شرح و تفسير سه ويژگى دنيا امام(عليه السلام) در اين بيان كوتاه و حكيمانه پنج صفت براى دنيا بيان فرموده است. در سه وصف اول مى فرمايد: «دنيا مى فريبد و زيان مى رساند و مى گذرد»; (فِي صِفَةِ الدُّنْيَا: تَغُرُّ وَتَضُرُّ وَ تَمُرُّ). فريبندگى دنيا از طريق ظواهر پرزرق و برق آن است; اموال و ثروت ها، كاخ ها و زينت ها، مقام ها و قدرت ها; همه از مظاهر فريبنده دنياست كه گروه زيادى را به سوى خود جلب كرده و مى كند. و زيان رساندن دنيا از طريق ناكامى ها، درد و رنج ها، شكست ها و مصيبت هاست. هنوز انسان دوران جوانى را طى نكرده برف پيرى بر سر و روى او مى نشيند و هنوز از قدرتش استفاده نكرده ديگران آن را از چنگ او درمى آورند. هنوز از سلامتى اش بهره مند نشده امواج بيمارى و درد و رنج او را احاطه مى كند اساساً فريبندگى دنيا گويا مقدمه اى براى زيان رساندن آن است; انسان را غرق نعمت مى كند ناگهان از او بازمى ستاند و گرفتار امواج غم و اندوه مى كند. و گذرا بودن دنيا چيزى نيست كه بر كسى مخفى باشد. تاريخ، بهترين شاهد و گواه آن است و حوادثى كه با چشم خود در طول عمر ديده ايم گواه ديگرى است. فرعون ها و نمرودها و شدادها همه رفتند سلاطين بزرگ و قدرتمند و جهان گشا همگى در زير خاك پنهان شدند. تنها كاخ هاى ويران شده آن ها باقى مانده است. در عمر خود نيز كسان بسيارى را ديده ايم كه يك روز در اوج قدرت بودند و روز ديگر در نهايت ذلت. بعضى از شارحان «تمُرُّ» را از ماده «مرارة» به معناى تلخى دانسته و گفته اند: مفهوم كلام اين است كه دنيا مى فريبد و ضرر مى زند و تلخ مى شود. آنگاه امام(عليه السلام) به چهارمين وصف دنيا پرداخته كه حقارت آن را در پيشگاه خداوند روشن مى سازد، مى فرمايد: «خداوند به (بخشيدن) آن به عنوان پاداش براى دوستانش، رضايت نداده و (گرفتن) آن را به عنوان كيفر دشمنانش نپذيرفته است»; (إِنَّ اللّهَ تَعَالَى لَمْ يَرْضَهَا ثَوَاباً لاَِوْلِيَائِهِ، وَ لاَ عِقَاباً لاَِعْدَائِهِ). اين تعبيرِ بسيار جالبى است. درست مثل اين كه كسى بگويد: فلان مبلغ ناچيز به قدرى بى اهميت است كه نمى تواند بخشيدن آن سبب تشويق دوستان و نبخشيدنش سبب مجازات دشمنان گردد و اين نهايت حقارت دنيا را نشان مى دهد. قرآن مجيد در سوره زخرف مى فرمايد: «(وَلَوْلاَ أَنْ يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَّجَعَلْنَا لِمَنْ يَكْفُرُ بِالرَّحْمَنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفاً مِّنْ فَضَّة وَمَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ * وَلِبُيُوتِهِمْ أَبْوَاباً وَسُرُراً عَلَيْهَا يَتَّكِئُونَ * وَزُخْرُفاً وَإِنْ كُلُّ ذَلِكَ لَمَّا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالاْخِرَةُ عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ); اگر (تمكّن كفّار از مواهب مادى) سبب نمى شد كه همه مردم، امت واحد (گمراهى) شوند، ما براى كسانى كه به (خداوند) رحمان، كافر مى شدند خانه هايى قرار مى داديم با سقف هايى از نقره و نردبان هايى كه از آن بالا روند و براى اطاق هاى آن ها درهايى (پر زرق و برق) و تخت هايى (زيبا) قرار مى داديم كه بر آن تكيه كنند، و هرگونه زيورى را در اختيار آن ها مى گذاشتيم، ولى اين ها همه، متاع زندگى دنياست، و سراى آخرت نزد پروردگارت براى پرهيزكاران است». البته خداوند اقوام متعددى را به عذاب هاى دنيوى گرفتار كرده است كه در قرآن مجيد نمونه هاى فراوانى از آن ديده مى شود ولى اين به آن معنا نيست كه فقط عذاب هاى دنيا و سلب نعمت ها جزاى كافران باشد; جزاى اصلى آن ها در قيامت است. همان گونه كه قرآن مى فرمايد: «(وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِّنَ الْعَذَابِ الاَْدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الاَْكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ); به آنان از عذاب نزديك (عذاب اين دنيا) پيش از عذاب بزرگ (عذاب آخرت) مى چشانيم، شايد بازگردند!». در پنجمين و آخرين جمله امام(عليه السلام) شرح ناپايدارى دنيا را در لباس مثال گويايى بيان كرده، مى فرمايد: «اهل دنيا همچون كاروانى هستند كه هنوز رحل اقامت نيفكنده اند كه قافله سالار فرياد مى زند ( كوچ كنيد) و آن ها كوچ مى كنند»; (وَإِنَّ أَهْلَ الدُّنْيَا كَرَكْب بَيْنَاهُمْ حَلُّوا إِذْ صَاحَ بِهِمْ سَائِقُهُمْ فَارْتَحَلُوا). اشاره به اين كه مردم دنيا حتى وضعشان از مسافران عادى نيز بدتر است زيرا مسافران عادى هنگامى كه وارد منزلى شدند مقدارى در آن جا مى مانند و استراحت مى كنند و خود را آماده ادامه راه مى نمايند مگر اين كه قافله سالار بعد از اجازه اقامت احساس كند در آن منزلگاه خطرى است، در اين صورت بلافاصله اعلام مى دارد همه برخيزند و آماده حركت شوند و اهل دنيا درست به چنين قافله و قافله سالارى مى مانند و اين مربوط به شرايط غير عادى است. نكته ناپايدارى مواهب اين جهان درباره بىوفايى و ناپايدارى دنيا تعبيرات مختلفى در روايات اسلامى ديده مى شود كه هر يك از ديگرى گوياتر است از جمله: گاه دنيا را تشبيه به پلى كرده اند كه بايد از آن عبور كرد و ايستادن و توقف

