🌷جلسه (هفتم) وفات و شهادت (نقل هفتم) وفات ام کلثوم دختر علی بن ابیطالب (علیهم السّلام) چهار ماه و ده روز پس از بازگشت از اسارت در شام اُمّ کُلثوم کبری بنت علی بن ابی‌طالب چهارمین فرزند امام علی و فاطمه زهرا (عليهماالسلام) پس از امام حسن و امام حسین و زینب کبری (علیهم السلام). برخی وی را از بانوان حاضر در واقعه کربلا می‌شمرند که سخنان و خطبه‌های او در برخی منابع آمده است. برخی از وقایعی که در مورد وی نقل شده است،(مانند حضور در واقعه کربلا) احتمالا مربوط به فرد دیگری است و به جهت تشابه اسمی به وی نسبت داده شده است.به نام ام کلثوم داشته که یکی ام کلثوم کبری فرزند حضرت زهرا (عليهاالسلام) بوده که قبل از واقعه کربلا از دنیا رفت و دیگری که مادرش کنیز بود، در کربلا حضور داشته و در کوفه خطبه خوانده است. وی همسر مسلم بن عقیل بوده است.[۲۳] 📚منبع ۲۳-بری، الجوهره فی نسب الامام علی و آله، ص۴۵. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (هشتم) وفات و شهادت (نقل هشتم) آرامگاه ایشان در باب الصغیر خلیفه اموی عبدالملک بن مروان ( 685-705 ) ام کلثوم (علیهاالسّلام) و پسرش زید را مسموم کرد. هشتاد نفر در تشییع جنازه آنها شرکت کردند. گفته شده است که عبدالملک، زید را مسموم کرد، زیرا زید از نوادگان عمر و علی که خلیفه دوم و چهارم بودند، بود و احتمالاً خلافت عبدالملک را تهدید می کرد. علاوه بر این، او مادرش را نیز مسموم کرد. ام کلثوم(علیهاالسّلام) در قبرستان باب صغیر در دمشق سوریه به خاک سپرده شده است. مقبره ایشان در روستای عرویه در دمشق قرار دارد. ✅فاطمیان بر این باورند که او به «زینب کوچک» نیز معروف است و در مسجد سیده زینب دمشق به خاک سپرده شده است. در حالی که زینب بزرگ در اواخر عمر خود در قاهره زندگی کرد و در همانجا در مسجد السیده زینب به خاک سپرده شد. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (نهم) وفات و شهادت (نقل نهم) قبور ام‌كلثوم و سكينه در قبرستان باب‌الصغیر در سوریه درباره زمان درگذشت ام‌کلثوم و چگونگی آن، سخنان مختلفی گفته‌اند. از جمله نوشته‌اند. ۱-او و فرزندش زید، هم‌زمان، بر اثر بیماری درگذشتند و این زمانی بود که ام‌کلثوم همسر عبدالله بن جعفر (درگذشت: ۸۰ق) بود.[۳۰] ۲-طبق برخی منابع، این‌دو در زمان عبدالملک بن مروان (حکومت: ۶۵-۸۶ق) و به دستور او، با سم کشته شدند و عبدالله بن عمر بر جنازه آن‌ها نماز خواند؛[۳۱] ۳-اما سید محسن امین زمان وفات او را قبل از واقعه کربلا و پیش از سال ۵۴ق ذکر کرده است.[۳۲] ۴-در کتاب«ناسخ التواریخ» روایتی آمده است که می‌گوید: ام‌کلثوم چهار ماه پس از ورود اهل بیت (علیهم السّلام)به مدینه از دنیا رفت.[۳۶] همچنین مامقانی می‌نویسد: «ام‌کلثوم، دختر علی(علیهماالسّلام)بعد از آنکه از کربلا بازگشت، در مدینه درگذشت. مدت حضور ایشان در مدینه، چهار ماه و ده روز بود. ایشان پیوسته در این مدت، گریه و زاری می‌کرد و عزاداری و نوحه‌سرایی بر پا می‌نمود تا اینکه وفات یافت». بنابراین باید گفت که منظور از این ام‌کلثوم که بعد از گذشت ۴ ماه در مدینه وفات می‌کنند، ام‌کلثوم صغری؛ خواهر زینب کبری(علیهماالسلام) است و الاّ حضرت زینب (علیهاالسّلام) ۱۸ ماه پس از شهادت امام حسین(علیه‌السّلام) و در دمشق وفات می‌نمایند. 