👤شیخ رجبعلی خیـــاط: 🔹 چهار مطلب برای رسیدن به قرب الهی: 1. دیدن خدا در کار ها 2. توسل به اهل بیت 3. خواندن نافله شب 4. احسان به خلق 📚کیمیای محبت 🆔 @Avayetowhed 🆔 @Avayetowhed

حکمت۴۶ نهج البلاغه قَالَ امیرالمومنین ( عليه السلام ) : سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُكَ درود خدا بر او فرمود: گناهي كه تو را پشيمان كند بهتر از كار نيكي است كه تو را به خودپسندي وادارد.

شرح حکمت؛ بلاى عُجب امام(عليه السلام) در اين سخن كوتاه و پرمحتوا به نكته مهمى اشاره مى فرمايد كه در سير و سلوك انسان به سوى خدا بسيار تأثيرگذار است. مى فرمايد: «كار بدى كه تو را ناراحت (و پشيمان) مى سازد نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه تو را مغرور مى كند»; (سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَة تُعْجِبُكَ). دليل آن روشن است، زيرا انسان معصيت كارى كه از عمل زشت خود ناراحت مى شود به سوى پشيمانى و توبه و جبران آن گام بر مى دارد حال آنكه آن كس كه از كار نيك خود مغرور مى گردد گامى به سوى رياكارى بر مى دارد. توبه آثار شوم آن معصيت را مى شويد در حالى كه غرور عُجب و ريا از كارهاى نيك، انسان را به پرتگاه گناهان كبيره مى كشاند. در حديثى از پيغمبر اكرم مى خوانيم: «مَنْ رَأى أنَّهُ مُسىءٌ فَهُوَ مُحْسِنٌ; كسى كه خود را بدكار مى داند او نيكوكار است». به گفته مرحوم مغنيه در فى ظلال نهج البلاغه عكس اين مطلب نيز صادق است و آن اينكه گفته شود «مَنْ رَاى إنَّهُ مُحْسِنٌ فَهُوَ مَسىءٌ; كسى كه خود را نيكوكار بداند بدكار است» زيرا عُجب و غرور احسانش را تباه كرده و چه بسا سخنانى كه ايمان را نيز از اساس متزلزل سازد. در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم كه فرمود: «خداوند متعال به داود وحى فرستاد: «بَشِّرِ الْمُذْنِبينَ وَانْذُرِ الصِّديقينَ; گنهگاران را بشارت ده و صديقين (والا مقام) را بيم ده» (داود تعجب كرد و) عرض كرد: اى پروردگار چگونه چنين چيزى ممكن است؟ خداوند فرمود: گنهكاران (پشيمان و نادم) را بشارت ده كه من توبه آنها را مى پذيرم و از گناهانشان صرف نظر مى كنم و صديقين را بيم ده كه از اعمالشان عُجب به خود راه ندهند». در حديث ديگرى از آن حضرت چنين آمده است كه مى فرمايد: دو نفر وارد مسجد شدند يكى عابد بود و ديگرى فاسق اما هنگامى كه از مسجد خارج مى شدند فاسق، جزء صديقان شده بود و عابد از فاسقان. سپس فرمود: اين بدان رو است كه چون عابد وارد مسجد شد به عبادت خود مى باليد و در اين فكر بود و فاسق هنگامى كه وارد شد فكرش در پشيمانى بود و پيوسته از گناهان خويش استغفار مى كرد. اين سخن را با حديث ديگرى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پايان مى دهيم: خداوند به آن حضرت وحى فرستاد كه بعضى از بندگان من در مسير عبادت تلاش مى كند و شب از خواب خوش و بستر لذت بخش بر مى خيزد و مشغول عبادت مى شود و خود را در عبادت من به سختى و تعب مى اندازد. گاه من او را يك شب يا دو شب گرفتار خواب مى كنم تا در مسير صحيح گام بردارد، زيرا هنگامى كه به خواب مى رود و صبح بيدار مى شود نسبت به خود خشمگين است و خود را سرزنش مى كند و اگر او را در آنچه از عبادت من مى خواهد آزاد بگذارم، چه بسا عُجب و خودپسندى به او عارض شود و از اين راه حالتى به او دست دهد كه هلاكش در آن است.

حکمت۴۷ نهج البلاغه قَالَ ( عليه السلام ) : قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَي قَدْرِ هِمَّتِهِ وَ صِدْقُهُ عَلَي قَدْرِ مُرُوءَتِهِ وَ شَجَاعَتُهُ عَلَي قَدْرِ أَنَفَتِهِ وَ عِفَّتُهُ عَلَي قَدْرِ غَيْرَتِهِ . درود خدا بر او فرمود: ارزش مرد به اندازه همت اوست، و راستگويي او به ميزان جوانمرديش، و شجاعت او به قدر ننگي است كه احساس مي كند، و پاكدامني او به اندازه غيرت اوست.