بر آن معنا ندارد. «إِنَّمَا الدُّنْيا قَنْطَرَةٌ فَاعْبُرُوهَا وَلاَ تَعْمُرُوهَا». در جايى ديگر دنيا به عنوان سراى عبور و نه دار اقامت معرفى شده است همان گونه كه امام اميرمؤمنان(عليه السلام)در حكمت 133 فرموده است: «الدُّنْيا دَارُ مَمَرّلاَ دَارُ مَقَر». در تعبير زيباى سومى دنيا تشبيه به لباسى شده كه تمام آن از هم شكافته و تنها به نخى بند است كه هر زمان احتمال مى رود آن نخ، پاره شود و لباس فرو افتد همان گونه كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «هذِهِ الدُّنْيا مِثْلُ ثَوْب شُقَّ مِنْ أَوَّلِهِ إلى آخِرِهِ فَيبْقى مُتَعَلِّقاً بِخَيط فى آخِرِهِ يوشَكُ ذلِكَ الْخَيطُ أنْ ينْقَطِع». در تعبير چهارمى دنيا تشبيه به سايه ابرها شده كه هرگز پايدار نيست و همچون صحنه هاى دل انگيز خواب است كه به زودى مى گذرد همان گونه كه در غررالحكم از اميرمؤمنان(عليه السلام)نقل شده است: «إنَّ الدُّنْيا ظِلُّ الْغَمامِ وَحُلُمُ الْمَنامِ». در پنجمين تعبير، وضعيت انسان در برابر دنيا تشبيه به سوارى شده است كه براى استراحت و خواب نيمروز در سايه درختى در يك روز داغ تابستانى پياده مى شود و بعد از ساعتى استراحت آن را ترك مى گويد و مى رود همان گونه كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)فرمود: «إِنَّمَا مَثَلِى وَ مَثَلُ الدُّنْيا كَمَثَلِ رَاكِب مَرَّ لِلْقَيلُولَةِ فِى ظِلِّ شَجَرَة فِى يوْمِ صَيف ثُمَّ رَاحَ وَ تَرَكَهَا». پيش از همه اين ها قرآن مجيد با مثال روشنى ناپايدارى و بىوفايى دنيا را ترسيم كرده است: «(وَاضْرِبْ لَهُمْ مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الاَْرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللهُ عَلَى كُلِّ شَىْء مُّقْتَدِراً). و عجيب اين است كه با اين همه توصيف و تشبيه باز هم گروه كثيرى غافل اند و همچنان بر اين دنياى ناپايدار تكيه مى كنند و براى به دست آوردن گوشه اى از آن جانفشانى مى نمايند.