📚 منبع: ۳۰-ابن‌حبیب بغدادی، المنمق، ۱۴۰۵ق، ص۳۱۲ ۳۱-صنعانی، المصنف، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۶۴ ۳۲-امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۸۵ ۳۳-ابن‌بطوطه، الرحله، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۳ ۳۴-یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰ ۳۵-ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۰۹-۳۱۰. ۳۶-سپهر، عباس‌قلی‌خان، ناسخ التواریخ، ص۵۶۱. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (دهم) وفات و شهادت (نقل دهم) در باب زمان وفات ام کلثوم(علیهاالسّلام) و چگونگی آن نیز اختلاف است. ۱. بسیاری از منابع، رحلت او و فرزندش زید را در یک زمان دانسته اند تا آن جا که نماز میت بر بدن هر دو با هم خوانده شد.[۳۷] ۲- عده ای وفات آنان را حدود سال ۵۰ ق و در زمان سلطنت معاویه می دانند.[۳۸] ۳- برخی گفته اند: وفات آنان در زمان حکومت عبدالملک بن مروان (۷۳ – ۸۶ ق) بوده است.[۳۹] ۴- مقریزی می نویسد: زمانی که همسر عون بن جعفر بود از دنیا رفت.[۴۰] ۵- ابن عبدالبر، وفات وی را در زمان امامت امام حسن (علیه السلام) ذکر می کند.[۴۱] ۶- ابن طیفور نیز قائل به وفات او پس از سال ۶۱ ق و واقعه کربلا شده است.[۴۲] 📚 منبع: 37.   زبیدی، تاج العروس، ج۱۵، ص۸۱۳. 38.   صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۲۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۸۵. 39.   صنعانی، المصنف، ج۶، ص۱۶۴. 40.   مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۳۷۰. 41.   ابن عبدالبر، استیعاب، ج۴، ص۱۹۵۶. 42.   ابن طیفور، بلاغات النساء، ص۲۳ و ۲۴.۷ https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (یازدهم) وفات و شهادت (نقل یازدهم) درباره نحوه وفات هم آمده است که‌ام کلثوم و فرزندش زید بر اثر بیماری[۴۳] یا خورانیدن سم به آنان[۴۴] از دنیا رفته‌اند. 📚منبع ۴۳-بغدادی، المنمق، ص۳۱۲. و مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۲۸۹. ۴۴-صنعانی، المصنف، ج۶، ص۱۶۴.

🌷جلسه (دوازدهم) وفات و شهادت (نقل دوازدهم) ۱-عمادالدین طبری می‌گوید: روایت است که‌ام کلثوم خواهر امام حسین(علیه‌السّلام) در شام (سوریه) متوفی شد.[۴۵] ۲-ابن بطوطه در سفرنامه‌اش می‌نویسد: در نزدیکی شهر شام و یک فرسخ مانده به آن، مزار ام کلثوم دختر علی بن ابی طالب (علیهم السلام) از فاطمه (علیهاالسلام) است.[۴۶] ۳-یاقوت حموی هم می‌نویسد: قبر ام کلثوم(علیهاالسّلام) در راویه دمشق است.[۴۷] ۴-ابن عساکر در این باره می‌گوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن ام کلثوم، دختر علی بن ابیطالب(علیهم السّلام) از فاطمه(علیهاالسلام) نیست... وی در مدینه درگذشت و در قبرستان بقیع مدفون گردید.[۴۸] ۵-برخی نیز گفته‌اند که این قبر، مدفن زینب (علیهاالسلام)، دختر امام علی و فاطمه (علیهماالسلام) است که کنیه‌اش ام کلثوم است.