ب) امکان تساهل و تسامح:
شکی نیست که تساهل و تسامح محدود و مقیّد، امکان دارد. امّا بحث در تساهل مطلق و بدون حد و مرز است که آیا چنین تساهلی اساساً امکان دارد و قابل اجرا هست یا نه؟
تساهل مطلق را میتوان به تساهل مطلق سلبی و ایجابی تقسیم کرد.[6] تساهل مطلق سلبی، عبارت است از عدم مخالفت بی قید و شرط نسبت به هرگونه عقیده و رفتار و شیوه رفتاری که شامل عدم مخالفت با عقیده ضد تساهلی و رفتارها و شیوههای سخت گیرانه و غیر تساهلی نیز میشود. لازمه اعتقاد به تساهل مطلق سلبی این است که دست کم اندیشه ها و رفتارهای مخالف و از جمله اندیشه و رفتارِ ضد تساهلی را مجاز بداند و آن را از رشد و گسترش باز ندارد. به این ترتیب، تساهل مطلق سلبی، در دامان خود، عدم تساهل را پرورش میدهد. و این تناقض است. از این رو گفتهاند که تساهل مطلق سلبی، حتی اگر به لحاظ نظری ممکن باشد، در عمل ممکن نیست.[7]
تساهل مطلق ایجابی، وضعی ناگوارتر دارد؛ زیرا براساس آن، شخص نه تنها در مقام عمل از عقاید و رفتار مخالف جلوگیری نمیکند، بلکه اساساً برای خود چنین حقی را قائل نیست؛ و برعکس برای طرف مقابل این حق را قائل است که عقیده و رفتاری مخالف داشته باشد. اگر این اعتقاد را ریاکارانه ندانیم، بیگمان مستلزم رواج و گسترش عقاید و رفتارهای ضد تساهلی است.[8]
برخی نیز بر ناممکن بودن تساهل مطلق چنین استدلال کردهاند که اگر بر ما لازم باشد که نسبت به همه چیز تساهل بورزیم، در این صورت باید هرگونه عقیده و رفتار ضد تساهلی را محدود کنیم و نسبت به آن تساهل نورزیم؛ و در نتیجه تساهل، متوقف بر عدم تساهل میشود؛ که این دور است.[9]
البته ناممکن بودن تساهل مطلق را میتوان از طریق نقد مبانی آن، یعنی نسبیّت معرفت شناختی و اخلاقی قراردادگرایی و فرد گرایی، نیز ثابت کرد. که البته محتاج مجالی وسیعتر و بحثی کاملتر است.
خلاصه و نتیجه مطالب این پاسخ این میشود که تساهل و تسامح با توجه به معانی لغوی و اصطلاحی آن مترادف با حلم و بردباری است که در فرهنگ اسلامی نیز بدان سفارش شده است امّا تفاوت دیدگاه اسلام با دیدگاه غربیان در مورد این آموزه آن است که اولاً تعیین شرایط و حدود تساهل از نظر اسلام به عهده خداوند متعال است و نه هیچ نیروی دیگری و ثانیاً مبنای تساهل در اسلام حقانیت است نه ملاکهای غربی از قبیل پلورالیسم و نسبیّت فرهنگی و اخلاقی.
در بحث از امکان تساهل نیز نتیجه این است که تساهل محدود و دارای حد و مرز، بدون شک ممکن و قابل اجرا است. امّا تساهل مطلق و بی حد و مرز امکان ندارد چون منجر به تناقض خواهد شد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ «تسامح آری یا نه»، دفتر نخست، مقاله بررسی انتقادی موضوع تساهل، حسن رحیمپور ازغدی.
2ـ تساهل و تسامح اخلاقی، دینی، سیاسی، محمود فتحعلی، مؤسسه فرهنگی طه، قم، 1378.
📚پی نوشت ها:
[1]. فیروزآبادی، القاموس المحیط، دار احیاء التراث العربی، ج3، ص583؛ البستانی، محیط المحیط، لبنان، مکتبه ناشرون، ص425، 437.