💠 #ماه_رمضان 🌸 قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله: 💠 في أوَّلِ لَيلَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ تُغَلُّ المَرَدَةُ مِنَ الشَّياطينِ ، ويُغفَرُ في كُلِّ لَيلَةٍ سَبعينَ ألفا ، فَإِذا كانَ في لَيلَةِ القَدرِ غَفَرَ اللّه ُ بِمِثلِ ما غَفَرَ في رَجَبٍ وشَعبانَ وشَهرِ رَمَضانَ إلى ذلِكَ اليَومِ إلاّ رَجُلٌ بَينَهُ وبَينَ أخيهِ شَحناءُ، فَيَقولُ اللّه ُ عز و جل : أنظِروا هؤُلاءِ حَتّى يَصطَلِحوا . 🌸 پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرمایند: 💠 شب اوّل ماه رمضان ، شيطان هاى سركش به بند كشيده مى شوند و هر شب ، هفتاد هزار تن آمرزيده مى گردند ، و چون شب قدر فرا رسد ، خداوند به اندازه آنچه در ماه رجب و شعبان و رمضان تا آن روز آمرزيده است ، [بندگان] را مى آمرزد ، مگر آن كه ميان كسى و برادرش كينه اى باشد كه در اين صورت ، خداوند عز و جلمى فرمايد : [آمرزش] اينان را عقب بيندازيد ، تا آشتى كنند . 📚 عيون أخبار الرضا عليه السلام : 2 / 71 / 331 عن دارم بن قبيصة عن الإمام الرضا عن آبائه عليهم السلام ، بحار الأنوار : 97 / 36 / 16 . ✅  کلاس نهج البلاغه و زندگی 🆔https://eitaa.com/nahjolbalaghehvazendegi

تغییر برنامه : 🌺 سلام و عرض ادب با توجه به این‌که فردا، روز اول ماه مبارک رمضان اعلام شده، جلسات موسسه راه روشن از فردا سه‌شنبه ساعت 21:45 برگزار می‌شود. ✅ با سخنرانی: استاد عدالتیان، با موضوع: انسان و سرنوشت استاد حورایی، با موضوع: برنده ها و بازنده ها 📆 شروع برنامه از سه‌شنبه 98/2/17 ⏰ ساعت: 21:45 الی 23 📝 مکان: مشهد، خیابان شهید فرامرز عباسی 3، سالن شهید حاتمی ⚠️ توجه: جهت رفاه حال میهمانان، ورود کودکان زیر 9 سال به سالن اصلی امکان‌پذیر نمی‌باشد.

💠 #حديث_روز دوشنبه 16 اردیبهشت 1398 🔺 ورود بدون حساب به بهشت 🔅 #امام_باقر_علیه_السلام : 🔸 مَن دَخَلَ عَلَيهِ شَهرُ رَمَضانَ فَصامَ نَهارَهُ وقامَ وِردا مِن لَيلِهِ وَاجتَنَبَ ما حَرَّمَ اللّهُ عَلَيهِ، دَخَلَ الجَنَّةَ بِغَيرِ حِسابٍ. 🔹 « هر كس ماه رمضان بر او وارد شود و او روزش را روزه بگيرد و بخشى از شبش را به عبادت و نماز بايستد و از آنچه خداوند بر او حرام كرده، پرهيز كند، بدون حساب وارد بهشت مى شود.» 📚 فضائل الأشهر الثلاثة ص ١٢٣ ح ١٣٠ ✅  کلاس نهج البلاغه و زندگی 🆔https://eitaa.com/nahjolbalaghehvazendegi