[۴۹] 📚منبع ۴۵-طبری، کامل بهایی، ج۲، ص۳۷۱. ۴۶-ابن بطوطه، الرحله، ج۱،ص۱۱۳ و مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۴. ۴۷-یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۲۰. ۴۸-ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۰۹. ۴۹-البیطار، حلیة البشر، ج۲، ص۵۰. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (سیزدهم) وفات و شهادت (نقل سیزدهم) ۱-بسیاری از منابع، رحلت او و فرزندش زید را در یک زمان دانسته‌اند تا آن جا که نماز میت بر بدن هر دو با هم خوانده شد.[۳۷] ۲-عده‌ای وفات آنان را حدود سال ۵۰ ق و در زمان سلطنت معاویه می‌دانند.[۳۸] ۳-برخی گفته‌اند: وفات آنان در زمان حکومت عبدالملک بن مروان (۷۳ – ۸۶ ق) بوده است.[۳۹] ۴-مقریزی می‌نویسد: زمانی که همسر عون بن جعفر بود از دنیا رفت.[۴۰] ۵-ابن عبدالبر، وفات وی را در زمان امامت امام حسن (ع) ذکر می‌کند.[۴۱] ۶-ابن طیفور نیز قائل به وفات او پس از سال۶۱ ق و واقعه کربلا شده است.[۴۲] 📚منبع ۳۷-صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۲۴، و ابن طاووس، لهوف (۱۳۷۸ش)، ص۱۸۱. ۳۸-امین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۸۵، و مجادله/۱۹:قَتلْتُم أخی فویلٌ لأُمّکم * سَتُجزَونَ ناراً حرُّها یتَوقَّدُسَفکتُم دِماءً حَرَّمَ اللّه سَفکها * وَحَرَّمَها القُرآنُ ثُمّ مُحمّدٌألا فَابشِرُوا بِالنّارِ إنّکمُ غَداً * لَفی سَقَرٍ حَقّاً یقیناً تُخَلَّدُواوَإنّی لأبکی فی حَیاتی علی أخی * عَلی خَیرِ مَن بَعَد النّبی سَیولَدُبِدَمعٍ غَریزٍ مُستهلٍّ مُکفکفٍ * علَی الخَدِّ منّی دائماً لَیس یحمدُ ۳۹-صنعانی، المصنف، ج۶، ص۱۶۴،و سید بن طاووس، لهوف، ص۱۸۴. ۴۰-مقریزی، امتاع الاسماع، ج۵، ص۳۷۰. ۴۱-ابن عبدالبر، استیعاب، ج۴، ص۱۹۵۶، و مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲،ص۲۷۶و۲۷۸ ۴۲-ابن طیفور، بلاغات النساء، ص۲۳و۲۴ https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (چهاردهم) وفات و شهادت (نقل چهاردهم) جناب امّ کلثوم علیها السلام چهار ماه پس از باز گشت از کربلا به مدینه از دنیا رفتند. (1) پدرشان مولی الموحّدین امیر المؤمنین علیها السلام و مادرشان حضرت زهرای مرضیه علیها السلام می باشد. (2) صاحب ریاحین الشریعة به نقل از اعیان الشیعة می فرماید :امیر المؤمنین علیه السلام آن مخدّره را به عُون بن جعفر طیّار تزویج نمودند. (3) آنچه در مورد ازدواج امّ کلثوم علیها السلام با غیر از عُون بن جعفر نقل شده از بافته های مخالفین است. آن حضرت در واقعه ی جانسوز کربلا حضور داشتند و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام و اهل بیت و اصحابشان، در کنار خواهرشان حضرت زینب علیها السلام از بانوان و یتیمان محافظت می نمود، و اشعار آن حضرت در فراق برادر در کربلا مشهور و جانسوز است. پس از عاشورا که بانوان به اسارت کوفه و شام رفتند، ۱- خطبه ی آن حضرت در شهر کوفه و مجلس ابن زیاد، ۲- اشعار آن حضرت در قادسیه و قنسرین، ۳- اثر دعای آن حضرت در سیبور و بعلبک، ۴- کلمات آن جناب با شمر هنگام ورود به دروازه ی شام، ۵- مرثیه های حضرت در اربعین و مراجعت به مدینه، دلالت بر عظمت و شجاعت و صبر آن مخدّره دارد. ۶- سر انجام بعد از چهار ماه از ورود به مدینه با دلی پر از غم و اندوه در مصائب کربلا بالاخص شهادت سیّد الشهداء (علیه السلام) رحلت شهادت گونه نمود و در مدینه ی منورّه دفن شد. ۷- و به قولی رحلت آن حضرت در 21 ماه جمادی الثانی بوده است.