدی مقالات اندیشمندان اسلامی پیرامون تمدن اسلامی که حاوی 150 مقاله. به کوشش مصطفی اسکندری، سیداحمد مرتضایی و ذبیح الله نعیمیان. https://www.ibna.ir/fa/naghli/332942/ .💠اسرار پیدا کانال جریان‌شناسی و تاریخ معاصر: 💠 @asrar_p

❄️ متن pdf برخی مقالات «ذبیح الله نعیمیان» در مجموعه دوازده جلدی آموزه (مؤسسه امام خمینی(ره)، گروه تاریخ اندیشه معاصر): آموزه 1، س 1381: 1. ذهنیات حاکم بر کتاب «تشیع و مشروطیت، اثر دکتر عبدالهادی حائری»، قسمت 1، 64ص آموزه 2، 1382: 2. ذهنیات حاکم بر کتاب «تشیع و مشروطیت، ، اثر دکتر عبدالهادی حائری»، قسمت 2، ۵۴ص، 3. «تئوری انقلاب» بر اساس «روان‌شناسی اجتماعی» در نشریة «نجف» از حوزه نجف عصر مشروطه، ۴۲ص آموزه3، 1383: 4. نظریه دولت در انديشه سياسي شيخ فضل اللّه نوري بر اساس گفتمان ثابت سياسي شيعه. ۷۸ص 5. نظام‌سازي سياسي بر اساس تأمين مشروعيت ديني از منظر سيّد لاري، ۳۰ص آموزه 4، 1383: 6. بررسی پنج اثر از علی ابوالحسنی (منذر) درباره شیخ فضل الله نوری، ۷۴ص آموزه 5، 1383: 7. «نظریه‌های دولت» بر بنیاد «گفتمان ثابت سیاسی شیعه» در اندیشه سیاسی «مرحوم محّلاتی» نائینی و حاج آقا نورالله اصفهانی، ۸۰ص آموزه 7، 1384: 8. «انگاره اقتدار گرایی» در تحلیل »لمبتون» از نظریه «دولت اعتقادی اسلامی و تشیع، ۸۶ص آموزه ۹ ( غرب و انقلاب اسلامي، ج۲): 9. نظريه‌پردازي‌هاي غربي دربارة نقش مذهب در پيدايي انقلاب اسلامي، ۵۴ص 10. معنا و امكان «غيريت‌سازي» در«فرايند اسلام‌گرايي امام خميني(ره)»، ۳۸ص آموزة ۱۰ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۱): 11. بررسي و نقد «نظرية تمدّني چنگيز پهلوان» در تعامل با «تمدن غرب» ۸۶ص، آموزة ۱۱ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۲): 12. فلسفة عقلانيتِ تمدني؛الگوي استعلاييِ «بازتأسيس تمدّن ديني» ۵۰ص، آموزة ۱۲ (تشيع و مدرنيته در ايران معاصر، ج۳): 13. نظام سياسي شيعه و راهبرد «قدر مقدور» در «دوران مدرن» ۵۶ص، ✅ در دیگر نشریات و مجموعه‌ها: 14. یک نگارش از این مقاله: نظام سیاسى و راهبرد «قدر مقدور» (معرفت سیاسی، سال دوم بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱، پیاپی ۳) 15. فلسفه عقلانیت تمدّنی (تمدّن سازی؛ فرایند و بنیاد الگوپردازی نظری آن) (اندیشه تمدنی اسلام، سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲) 16. ضوابط صدور «احکام حکومتیِ تکلیفی» (حکومت اسلامی، سال هفدهم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱، پیاپی ۶۳) 17.نظریه «منطقه الفراغ»؛ به مثابه «خاستگاه تشریعی احکام حکومتی» (حکومت اسلامی، سال شانزدهم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱، پیاپی ۵۹)18 18. واکاوی انتقادی رابطه « تشریع و احکام حکومتی » در نظریه « منطقه الفراغ» (حکومت اسلامی، سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۶۰) 19. بنیاد «مدیریت تمدّنی دانش» در افق «توسعه عقلانیت دینی» (نظام ولایی، سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ . ص53-72) 20. امکان یا امتناع «تأمین مشروعیت» در الگوی «خلافت اسلامی» (حکومت اسلامی، سال هفدهم، پاییز ۱۳۹۱، شماره ۳، پیاپی ۶۵) 21. پرونده: دیگری خودمان (نسبت غیریت میان هویت دینی و هویت غربی استعماری از منظر امام خمینی ره) (خردنامه همشهری، مرداد ۱۳۸۸، شماره ۳۲) 22. منطق تکوین و صورت بندی «فلسفه سیاسی متعالی» (حکومت اسلامی، سال چهاردهم، پاییز ۱۳۸۸، شماره ۳، پیاپی ۵۳) 23. اندیشه و نظام سیاسی یهود «الگوی تکوین دولت در متون مقدس» (حکومت اسلامی، تابستان ۱۳۸۷، شماره ۴۸) 24. انقلاب اسلامی و پندارگرایی غربیان (بازتاب اندیشه، اسفند ۱۳۸۷، شماره ۱۰۷) 25. نقش اصول « مفاهمة عرفی و مفهوم‌شناسانه» در تحلیل اندیشه‌های سیاسی معاصر (مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۷، شماره ۱۳) 26. کتاب اقدس (زمانه، ۱۳۸۶، شماره ۶۱) 27. جریان نوسلفی‌ها در دوران معاصر (مطالعات انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶، شماره ۱۱) 27. فلسفه سیاسی متعالی (پگاه حوزه، ۱۳۸۶، شماره ۲۱۶) 28. عدالتخانه؛ از نهضت دینی به سوی نظام سیاسی (تاریخ در آیینه پژوهش، ۱۳۸۶، شماره ۱۵) 29. حوزه نجف و رویکردهای روان شناسانه انقلاب_قسمت اول چاپ مجدد در: (پگاه حوزه، ۱۳۸۳، شماره ۱۴۶) 30. حوزه نجف و رویکردهای روان‏شناسانه ‏‏انقلاب_قسمت دوم چاپ مجدد در: (پگاه حوزه، ۱۳۸۳، شماره ۱۴۷) 31. گفتگوی مقیم و مسافر (زمانه، ۱۳۸۳، شماره ۲۴) و ..... به امید تکمیل. انشاء الله .💠اسرار پیدا کانال جریان‌شناسی و تاریخ معاصر: 💠 @asrar_p 🌐 https://eitaa.com/naeimyan_ir