-حضرت علی علیه السلام غسل نمودن در آب جاری، و بر سر ریختن سی کف دست آب را سفارش فرموده اند که در تمام طول سال باعث ایمنی از همه دردها و بیماری‌ها است. - کفی از گلاب به روی خویش بزند،تا از خواری و پریشانی‌ نجات یابد و قدری هم به سر خود بمالد،تا در آن سال از سرسام[در برخی نسخه‌ها:برسام،به معنی بیماری سینه]ایمن گردد. - دو رکعت نماز اول ماه را بجا آورد و صدقه بدهد. دو رکعت نماز بخواند،در رکعت اول سوره‌های«حمد» و«انّا فتحنا»را و در رکعت دوم سوره «حمد» و هر سوره دیگری را که بخواهد بخواند،تا حق تعالی در آن سال بدی‌ها را از او دور سازد،و تا سال آینده در پناه خدا باشد. - پس از طلوع فجر این دعا را بخواند: اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا صِیَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدًی لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ . خدایا ماه رمضان رسید، تو روزه‌اش را بر ما واجب نموده‌ای،و قرآن را در آن برای‌ هدایت مردم،و دلایل روشنی از هدایت و شناسایی از باطل نازل کرده‌ای.خدایا ما را بر روزه‌اش یاری کن،و آن را از ما بپذیر، و این ماه را از ما به سلامت دریافت کن،و آن را برای ما از سوی خویش در آسانی و عافیت سالم بدار،همانا تو بر هر چیز توانایی. - دعای چهل‌و چهارم صحیفه کامله را اگر در شب قبل نخوانده بخواند ✅  کلاس نهج البلاغه و زندگی 🆔https://eitaa.com/nahjolbalagheh

8️⃣ گاهی تو آپارتمان یا کوچه، یک پیرزنی یا پیرمردی تنها زندگی می کنه، و سختشه که برای خودش غذا درست کنه، سعی کنید تا می تونید هر موقع غذا درست می کنید یک بشقاب هم برای ایشون ببرید یا هر همسایه تو یک روز غذا ببره... مخصوصا تو ماه رمضون بیشتر حواستون به این عزیزان باشه... 💠 امیرالمؤمنین عليه السلام: 🌺 بهترين زندگى را كسى دارد، كه مردم در زندگى او خوب زندگى كنند.🌺 إنَّ أحسَنَ النّاسِ عَيشا مَن حَسُنَ عَيشُ النّاسِ في عَيشِهِ 📗غررالحكم حدیث 3636 ✅  کلاس نهج البلاغه و زندگی 🆔https://eitaa.com/nahjolbalaghehvazendegi

سید حسن مصطفوی، اردیبهشت ۹۶: اقتصاد ‌دانهای بزرگ نسبت به توانمندی دولت شهادت داده‌اند و همین جان و روح ما را مستحکم می‌کند که با رای به #روحانی آینده‌ را رقم بزنیم. فقط نفهمیدیم منظورش از اقتصاد دانهای بزرگ دقیقا کیا بودن😁 @Afsaran_ir

⭕️دلار جهانگیری و ما ادراک ما دلار جهانگیری! دهقان، نماینده مجلس: “دلالان در سال ۹۷ از مابه التفاوت نرخ ارز آزاد و دولتی که به برخی شرکت‌ها و افراد واگذار شده، حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان سود کرده‌اند.” ⛔️چرا قوه قضاییه به کسانی که این تصمیم غیر کارشناسی را گرفتند اجازه می‌دهد آزاد باشند و همچنان برای معیشت مردم تصمیم‌ بگیرند؟ ✅ به کانال افسران @Afsaran_ir بپیوندید.

🔻دوره‌های خانگی قرآن باید احیا شود رهبر معظم انقلاب: 🔹یکی از کارهایی که خیلی مهم است این است که جلسات قرآن را زیاد کنیم. 🔹در گذشته، آن زمانی که ما بودیم در عرصه و میدیدیم، توجه قرآنی یک هزارم الان هم نبود، اما بعضی از عادتهای خوب وجود داشت که یکی از آنها، همین دوره‌های خانگی قرآن بود. 🔹مساجد را پایگاه قرآن قرار بدهید. دو جور میشود [این کار را کرد]؛ یکی این که دور هم جمع بشوند و اساتید تذکرات را بگویند؛ یکی هم این که جمع بشوند و یک نفر برود بالای منبر و بخواند. ️🔹این کار البته کم‌کم معمول شده؛ من واقعاً کاری که در ماه رمضانها در مشهد و قم و ... راه افتاده که یک جزء را همه میخوانند، واقعا لذت میبرم. 🔹این حرکت که از قم هم شروع شد خیلی کار خوبی است. این بایستی در مساجد مختلف در طول سال تکرار بشود. مساجد گوناگون پایگاه های قرآن باشند. یک نفر قرآن بخواند، و به ترجمه هم نگاه کنید. ۹۸/۲/۱۶ ✅ @Rajanews_com

🍃🌸 حلول ماه مبارک رمضان، بهار قرآن، ماه عبادت‌ها و بندگی خالصانه را به شما تبریک عرض می ‌کنم 🌸🍃 پیامبر صلی الله علیه و آله: در اين ماه(رمضان)، حوايجتان و بهشت و عافيت و تن درستى را از خدا بخواهيد و از آتش دوزخ، به او پناه ببريد الكافی جلد4 صفحه67 💐 التماس دعا ✅  کلاس نهج البلاغه و زندگی 🆔https://eitaa.com/nahjolbalaghehvazendegi