(4) 📚 منبع: 1.ریاحین الشریعة : ج 3 ص 256 ـ 244 العقیلة و الفواطم، ص 75 2.بحار الأنوار:ﺝ 42، ﺹ 74.تذکرة الخواص: ص 288 3.اعیان الشیعة: ج 3 ، ص 484 https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (پانزدهم) وفات و شهادت (نقل پانزدهم) درباره زمان درگذشت ام‌کلثوم (علیهاالسّلام) و چگونگی آن، سخنان مختلفی گفته‌اند. از جمله نوشته‌اند. ۱-او و فرزندش زید، هم‌زمان، بر اثر بیماری درگذشتند و این زمانی بود که ام‌کلثوم همسر عبدالله بن جعفر (درگذشت: ۸۰ق) بود.[۳۰] ۲-طبق برخی منابع، این‌دو در زمان عبدالملک بن مروان (حکومت: ۶۵-۸۶ق) و به دستور او، با سم کشته شدند و عبدالله بن عمر بر جنازه آن‌ها نماز خواند؛[۳۱] ۳-اما سید محسن امین زمان وفات او را قبل از واقعه کربلا و پیش از سال ۵۴ق ذکر کرده است.[۳۲] ۴-در کتاب«ناسخ التواریخ» روایتی آمده است که می‌گوید: ام‌کلثوم چهار ماه پس از ورود اهل بیت (علیهم السّلام)به مدینه از دنیا رفت.[۳۶] ۵-همچنین مامقانی می‌نویسد: «ام‌کلثوم، دختر علی(علیهماالسّلام)بعد از آنکه از کربلا بازگشت، در مدینه درگذشت. مدت حضور ایشان در مدینه، چهار ماه و ده روز بود. ایشان پیوسته در این مدت، گریه و زاری می‌کرد و عزاداری و نوحه‌سرایی بر پا می‌نمود تا اینکه وفات یافت». بنابراین باید گفت که منظور از این ام‌کلثوم که بعد از گذشت ۴ ماه در مدینه وفات می‌کنند، ام‌کلثوم صغری؛ خواهر زینب کبری (علیهماالسلام) است و الاّ حضرت زینب (علیهاالسّلام) ۱۸ ماه پس از شهادت امام حسین(علیه‌السّلام) و در دمشق وفات می‌نمایند. 📚 منبع: ۳۰-ابن‌حبیب بغدادی، المنمق، ۱۴۰۵ق، ص۳۱۲ ۳۱-صنعانی، المصنف، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۶۴ ۳۲-امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۸۵ ۳۳-ابن‌بطوطه، الرحله، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۳ ۳۴-یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰ ۳۵-ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۰۹-۳۱۰. ۳۶-سپهر، عباس‌قلی‌خان، ناسخ التواریخ، ص۵۶۱. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه (شانزدهم) وفات‌ و شهادت (نقل شانزدهم) در زمان و مکان وفات‌ ام کلثوم اختلافاتی به چشم می‌خورد. ✅ در زمان عمر برخی منابع ذکر کرده‌اند که او با تنها پسر خود که از خلیفه دوم داشت، در یک روز از دنیا رفتند، و عبدالله بن عمر نیز بر ایشان نماز خواند.[۸۳] برخی نیز سعید بن عاص، والی مدینه را شخصی می‌دانند که بر آن دو نماز خوانده است.[۸۴] ✅ در مدینه بر اساس نقل برخی از منابع‌ ام کلثوم چهار ماه بعد از ورود کاروان اسرا به مدینه وفات کرد.[۸۵] بنابر قول علامه حلی در العدد القویه و شیخ کفعمی در المصباح و شیخ مفید در مسار الشیعه که ورود اسرا به مدینه را بیستم صفر دانسته‌اند،[۸۶][۸۷][۸۸] پس وفات آن بانوی ارجمند بایستی تقریبا در اواخر جمادی الثانی سال شصت و دو هجری صورت گرفته باشد.