[2] Oxford Advanced Learners Dictionary, (1998 – 99); P. 1258.
[3]. حنایی کاشانی، محمّد سعید، تساهل و تسامح، نامه فرهنگ، ش28، ص61.
[4]. S usan Mendus, (Toleration), in the Encyclopedia Of Ethics, ed. Lawrence. Becker, Vol. II, P. 1251.
[5]. Robert Paul Churchill, (The case For Toleration as an Individual Virtu) Amin Razavi, PP. 191 – 5
(به نقل از: فتحعلی، محمود، تساهل و تسامح اخلاقی، دینی، سیاسی، طه، 1378، ص11).
[6]. چنان که بعضی تساهل را به تساهل سلبی (منفی) و ایجابی (مثبت) تقسیم کردهاند: بنگرید به:
David Ambuel, Philosophy and the Question Of Intolerance, P. V. II.
همچنین: محمودی، سید علی، تساهل منفی و تساهل مثبت در قلمرو فلسفه سیاسی معاصر، کیهان فرهنگی، ش98، ص17ـ19.
[7]. فتحعلی، محمود، تساهل و تسامح اخلاقی، دینی، سیاسی، ص23.
[8]. بشیریه، حسین، دولت عقل: ده گفتار در فلسفه و جامعه شناسی سیاسی، تهران، مؤسسه نشر علوم نوین، 1374، ص88ـ89.
[9] . David Ambul, (Philosophy and the Question Of Intolerance) Forom Philosophy Religion and the Intolerance, ed. By Mehdi Amin Razavi State University New Yourk Press. 1972.
🔰 @p_eteghadi 🔰
🔻 بازخوانی توصیه های رمضانی رهبر انقلاب؛
🌘 این ماه را از دست ندهید
💡 ماه فرصتها
◻️ از قبل از شروع ماه مبارک، پیامبر معظم اسلام مردم را آماده میفرمود برای ورود در این عرصهی خطیر و والا و پربرکت؛ «قد اقبل الیکم شهر اللَّه بالبرکة و الرّحمة». در خطبهی روز جمعهی آخر ماه شعبان، بنا به روایتی اینطور فرمود: خبر داد، توجه داد به مردم که ماه رمضان فرا رسید. اگر بخواهیم در یک جمله ماه رمضان را تعریف کنیم، باید عرض کنیم ماه فرصتها... اگر از این فرصتها بتوانیم درست استفاده کنیم، یک ذخیرهی عظیم و بسیار ارزشمندی در اختیار ما خواهد بود. ۱۳۸۶/۰۶/۲۳
💡 اشکالاتتان را پیدا و برطرف کنید
در ماه رمضان در حد توان خودمان باید مراقبت کنیم، رفتار خودمان را تصحیح کنیم؛ فکرمان را، قولمان را، عملمان را تصحیح کنیم؛ بگردیم اشکالاتش را پیدا کنیم، آن اشکالات را برطرف کنیم. این تصحیح در چه جهتی باشد؟ در جهت تقوا. ۱۳۸۹/۰۵/۲۷
🔰 @p_eteghadi 🔰
هدایت شده از ایتایار
🎉یک پیشنهاد رد نشدنی🎉
شرکت در دوره #فن_بیان و سخنوری بدون پرداخت اولیه
در این دوره شرکت کنید و در پایان دوره، در صورتی که از محتوای دوره رضایت داشتید هزینه دوره رو پرداخت کنید😉
..........🗣..........
ثبت نام و اطلاعات بیشتر
در کانال [🍃رویش نو🍃] ↙️
📥 http://eitaa.com/joinchat/3207462942C82ced3bfff
.........🗣..........