☀️ امروز: شمسی: سه شنبه - ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۸ میلادی: Tuesday - 07 May 2019 قمری: الثلاثاء، 1 رمضان 1440 🌹 امروز متعلق است به: 🔸زین العابدین و سيد الساجدين حضرت علي بن الحسين عليهما السّلام  🔸باقر علم النبی حضرت محمد بن علی عليه السّلام 🔸رئيس مكتب شيعه حضرت جعفر بن محمد الصادق عليهما السّلام 💠 اذکار روز: - یا اَرْحَمَ الرّاحِمین (100 مرتبه) - یا الله یا رحمان (1000 مرتبه) - یا قابض (903 مرتبه) برای رسیدن به حاجت ❇️ وقایع مهم شیعه: 🔹بیعت مردم با امام رضا علیه السلام به ولایت عهدی، 200ه-ق 🔹احتجاج اُبی بن کعب بر ابوبکر 🔹مرگ مروان بن حکم لعنة الله علیه، 65ه-ق 🔹غزوه تبوک، 9ه-ق 🔹وفات سیده نفیسه از نوادگان امام حسن مجتبی 📆 روزشمار: ▪️9 روز تا رحلت ام المومنین حضرت خدیجه علیها السلام ▪️14 روز تا ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام ▪️17 روز تا اولین شب قدر ▪️18 روز تا ضربت خوردن امام علی علیه السلام ▪️19 روز تا دومین شب قدر

نهج البلاغه ۴۱۶- وَ قَالَ لِابْنِهِ الْحَسَنِ ( عليه السلام ) لَا تُخَلِّفَنَّ وَرَاءَكَ شَيْئاً مِنَ الدُّنْيَا فَإِنَّكَ تَخَلِّفُهُ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ بِهِ وَ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ فَشَقِيَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ فَكُنْتَ عَوْناً لَهُ عَلَي مَعْصِيَتِهِ وَ لَيْسَ أَحَدُ هَذَيْنِ حَقِيقاً أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَي نَفْسِكَ . قال الرضي : وَ يُرْوَي هَذَا الْكَلَامُ عَلَي وَجْهٍ آخَرَ وَ هُوَ : أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الَّذِي فِي يَدِكَ مِنَ الدُّنْيَا قَدْ كَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَكَ وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَي أَهْلٍ بَعْدَكَ وَ إِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَيْنِ رَجُلٍ عَمِلَ فِيمَا جَمَعْتَهُ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِيتَ بِهِ أَوْ رَجُلٍ عَمِلَ فِيهِ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ فَشَقِيتَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ وَ لَيْسَ أَحَدُ هَذَيْنِ أَهْلًا أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَي نَفْسِكَ وَ لَا أَنْ تَحْمِلَ لَهُ عَلَي ظَهْرِكَ فَارْجُ لِمَنْ مَضَي رَحْمَةَ اللَّهِ وَ لِمَنْ بَقِيَ رِزْقَ اللَّهِ .

نهج البلاغه و درود خدا بر او فرمود: (به فرزندش امام مجتبي (ع) فرمود) چيزي از دنياي حرام براي پس از مرگت باقي مگذار، زيرا آنچه از تو مي ماند نصيب يكي از دو تن خواهد شد، يا شخصي است كه آن را در طاعت خدا بكار گيرد، پس سعادتمند مي شود به چيزي كه تو را به هلاكت افكنده است، و يا شخصي كه آن را در نافرماني خدا بكار گيرد، پس هلاك مي شود به آنچه كه تو جمع آوري كردي، پس تو در گناه او را ياري نموداي، كه هيچ يك از اين دو نفر سزاوار آن نيستيد تا بر خود مقدم داري. (اين حكمت بگونه ديگري نيز نقل شد) پس از ستايش پروردگار! آنچه از دنيا هم اكنون در دست تو است، پيش از تو در دست ديگران بود، و پس از تو نيز به دست ديگران خواهد رسيد، و همانا تو براي دو نفر مال خواهي اندوخت، يا شخصي كه اموال جمع شده تو را در طاعت خدا بكار گيرد پس سعادتمند مي شود به آنچه كه تو را نگون بخت ساخت، يا كسي است كه آن را در گناه بكار اندازد، پس با اموال جمع شده تو هلاك خواهد شد، كه هيچ يك از اين دو نفر سزاوار نيستند تا بر خود مقدمشان بداري، و بار آنان را بر دوش كشي، پس براي گذشتگان رحمت الهي، و براي بازماندگان روزي خدا را اميدوار باش.

