💠قرآن موسس یک نقطه عطف تاریخی است بخش اول: ◽با حضور پیامبر اکرم، دانش تفسیر شکل می گیرد، اما در دوره جدید و مقطعی که جهان اسلام با غرب و مدرنیته آشنا می شود، در یک رده بندی کلی و گونه شناسی کلی شاید کمتر کتابی مانند قرآن تاثیر اجتماعی داشته است. قرآن موسس یک نقطه عطف تاریخی است و فرهنگ و تمدنی را در حاشیه و ذیل خودش شکل داده است. ▪️این کتابی است که طی بیست و سه سال در متن زندگی یک فعال اجتماعی نازل شده و آموزش داده شده است و زبانی برای شکل گیری فرهنگ است. قرآن روش خاصی را برای اندیشیدن بستر سازی کرده و شکل داده است یعنی تنها القا نکرده بلکه در فرهنگ مستقر کرده و راهی را هموار ساخته  و عینیت بخشیده است. البته به موازات مرجعیتی که قرآن داشته دیگران هم با آن تعامل داشته و عمل کرده اند. 🔻 ضمن اینکه نزول قرآن، جریانی است که در مدت بیست و سه سال حیات پیامبر(ص) اتفاق افتاده، بعد از آن هم با مرجعیتی که پیدا کرده دائما در تکوین جریان هایی که وجود داشته اند تاثیرگذار بوده است. لذا برای اینکه اندیشه اجتماعی مسلمین را بررسی کنیم، ضمن اینکه مستقیما سراغ متن و آن حوادثی که بوده و مطالبی که قرآن دارد، می رویم؛ می توانیم  سراغ قرائت ها و تفسیرهایی هم که از قرآن شده برویم. یعنی نمی توانید در تاریخ اسلام اندیشه ای را پیدا کنیم که یک استناد قرآنی برای خودش نداشته باشد و در ذیل تفسیری از قرآن قرار نگیرد. 🔰هرچند که خیلی از آنها در حقیقت تحریف و تفسیر به رای بوده اند اما مرجعیت قرآن آنها را مجبور به چنین کاری می کرده که خود نشان از حضور و تاثیر گذاری قرآن در تاریخ اسلام و فرهنگ عمومی است. حتی اگر دیدگاه قرآنی و عملکرد قرآنی نداشتند نمی توانستند در تقابل آشکار با قرآن باشد بلکه حتی تقابلشان هم باید با پوشش قرآنی صورت می گرفته. به هرحال اگر از سکه ای نسخه تقلبی زده می شود به معنای اعتبار آن سکه است. 🔻در اینکه قرآن درون آن فرهنگ عمل کرده و تغییراتی را ایجاد کرده جای هیچ شکی نیست اما در مورد اینکه نزول قرآن ناظر بر نیازهای آن فرهنگ بوده است جای بحث دارد. اگر بگوییم قرآن ناظر به نیازهای بشریت و آینده تاریخ و پاسخگوی یک فلسفه تاریخ است کاملا قابل قبول است. چرا که باید دید که در یک شبه جزیره چه مسئله و چالش قابل تاملی وجود دارد که نیازمند چنین حرکت عظیمی با این افق و سطح باشد. ✅حمید پارسانیا برنامه گفتگو محور ضیافت، شبکه چهار سیما، 1398 #مبعث_پیامبر 💠 @parsania_net

◽نزول قرآن مسئله ایجاد کرد بخش دوم: 🔰  اتفاقا نزول قرآن در آنجا مسئله ایجاد کرد نَه اینکه در آنجا مسئله ای وجود داشت و همه چیز را تغییر داد. برای اینکه این تغییر عظیم را درک کنیم کافی است که سال «عام الفیل» و چهل سال بعد آن و زمان بعد از بعثت را با هم مقایسه کنیم تا ببینیم جغرافیای فرهنگی سیاسی جهان کاملا عوض شده و با یک جهان دیگر روبرو هستیم. در شرایطی که یک امپراطوری فروریخته و یک امپراطوری در معرض تزلزل است و مرزهای سیاسی و فرهنگی تغییر کرده و این تغییری است که