شرح حکمت؛ چهار فضيلت مهم اخلاقى امام(عليه السلام) در اين چند جمله حكيمانه به رابطه چهار موضوع مهم با چهار موضوع ديگر از صفات انسانى اشاره فرموده است.

نخست مى فرمايد: «ارزش هر كس به اندازه همت اوست»; (قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ). منظور از همت تصميماتى است كه انسان براى انجام كارهاى مهم مى گيرد و به دنبال آن تلاش مى كند. هر اندازه اين تصميمات والاتر و اين تلاش ها گسترده باشد همت انسان بلندتر است و اين كه امام مى فرمايد: ارزش هر كسى به اندازه همت اوست براى آن است كه اشخاص والا همت معمولاً تلاش مى كنند تا به مقامات عالى برسند پس نبايد ارزش وجودى ظاهرى آنها را امروز ملاحظه كرد بلكه آن نيروى نهفته در درون آنها كه نامش همت است بايد مقياس و معيار شمرده شود. در كتاب غررالحكم از امام همين معنا به صورت ديگرى بيان شده است، مى فرمايد: «مَنْ شَرَفَتْ هِمَّتُهُ عَظَمَتْ قِيْمَتُهُ; كسى كه همت عالى داشته باشد قيمت و ارزش او زياد است». در حديث ديگرى از همان حضرت و در همان كتاب مى خوانيم: «ما رَفَعَ أمْرَءٌ كَهِمَّتِهِ وَ لا وَضَعَهُ كَشَهْوَتِهِ; هيچ چيز انسان را به مانند همت او بلندمقام نمى كند و هيچ چيز، او را مانند شهوتش پست نمى سازد». به گفته شاعر: همت بلند دار كه مردان روزگار *** از همت بلند به جايى رسيده اند

در دومين جمله پرمعناى خود مى فرمايد: «راستگويى و صداقتِ هر كس به اندازه شخصيت اوست»; (وَصِدْقُهُ عَلَى قَدْرِ مُرُوءَتِهِ). زيرا انسان با شخصيت اين كار را براى خود ننگ مى داند كه به ديگران دروغ بگويد. اضافه بر اين، غالبا ديده شده است كه دروغ ها بعد از مدتى فاش مى گردد; انسان با شخصيت حاضر نمى شود كارى انجام دهد كه در آينده آبروى او را ببرد. در احاديث ديگرى از امام اميرمؤمنان(عليه السلام) مى خوانيم: «الصِدْقُ عِزّ; راستگويى سبب عزت است» و در حديث ديگرى مى افزايد: «الصِّدْقُ صَلاحُ كُلُّ شَىء وَالْكِذْبُ فَسادُ كُلُّ شَىْء». يكى از ياران امام صادق(عليه السلام) به نام ابو كهمس خدمت آن حضرت رسيد و عرض كرد: (يار وفادار شما) ابن ابى يعفور به شما سلام فرستاده است فرمود: سلام بر تو و بر او. هنگامى كه نزد او رفتى سلام مرا به او برسان و بگو: جعفر بن محمد به تو مى گويد: «انْظُرْ مَا بَلَغَ بِهِ عَلِيٌّ(عليه السلام) عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) فَالْزَمْهُ فَإِنَّ عَلِيّاً(عليه السلام) إِنَّمَا بَلَغَ مَا بَلَغَ بِهِ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه وآله) بِصِدْقِ الْحَدِيثِ وَأَدَاءِ الاَْمَانَةِ; نگاه كن ببين على(عليه السلام) با چه صفاتى آن مقام را نزد رسول خدا(صلى الله عليه وآله)پيدا كرد آن صفات را داشته باش، زيرا على تنها به اين سبب به آن مقام نزد پيغمبر رسيد كه در سخن گفتن، صادق بود و در اداى امانت امين». اين سخن را با حديثى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) پايان مى دهيم، فرمود: «الْجَمالُ صَوابُ الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَالْكَمالُ حُسْنُ الْفِعالِ بِالصِّدْقِ; جمال، به سخن حق گفتن است و كمال، به انجام كارهاى نيك توأم با صدق». بايد توجه داشت كه «مروءة» به معناى جوانمردى، مردانگى، و فتوت و مجموعه اى از شايستگى هاست كه در يك انسان باارزش جمع مى شود كه شخصيت او را تشكيل مى دهد.