نهج البلاغه Amir al-Mu'minin, peace be upon him, said to his son al-Hasan (peace be upon him) : O My son! Do not leave anything of two sorts of persons : Either a person who uses it in obeying Allah, in this case he will acquire virtue through what was evil for you, or it will be a person who uses it in disobeying Allah and in that case he will be earning evil with what you collected for him, and so you will be assisting him in his sinfulness; and neither of these two deserves to be preferred by you over yourself. Al-Sayyid al-Radi says : This saying is also related in another version namely: Whatever of this world is now with you was with others before you and it will pass to some others after you. thus, you are collecting things for either of two sorts of men : either a man who uses whatever you collected in obedience of Allah and so acquires virtuse with what was evil for you, or a man who uses it in disobedience of Allah and so you will be getting evil for what you colleced. And neither of these two is such that you may prefer him over yourself or you may burden yourself for him. Therefore, hope for the mercy of Allah for him who has passed away and for Divine livelihood for him who suryives.

شرح و تفسیر براى چه کسى باقى مى گذارى؟ امام علیه السلام در این گفتار حکیمانه با استدلال روشنى حریصان را از مال اندوزى باز مى دارد و خطاب به فرزندش امام حسن علیه السلام مى فرماید: «چیزى از مال و ثروت دنیا را بعد از خود باقى مگذار زیرا آنچه باقى مى گذارى براى یکى از دو کس خواهد بود: یا کسى که آن را در راه اطاعت خداوند مصرف مى کند که در این صورت او به سبب چیزى سعادتمند شده که تو به سبب آن شقاوت یافته و محروم شده اى یا براى کسى مى گذارى که آن را در راه معصیت خداوند به کار مى گیرد در نتیجه تو به سبب چیزى که براى او اندوخته اى شقاوتمند، و محروم از سعادت مى شوى و در واقع او را در گناهش یارى کرده اى»؛ ( وَقَالَ لِابْنِهِ الْحَسَنِ علیه السلام: لَاتُخَلِّفَنَّ وَرَاءَکَ شَیْئاً مِنَ الدُّنْیَا، فَإِنَّکَ تُخَلِّفُهُ لِأَحَدِ رَجُلَیْنِ: إِمَّا رَجُلٍ عَمِلَ فِیهِ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِیتَ بِهِ، وَ إِمَّا رَجُلُ عَمِلَ فِیهِ بِمَعْصِیَةِ اللَّهِ فَشَقِیَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ؛ فَکُنْتَ عَوْناً لَهُ عَلَى مَعْصِیَتِهِ ). و در پایان مىفرماید: «و سزاوار نیست هیچیک از این دو کس را بر خویشتن مقدم دارى»؛ ( وَ لَیْسَ أَحَدُ هذَیْنِ حَقِیقاً أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِکَ ). شک نیست که گذاشتن اموالى به عنوان ارثیه در حد نیاز فرزندان و بازماندگان مذموم و نکوهیده نیست و بسیارى از اولیاء اللَّه و نیکان اموالى داشته اند که به فرزندان و همسران یا سایر بستگان آنها رسیده و حتى در آیه 180 سوره بقره خداوند توصیه مى کند که به هنگام فرا رسیدن مرگ، کسانى که اموالى