[۸۹] ✅ در شهر دمشق برخی دیگر از منابع محل وفات و مدفن این بانو را در شهر دمشق عنوان کردند ولی از تاریخ وفات ایشان سخنی به میان نیاورده‌اند.[۹۰] 📚منبع ۸۳.ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۹۵۶، تحقیق، بجاوی، علی محمد، بیروت، دارالجیل، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.     ۸۴.عسقلانی، ابن حجر، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج۸، ص۴۶۶.     ۸۵.انصاری زنجانی خوئینی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء (سلام‌الله‌علیهم)، ج۵، ص۳۸۵، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۸ق.     ۸۶.شیخ مفید، مسار الشیعه فی مختصر تواریخ الشریعه، ص۴۶، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳.     ۸۷.کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص۵۱۰.     ۸۸.حلی، رضی‌الدین، العدد القویه، ص۲۱۹، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.     ۸۹.محلاتی، ذبیح‌الله، ریاحین الشریعه، ج۳، ص۲۵۶، تهران، دار الکتب الاسلامیه. ۹۰.طبری، عماد الدین، کامل بهایی، ج۱، ص۱۰. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode

🌷جلسه هفدهم وفات و شهادت نقل(هفدهم) 29 جمادی الثانی 1 ـ وفات حضرت امّ کلثوم علیها السلام #ام_کلثوم_سلام_الله_علیها جناب امّ کلثوم علیها السلام چهار ماه پس از باز گشت از کربلا به مدینه از دنیا رفتند. (1) پدرشان مولی الموحّدین امیر المؤمنین علیها السلام و مادرشان حضرت زهرای مرضیه علیها السلام می باشد. (2) صاحب ریاحین الشریعة به نقل از اعیان الشیعة می فرماید : امیر المؤمنین علیه السلام آن مخدّره را به عُون بن جعفر طیّار تزویج نمودند. (3) آنچه در مورد ازدواج امّ کلثوم علیها السلام با غیر از عُون بن جعفر نقل شده از بافته های مخالفین است. آن حضرت در واقعه ی جانسوز کربلا حضور داشتند و بعد از شهادت امام حسین علیه السلام و اهل بیت و اصحابشان، در کنار خواهرشان حضرت زینب علیها السلام از بانوان و یتیمان محافظت می نمود، و اشعار آن حضرت در فراق برادر در کربلا مشهور و جانسوز است. پس از عاشورا که بانوان به اسارت کوفه و شام رفتند، خطبه ی آن حضرت در شهر کوفه و مجلس ابن زیاد، اشعار آن حضرت در قادسیه و قنسرین، اثر دعای آن حضرت در سیبور و بعلبک، کلمات آن جناب با شمر هنگام ورود به دروازه ی شام، مرثیه های حضرت در اربعین و مراجعت به مدینه، دلالت بر عظمت و شجاعت و صبر آن مخدّره دارد. سر انجام بعد از چهار ماه از ورود به مدینه با دلی پر از غم و اندوه در مصائب کربلا بالاخص شهادت سیّد الشهداء علیه السلام رحلت شهادت گونه نمود و در مدینه ی منورّه دفن شد. به قولی رحلت آن حضرت در 21 ماه جمادی الثانی بوده است. (4) 📚 منابع : 1. ریاحین الشریعة : ج 3 ـ ص 256 ـ 244. العقیلة علیها السلام و الفواطم : ص 75. 2. بحار الأنوار : ﺝ 42، ﺹ 74. تذکرة الخواص : ص 288. 3. اعیان الشیعة : ج 3، ص 484. و ... . 4. وقائع الشهور : ص 110. https://eitaa.com/omkolsomfaramoshshode