کرسی علمی_ترویجی عصرانه علمی: 🔶 جایگاه مردم در انتخاب کارگزاران حکومت اسلامی 🔶 🎙ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین ذبیح الله نعیمیان زیدعزه 📅زمان: دوشنبه، 30 بهمن ماه 1402 ، ساعت ۱۳ 📍مکان: قم، میدان معلم، مدرسه علمیه امام کاظم علیه السلام، اتاق 314 💠 مؤسسۀ آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) 🆔 @irsichannel

کرسی علمی_ترویجی عصرانه علمی: 🔶 جایگاه مردم در انتخاب کارگزاران حکومت اسلامی 🔶 🎙ارائه دهنده: حجت الاسلام و المسلمین ذبیح الله نعیمیان زیدعزه 📅زمان: دوشنبه، 30 بهمن ماه 1402 📍مکان: قم، میدان معلم، مدرسه علمیه امام کاظم علیه السلام @andishkade_f_h 🌷🇮🇷‏ اندیشکده فقه حکومتی ‏🇮🇷 🌷

💦 🌿 ذبیح الله نعیمیان، ولایت پذیری علمای اهل سنت ایران 🌿 💦

لینک دانلود: 💦 🌿 ذبیح الله نعیمیان، ولایت پذیری علمای اهل سنت ایران 🌿 💦

لینک کلاس روش شناسی استاد نعیمیان

کلاس روش شناسی استنباط استاد نعیمیان

🦋 تصحیح «مشروعیت مجلس قانون‌گذاری» در «عصر مشروطه و انقلاب اسلامی»🦋 🌿 این پرسش قابل طرح است که وضعیت دوران مشروطه و انقلاب اسلامی در تلقی علمای عصر مشروطه و از جمله مرحوم نائینی یا شیخ فضل‌الله برای الگوی مشروع قانون‌گذاری تفاوت می‌کند؟ و به تعبیر دیگر، آیا موضوع آنان در تجویز مجلس قانون‌گذاری در وضعیت بسط ید فقیه و ارتقای توانمندی او برای اداره‌ی جامعه تغییر خواهد کرد؟ 1. برای فهم نقش فقیه و ولایت او در قانون‌گذاری باید دانست که اصل تأمین مشروعیت همواره اصل حاکم بر عقلانیت دینی ـ سیاسی فقهای شیعه بوده است و فقهای عصر مشروطه این امر را در دو وادی مدٌ نظر داشتند. یکی در عرصه‌ی اصل تصرٌفات و دخالت‌ها و تصدی‌ها در امور ولای. یکی هم در عرصه‌ی محتوای قوانین. علمای نجف، تهران و دیگر بلاد اسلامی این دو دغدغه را به صورت توأمان دنبال می‌کردند. ازاین‌رو،اقدامات عینی و مواضع نظری آنان در بسیاری از موارد ناظر به هر دوست. 2. برای فهم دیدگاه نظری فقهای عصر مشروطه هم می‌بایست به سیر تطورات و زمینه‌های نقش‌آفرینی علما توجه کرد و هم باید محتوای تولید شده‌ی آنان را در نظر داشت. چنان‌که، برای فهم موضع نظری و عینی آنان نسبت به نهادهایی مانند مجلس قانون‌گذاری می‌بایست مجموعه‌ی دوگانه‌ی مزبور را در نظر آورد. چه‌آن‌که، اموری مانند ولایت فقیه، مشروعیت فقیه در تصدی امور حکومتی و عدم مشروعیت غیرمأذون از امام معصوم(ع) از سنخ مبانی است که در نتیجه از ثبات در گفتمان ثابت شیعی برخوردارند. اما موضع‌گیری‌های متناسب با زمان از جنس الگوپردازی و نهادسازی است که می‌توانند در قالب‌های مختلفی خود را نشان دهند و نباید انتظار ثبات قالب در همه‌ی موارد داشت. آن‌چه مهم است، ثبات مبانی است. 3. بزرگانی چون شیخ فضل‌الله نوری و مرحوم نائینی به ولایت فقیه باور داشته‌اند. اما آنان نه تنها در تعامل عینی با شرایط زمانی