دارند، براى پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته وصیت کنند و آن را حقى بر پرهیزکاران مى شمرد: «کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّةُ لِلْوَالِدَیْنِ وَالْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِینَ» و حتى در این آیه از مال الارث به عنوان «خیر» یاد شده است که نشان مى دهد باقى گذاشتن چنین مالى نه تنها عیب نیست بلکه مایه خیر و برکت است. مخاطب امام علیه السلام حریصانى هستند که به نام تأمین آینده فرزندان به هر درى مى زنند و حلال و حرام را به هم مى آمیزند و خود را به زحمت و درد و رنج فراوان و مسئولیتهاى سنگین گرفتار مى کنند. امام علیه السلام به اینگونه افراد مى فرماید: براى چه کسى این اموال را ذخیره مى کنید؟ براى افراد صالح که از آن در راه اطاعت خداوند بهره مى گیرند؟ در این صورت آنها خوشبخت مى شوند و شما محروم و زیانکار؛ در حالى که زحمت جمع کردن مال را شما کشیده اید. و اگر این اموال به دست افراد ناصالح و فاسد بیفتد و از آن در مسیر معصیت پروردگار کمک بگیرند سرنوشت بدترى خواهید داشت زیرا علاوه بر اینکه از برکات مال خود محروم شده اید، اعانت به اثم و کمک به گناه کرده اید. بنابراین چه بهتر که انسان حرص و طمع را کنار بگذارد و به کفاف و عفاف قناعت کند و از گردآورى اینگونه اموال بپرهیزد و اگر اموال فراوانى، خواسته یا ناخواسته به دست او افتاد، تا زنده است از آنها بهره بگیرد و بار سفر آخرت خود را با آن ببندد و صالحات و باقیاتى از خود به جاى نهد و بخشى از آن را به صورت ارث براى بازماندگانش بگذارد. در این صورت در قیامت گرفتار حسرت و اندوه نخواهد شد به عکس کسانى که اموالى را از طرق مختلف گردآورى کرده و براى دیگران گذاشته اند که در هر صورت گرفتار حسرت و اندوه یوم القیامة خواهند بود. بنابراین از هرکس شایسته تر براى اموالى که انسان گردآورى کرده است خود اوست که زحمت و مسئولیتش را بر دوش گرفته است. در اینجا این سؤال پیش مى آید که چرا نگوییم در صورت اول که بازماندگان، اموال را در راه خیر مصرف مىکنند شخص گردآورى کننده کمک به طاعت آنها کرده و از این نظر داراى ثواب و پاداش، و سعادتمند است همانگونه که در صورت دوم به سبب اعانت بر گناه، شقاوتمند محسوب مى شود؟ با توجه به یک نکته پاسخ این سؤال روشن مى شود و آن این است که به فرض که به انسان به دلیل کمک و اطاعت پاداشى بدهند ولى بدون شک اگر خودش آن را در طریق اطاعت مصرف مى کرد چندین برابر عایدش مىشد و از این نظر گرفتار خسران شده است. اضافه بر این ممکن است در جمع آورى این اموال دقت در حلال و حرام بودن آنها نکرده باشد که در این صورت وزر و وبال آن براى اوست و بهره گرفتن از آن در طریق طاعت براى کسى که از وجود حرام در آن خبر نداشته نصیب دیگران مى شود. سؤال دیگر اینکه فقها در بحث اعانت بر گناه نیت را لازم مى دانند و مى دانیم شخصى که اموالى را گردآورى کرده نیتش این نیست که فرزند ناصالحش آن را حتماً در طریق گناه مصرف کند بنابراین چگونه امام علیه السلام مى فرماید: اعانت بر گناه کرده است؟ پاسخ این است که در بحث اعانت بر اثم گفته ایم که اگر انسان یقین د