قرآن ایجاد کرده و البته این تغییرات نخست درون شبه جزیره عربستان شکل می گیرد؛ شبه جزیره ای که با یک مناسبات اجتماعی برمدار یک عصبیت خاصی بوجود آمد و همه آنها را به هم می ریزد و تجدید ساختار می کند. ▪️ با آمدن مفاهیم قرآنی و استقرار آنها در فرهنگ، عناوین و گروه بندی های اجتماعی جدیدی بوجود می آید که اصلا امکان نداشت در چارچوب اندیشه ای پیشین شبه جزیره بگنجد. اندیشه پیشین مبتنی بر نوعی شناخت از انسان، جهان و هستی بود و عمل می کرد که با نزول قرآن به هم ریخت. در آن قالب قبیله اولویت داشت و شخصیت و حقوق هر کس در انتساب با قبیله اش و معاهدات بین قبیله ای اش تعریف می شد. اگر کسی ارتباط قبیله ای نداشت حتی قوانین ماه امن و شهر امن هم برایش رعایت نمی شد. در رجزخوانی ها از قبیله و اجدادشان می گفتند و اگر از زندگانشان کم می آوردند به سراغ مردگانشان می رفتند. خون فرد خون قبیله بود و در ازایش باید خونی از قبیله ریخته می شد.  🔻 اگر کسی علم‌الانساب داشت علامه بود و اگر این انساب فرو می ریخت همه نظام اجتماعی متلاشی می شد. زندگی شان در امثال قبیله، شترهایشان و لذاتشان خلاصه می شد و لغاتی هم که کاربرد زیادی در ادبیات شان دارد نشان دهنده محورهای فرهنگ رایج هم هست. گرچه در دین هم میراث ابراهیم خلیل به آنها رسیده بود اما تبدیل به خانه 360 بت متعلق به هر قبیله شده بود که توجیه گر فعالیت قبیله شده بود. اما با نزول قرآن، به یکباره همه چیز فروریخت و به جای گروه بندی قبیله ای گروه بندی جدید و مفاهیم نوینی بوجود آمد و اندیشه اجتماعی جدیدی شکل گرفت. 💠مفاهیم پیشین خیلی مرتبط با بیابان نشینی نبود چرا که به عنوان مثال تفکر قبیله ای در فضای شهری هم میم تواند باز تولید شود. اما مهمترین مسئله و مانع در آن زمان، نوع نگاهشان به انسان، جهان و نوع معرفتی که نسبت هم داشتند بود که براساس برخوردی چهره به چهره عاطفی و حسی و لذت هایی در همین حد و حدود و شخصیتی که در روابط نسب و زندگی اساطیری شکل می گرفت. قرآن قبل از هر چیز این هستی شناسی و انسان شناسی را تغییر داد و کلمه توحید را آورد که وزنش از همه اینها سنگین تر بود. تا آخر هم بر حول همین محور و لوازم آن، که از یک هستی بی کرانه و مقدس که نه نقص دارد و نه کمال ناقص دارد شکل گرفت و سخن می گفت. این کلمه  نه تنها هویت آدمها بلکه همه موجودات را هم تغییر می داد. اگر چنین هستی هست همه هستی های دیگر تغییر هویت می دهند واز بین می روند. همه امور آیات الهی شدند و آیه فقط عظمت او را نشان می دهد. 🔰غیر حق عالم و نشانه  شد و همه نامهای او شدند و انسان معلم نامها به فرشتگان شد یعنی مقام برتر انسان کامل در آیه عظمای حق شدن بود. آیه عظمایی که عظمت حق را نشان می داد نه عظمت خودش را که انسان شناسی خاص خودش را به وجود می آورد که باید پرسید این معرفت کدام نیاز انسان بادیه نشین آن زمان را مرتفع می کند و از کدام افق آمده است؟ ✅ حمید پارسانیا برنامه گفتگو محور ضیافت، شبکه چهار سیما، 1398 #مبعث_پیامبر 💠 @parsania_net