به الگوپردازی و نهادسازی در چارچوب قدرمقدورهای زمان خود پرداخته‌اند، بلکه، در تعامل نظری با دیگران نیز به قدر مقدورها و تناسب زمانی ـ مکانی الگوها و نهادها توجه نشان داده‌اند. 4. مرحوم نائینی به‌رغم آن‌که ولایت فقیه را قبول داشته است، به تصریح خود دو فصل مربوط به آن را در کتاب منتشره درج نکرده است. بلکه، برای تعامل نظری با منتقدان و مخالفان مشروطه و پاسخ به آنها، به تصریح خود به مبنایی حداقلی یعنی مبنای حسبی تمسک کرده است. او که می‌داند دخالت مستقل و بی‌اذن غیرفقیه و از جمله وکلای منتخب مردم در امور ولایی نامشروع است، مشروعیت نقش‌آفرینی وکلای مجلس را از طریق اذن فقیه معرفی کرده است. روشن است که این الگو در زمانی که حکومت به دست سلاطین نباشد و خود فقیه عهده‌دار مقام ولایت و حکومت باشد، به طریق اولی از مشروعیت برخوردار است. 5. مرحوم نایینی نگارش تنبیه الامه را در مقطع موسوم به استبداد صغیر یعنی زمانی که مجلس اول تعطیل شده بود، به نگارش درآورده‌اند. در این مقطع، هر دو دسته مشکلات نظری و عینی نظام مشروطه تا حدی خود را بیش از اوایل مشروطه نشان داده بود. چنان‌که، فشار سنگین مشروطه‌خواهان تندرو که قشون نظامی تشکیل دادند و درگیری اطراف مجلس را رقم زدند و ترساندن آنها با توپ پنبه‌ای افاده نکرد، سرانجام به درگیری مسلحانه و تعطیلی مجلس انجامید. چنان‌که، گروه‌هایی از شهرهای مختلف با حمایت انگلیس و دیگر اجانب سیزده ماه دوران موسوم به استبداد صغیر را در جنگ با دولت مرکزی و سرانجام فتح تهران گذراندند. ازاین‌رو، افراد منتقد و مخالف طیفی را تشکیل می‌دادند. 6. در دوران تعطیلی مجلس، بیشتر علمای تهران با دیدن وضعیت اسف‌بار مشروطه‌خواهی تندروانه به حرمت مشروطه فتوا دادند و برخی از آنان به‌دنبال الگوی کارآمدتری رفتند. چنان‌که، نهایتاَ محمدعلی شاه بازتأسیس مجلس را در برابر خواست کسانی چون شیخ فضل‌الله ولو با تعدیلاتی پذیرفت. 7. علمای مشروعه‌خواه تهران که در برخی از لوایح حرم عبدالعظیم بر ولایت فقیه و انحصار دخالت و تصرفات در امور ولایی به فقها تصریح کرده بودند، دغدغه‌ی الگویی را داشتند که قانون‌گذاری در آن به صورت اسلامی و شریعت‌بنیاد و شرع‌پسند رقم بخورد. 8. در رأس علمای مشروعه‌خواه، مرحوم آیت‌الله شیخ فضل الله نوری بود که در دو عرصه‌ی عینی و نظری مسیر اصلاح الگوی مشروطه را دنبال کرده بود. چنان‌که، از جمله تلاش‌های او پیشنهاد اصل دوم علمای طراز اول، ضمانتی حقوقی ـ عینی برای پاسداشت شریعت در عرصه‌ی تقنین را مطرح کرد. سرانجام، پیشنهاد ایشان به همراه برخی تصرفات تصویب شد. بخشی از هم‌افقی مرحوم نائینی با او را می‌توان در تمسکش به اصل مزبور در پاسخ به برخی دیگر از منتقدان مشروطه دانست. بدین صورت مرحوم نائینی هم اصلاحات نظری و قانونی او را در تنبیه الامه دنبال کرده بود و هم در نظریه‌پردازی خود به آن تکیه کرده بود.