اشته باشد مثلًا انگورى که به کارخانه شرابسازى مى فروشد حتماً براى ساخت شراب مورد استفاده واقع مى شود آن را نیز مصداق اعانت بر اثم مى دانیم و اى بسا حریصانى که اموالى را جمعآورى کردهاند بدانند فرزندان آنها از آن در کارهاى ناشایست استفاده مى کنند بنابراین مصداق اعانت بر اثم مى شود. مرحوم سید رضى بعد از پایان این گفتار حکمت آمیز مى گوید: «این سخن به گونه دیگرى نیز نقل شده است و آن چنین است»؛ (قَالَ الرَّضِى وَیرْوَى هَذَا الْکَلامُ عَلَى وَجْهٍ آخَرَ وَهُوَ). این قسمت، که مرحوم سید رضى نقل مى کند از نظر معنا تفاوتى با بخش گذشته ندارد و روشن است که نقل به معنا شده است یا آن بخش نقل به معناى این بخش بود. ولى این تفاوت در آن دیده مى شود که بخش گذشته به صورت وصیتى به امام حسن مجتبى علیه السلام بود اما این بخش به صورت خطبه ایراد شده است چون در آغازش «اما بعد» آمده که معمولًا در آغاز خطبه ها مى آید. به هر حال مى فرماید: «اما بعد (از حمد و ثناى الهى)، آنچه از دنیا هم اکنون در اختیار توست پیش از این در دست دیگران بوده است و بعد از تو نیز به دیگران مى رسد»؛ ( أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ الَّذِی فِی یَدِکَ مِنَ الدُّنْیَا قَدْ کَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَکَ، وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَى أَهْلٍ بَعْدَکَ). آنگاه مىافزاید: «تو اموال را براى یکى از دو کس گردآورى مى کنى: یکى آنکس که آن را در راه طاعت الهى صرف مى کند و با آن سعادتمند مى شود در حالى که تو از آن محروم مانده اى یا کسى که آن را در راه معصیت خداوند صرف مىکند و تو بهسبب آنچه براى او گردآورى کرده اى شقاوتمند خواهى شد (چراکه کمک به گناه کردهاى)»؛ (وَإِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَیْنِ: رَجُلٍ عَمِلَ فِیَما جَمَعْتَهُ بِطَاعَةِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِیتَ بِهِ؛ أوْ رَجُلٍ عَمِلَ فِیهِ بِمَعْصِیَةِ اللَّهِ، فَشَقِیتَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ). و در پایان مى فرماید: «هیچیک از این دو، شایستگى این را ندارد که تو او (شخص صالح) را بر خود مقدم دارى و یا بار (گناه) او (شخص ناصالح) را بر دوش کشى»؛ ( وَلَیْسَ أَحَدُ هذَیْنِ أَهْلًا أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِکَ، وَلَا أَنْ تَحْمِلَ لَهُ عَلَى ظَهْرِکَ). آنگاه نتیجه مى گیرد و مى فرماید: «بنابراین براى گذشتگان، رحمت خدا و براى بازماندگان، رزق پروردگار را طلب کن (و به فکر آخرت و آینده خویش باش)»؛ (فَارْجُ لِمَنْ مَضَى رَحْمَةَ اللَّهِ، وَ لِمَنْ بَقِیَ رِزْقَ اللَّهِ ). در حکمت 352 نیز مطلبى آمده بود که از بعضى جهات شبیه کلام مورد بحث است آنجا که مى فرماید: بیشترین دل مشغولى خود را به خانواده و فرزندان (و تأمین زندگى آنها) اختصاص مده زیرا اگر آنها از دوستان خدا باشند خداوند دوستان خود را تنها نمى گذارد و اگر از دشمنان خدا هستند چرا همّ خود را صرف دشمنان خدا مى کنى؟ (وَقال علیه السلام: لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ لَاتَجْعَلَنَّ أَکْثَرَ شُغُلِکَ بِأَهْلِکَ وَ وَلَدِکَ فَإِنْ یکُنْ أَهْلُکَ وَ وَلَدُکَ أَوْلِیاءَ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ لَایضِیعُ أَوْلِیاءَهُ وَ إِنْ یکُونُوا أَعْدَاءَ اللَّهِ فَمَا هَمُّکَ وَ شُغُلُکَ بِأَعْدَاءِ اللَّهِ ). و در حکمت 429 نیز تنها به یک بخش از حکمت مورد بحث اشاره شده است که به خواست خدا خواهد آمد. مرحوم علامه شوشترى در ذیل این کلام حکمت آمیز داستان جالبى از کتاب انوار نعمانیة نقل مىکند، مىگوید: حضرت عیسى علیه السلام روزى با جماعتى از یارانش از کنار زراعتى مى گذشت که هنگام دروى آن رسیده بود. عرض کردند: اى پیغمبر خدا! ما همه گرسنه ایم. خداوند به عیسى علیه السلام وحى فرستاد که به آنها اجازه بده به مقدار قوتشان از آن زراعت بخورند. آنها در آن زراعت متفرق شدند و هرکدام مقدارى را آماده خوردن کردند و خوردند. در این هنگام صاحب زراعت رسید و فریاد زد: این زراعت و زمین من است که از پدرانم به ارث برده ام. به اجازه چه کسى از آن مى خورید؟ حضرت مسیح علیه السلام از خداوند تقاضا کرد تمام کسانى که از زمان حضرت آدم علیه السلام تا آن زمان مالک آن زمین شده بودند همه را مبعوث و حاضر کند. آنها حاضر شدند و هرکدام فریاد زدند: زراعت من و زمین من است که از پدرانم به ارث برده ام. صاحب زمین از این صحنه در وحشت فرو رفت و کار و جایگاه حضرت عیسى علیه السلام به اطلاع او رسید (که به آنها اجازه استفاده از آن زمین را داده است). خدمت آن حضرت رسید و عرض کرد: من تو را نشناختم. زراعتم براى تو حلال است. حضرت عیسى علیه السلام فرمود: همه کسانى را که دیدى، این زمین را به ارث برده، آباد کرده و گذاشته بودند و رفته بودند و تو نیز خواهى رفت و به آنها ملحق خواهى شد در حالى که نه زمینى و نه مالى خواهى داشت.