مدرس: علیرضا قهرمان نیا
←با سابقه همکاری با برخی نامزدهای انتخاباتی و دانشگاه فرهنگیان →
🌙🌙ثابت شدن اول ماه
مسئله 1839=ثبوت هِلال که به مشخص شدن اول ماه قمری گفته میشود، هنگامی است که اولین قوس نازک ماه پس از پایان ماه قبلی و در شب اول ماه بعدی رؤیت شود یا رؤیتپذیر باشد و این هم به عوامل و شرایط مختلف نجومی، جوّی و مبانی فقهی بستگی دارد.
مسئله 1840 =به لحاظ اینكه زمان حکم شرعی روزهداری و افطار آن، ماه و ثابت شدن آن است، اگر مکلّف واقعا هِلال ماه را دیده باشد، یا از راههای دیگری که در مسئلهٔ بعدی گفته میشود، برای او هِلال ماه ثابت شود، احکام مربوط به آن را انجام میدهد؛ خواه برای دیگران ثابت بشود یا نه و این مسئله، تقلیدی نیست.
مسئله 1841= اول ماه از شش راه ثابت میشود که چهار مورد آن اعتبار عقلی و دو راه دیگر اعتبار تعبّدی دارد:
1. خود شخص، هِلال ماه را ببیند.
2. از راه تواتر ثابت شود، به گونهای که همگان بگویند ماه دیده شده و در محاورات عقلاً قطعآور باشد.
3. از راه شِیاعِ قولی یا عملی ثابت شود، به گونهای که مردم شهر بفهمند که فلان روز، اول ماه رمضان یا شوّال است برای مثال، وقتی در پایان ماه شعبان ببینند اغذیهفروشیها و کافهها تعطیل است و کسی لب به غذا نمیزند، معلوم میشود که آن روز، آغاز ماه رمضان است. این شیاع، علمآور است و شیاع علمآور، حجیت دارد.
4. سی شب ـ یا سی روز ـ از اوّل ماه قبلی بگذرد. با هر یک از این چهار راه، یقین به اول ماه پیدا میشود.
5. دو فرد عادل شهادت بدهند که ماه را به چشم دیدهاند، در صورتی که وصف کردن هر کدام از هِلال، برخلاف وصف کردن دیگری نباشد؛ همچنین اطمینانی برخلاف آن نباشد، بنابراین اگر در هوای صاف، افرادی همانند دو عادل برای دیدن ماه رفتند، ولی ماه را ندیدند، ادعای رؤیت دو عادل برای غیرخودشان حجّت نیست، چون اگر قابل رؤیت بود، باید دیگران هم میدیدند، پس اطمینان برخلاف در میان است.
6. حاکم شرع حکم کند که اول ماه است. دو راه پنجم و ششم، یقینآور هم نباشند، به حکم شرع حجّتاند.
🔰 @p_eteghadi 🔰
🔰 در محضر حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی مدظله العالی:
💠 پایان ماه شعبان
🔹 کسانی که کتاب های دعا نوشتند بر #ماه_شعبان خیلی اصرار دارند که وجود مبارک پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) «یدْأَبُ فِی صِیامِهِ وَ قِیامِه»؛[1] تمام شب ها را عبادت و تمام روزها را روزه می گرفت. اصرار این آقایان هم همین طور است و کتاب هایی هم که اینها درباره دعا می نویسند اول سال پیش آقایانی که اصحاب دعا هستند اول ماه مبارک رمضان است و ماه شعبان آخرین ماه سال است؛ سرّ آن دو تا دلیل است: یکی نصوص و یکی ادعیه. در روایات یک تعبیر دارد، در ادعیه تعبیر دیگر. مجموع تعبیرهایی که در روایات و در ادعیه است این است که از ماه مبارک رمضان به «رَأْسُ السَّنَة»[2] یاد شده است، یک؛ از ماه مبارک رمضان به «غُرَّةُ الشُّهُور»[3] یاد شده است، دو؛ لذا آن آقایانی که اهل این حساب های معنوی هستند اول سالشان ماه مبارک رمضان است آخر سالشان ماه #شعبان لذا تمام تلاش و کوشش را می کنند که توبه و چیزی اگر هست در همین ماه شعبان انجام بدهند چون به هر حال هر تاجری آخر سال بررسی می کند. اصرار آن آقایان این است که در این آخر سال حساب ها را بررسی کنند استغفار بکنند حقی از کسی بر عهده آنهاست حق را ادا کنند که این سال با طهارت پایان بپذیرد که با طهارت وارد سال جدید بشوند و مرحوم علامه هم این شعر را از حافظ با یک احترامی می خواندند. آن غزل معروف حافظ بر این ماه شعبان خیلی تکیه می کند:
ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید ٭٭٭ از نظر تا شب عید #رمضان خواهد شد[4]
#ما_شعبان را از دست نده برای اینکه آخر سال است و عفو و گذشت و مانند آن در همین است. اگر ماه شعبان را از دست دادید وصال نصیب شما نمی شود تا لیله عید فطر، چون انسان خیال می کند که ماه مبارک #رمضان ماه پُربرکتی است، بله ماه پُربرکتی است اما ماه راه است نه ماه نتیجه! نتیجه را «لَیلَةَ الْجَوَائِز»[5] می دهند در روز عید فطر می دهند، اینجا انسان باید شب و روز تلاش و کوشش کند.
ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید ٭٭٭ از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد[6]
[1]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص829.
[2]. تهذیب الأحکام, ج4, ص333؛ «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیه السَّلام قَالَ إِذَا سَلِمَ شَهْرُ رَمَضَانَ سَلِمَتِ السَّنَةُ وَ قَالَ رَأْسُ السَّنَةِ شَهْرُ رَمَضَانَ».
[3]. الإقبال بالأعمال الحسنة(ط ـ الحدیثة)، ج1، ص31؛ «أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیه السَّلام قَالَ إِنَّ الشُّهُورَ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی كِتابِ اللَّهِ یوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فَغُرَّةُ الشُّهُورِ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیلَةُ الْقَدْرِ وَ نُزِّلَ الْقُرْآنُ فِی أَوَّلِ لَیلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَاسْتَقْبِلِ الشَّهْرَ بِالْقُرْآن».
[4]. دیوان حافظ، غزل164.
[5]. الأمالی، شیخ مفید، ص232؛ «فَإِذَا كَانَتْ لَیلَةُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّی لَیلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَی اللَّهُ الْعَالَمِینَ أَجْرَهُم...».
[6]. دیوان حافظ، غزل164.
📚 درس خارج فقه ارث جلسه 93
تاریخ: 1400/01/18
🔰 @p_eteghadi 🔰
* #قرآن #رمضان
💠 نتیجه احترام و انس با قرآن
🔻انسان هر چه زیادتر قرآن بخواند، اثرش را میبیند؛ به خصوص در ماه مبارک رمضان. البته قرائتی که همراه با انس و احترام به قرآن باشد، بسیار اثربخش است. وقتی قرآن کنار انسان است، انسان باید احساس کند از کلمه کلمه آن، نور تراوش میکند. یکی از راه های ورود به قرآن، قرائت کثیر و اُنس با قرآن همراه با تعظیم و احترام است. گاهی انسان ساکت است؛ ولی دلش قرآن میخواند. یک آیه در خواب برایش میخوانند و معانی بسیاری به او اِلقا میکنند که او را مشغول به آن معانی میکند...
(منبع: نرمافزار الهادی← مراقبات ماهرمضان)
┄┅═✧❁••❁✧═┅┄
✅ حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ جعفر ناصری:
🔰 @p_eteghadi 🔰
☑️ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری: چهارشنبه اول ماه رمضان خواهد بود
🔸براساس گزارش گروههای رصدی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری در سراسر کشور هلال ماه رمضان در غروب روز دوشنبه رؤیت نشد. بنابراین ماه شعبان ۳۰ روزه بوده و چهارشنبه ۲۵فروردین۱۴۰۰ اولین روز از ماه مبارک رمضان خواهد بود.
🔰 @p_eteghadi 🔰