9. در این میان، موضع‌گیری نظری کسانی مانند مرحوم آیت‌الله میرزاصادق‌آقا از جهاتی تندتر از دیگر مخالفان و منتقدان مشروطه بود. چه‌آن‌که در نظر او، اگر پیش‌تر فقط حاکم بود که غاصب مقام ولایت امام معصوم(ع) دانسته می‌شد، اینک در الگوی مشروطه همه مردم مشارکت کننده در انتخابات در این غصب شرکت جسته‌اند. مگر آن‌که، مداخلات مردم و نمایندگان را از راهی مانند اذن فقیه لباس مشروعیت دهد. 10. مرحوم شیخ فضل الله همانند مرحوم نائینی به ولایت فقیه باور داشت و بی‌تردید، مشروعیت تصرفات و مداخلات در امور ولایی توسط وکلای مجلس را از این طریق تجویز می‌کرد. مرحوم نائینی نیز در پاسخ به دیگر منتقدان مشروطه، مشروعیت مداخلات و تصرفات آنان را از طریق «اذن عمٌن له الإذن» یعنی با اذن فقیه تجویز می‌کرد. روشن است که اگر قدرمقدور فقها با حمایت مردم در دورانی بیش از مشروطه باشد و فقیهی در رأس امور باشد، این الگوی حکومتی هم ظرفیت بیشتری برای تأمین مشروعیت وکلای مجلس و کارگزاران حکومتی برای اصل مداخلات و تصرفات ولایی دارد و هم می‌تواند به صورت عینی‌تر کارآمدی تقنین را ارتقا بخشد و از وضعیت انفعالی مربوط به عصر قجری فراتر رود. 11. موقف نظری مرحوم شیخ فضل‌الله نوری و مرحوم نائینی می‌تواند در انقلاب اسلامی به عیان دیده شود. چرا که مشروعیت دخالت قانون‌گذاران از طریق اذن ولی فقیه تأمین می‌شود. گوآن‌که، ضوابط نقش‌آفرینی آنان در این منصب می‌بایست به صورتی جدی مورد تأمل قرار گیرد. ذبیح الله نعیمیان: 21 /12 /1402 @andishkade_f_h 🌷🇮🇷‏ اندیشکده فقه حکومتی ‏🇮🇷 🌷

هم‌اکنون: یک‌شنبه‌ها: ساعت دو و نیم تا چهار: درس روش استنباط. استاد ذبیح الله نعیمیان https://gharar.ir/r/024a2861