هنگامی که مسلمانان در جنگ احزاب در محاصره قرار گرفتند و ترس و سختی بر آنها غالب شد، این آیه نازل شد: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ۖ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّىٰ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَىٰ نَصْرُ اللَّهِ ۗ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ» (بقره، ۲۱۴) آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید، بی‌آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همان‌ها که گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها به آنها رسید و آن‌چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: «پس یاری خدا کی خواهد آمد؟!» [به آنها گفته شد:] «آگاه باشید، یاریِ خدا نزدیک است!» در سنت‌های الهی هیچ تغییری نیست و این آیه به یکی از همین سنت‌ها اشاره می‌کند که در همه‌ اقوام و اعصار جاری است و آن این است که همه‌ ملت‌ها باید از از کوران آزمایش‌ها بگذرند و در میانه این آزمایش‌ها، «مقاومت» است که زمینه‌‌ساز دریافت نصرت الهی است.

در خطبه ۲۷ نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علیه‌السلام خطاب به مسلمانان می‌فرماید: بدانيد كه من شب و روز و نهان و آشكار شما را به جنگ اين قوم دعوت كردم. به شما گفتم كه با اينان بجنگيد پيش از اينكه با شما بجنگند. به خدا قسم هيچ ملّتى در خانه‌اش مورد حمله قرار نگرفت مگر اينكه ذليل و خوار شد. همین نگاه وسیع فرامرزی، همین امتداد عمق راهبردی که از مولا به ما رسیده است، باعث شد که مردم ما روی کریه داعش را نبینند و همین هم ان‌شاءالله باعث می‌شود که رد کفش‌های خونین سربازان اسرائیلی را داخل کوچه‌ها و شهرهای ایران شاهد نباشیم‌.

آیت الله حائری شیرازی چهل سال پیش جایی گفته بودند: اگر سختی‌ها و فشارهایی پیش آمد، بدانید به این خاطر است که کسی را که بناست در صف اهل‌بیت علیهم‌السلام باشد تحت فشار قرار می‌دهند. این شخص اگر به درد اهل‌بیت علیهم‌السلام نخورد، در آخر به صف دشمنان ایشان ملحق می‌شود. درمقابل هم، خیلی‌ها از صف دشمنان بیرون می‌آیند و به صف اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌پیوندند. بدانید که این سنت الهی دربارهٔ جبههٔ حق و باطل این است و همیشه این مشکلات وجود دارند تا زمانی که نور حق در سرتاسر عالم جلوه کند. اگر دل به این جبهه داریم و بیزاریم از ظلمی که در عالم فراگیر شده است، باید هزینه اصلاحش را هم بپذیریم و در برابر مشکلات و سختی‌های این راه مقاوم باشیم.

این آیه را ببینید! انگار تجسمی از شرایط امروز ماست که در گذشته اتفاق افتاده و توصیه شده که از آن عبرت بگیریم: «...مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا ۖ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا ۖ وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ ۚ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ» (حشر،۲) شما هرگز گمان نمی‌کردید که یهودیان (از این دیار) خارج شوند و خودشان پنداشتند كه حصارها و دژهاى استوارشان در برابر (لشکر) خدا جلوگيرى خواهد كرد ولى خدا از آنجا كه گمان نمى‌كردند به سراغشان آمد و در دل‌هايشان رعب و ترس افكند به‌گونه‌اى كه خانه‌هايشان را به دست خود و به دست مؤمنان ويران كردند. پس عبرت بگیرید اى صاحبان چشم! جالب است که در قرآن بارها ترس افتادن در دل دشمنان جزو امدادهاى الهى شمرده شده است.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «تَفْتَرِقُ أُمَّتِي ثَلَاثَ فِرَقٍ فِرْقَةٌ عَلَى الْحَقِّ... وَ فِرْقَةٌ عَلَى الْبَاطِلِ... وَ فِرْقَةٌ مُدَهْدَهَةٌ عَلَى مِلَّةِ السَّامِرِيِّ لَا يَقُولُونَ لا مِساسَ لَكِنَّهُمْ يَقُولُونَ لَا قِتَالَ إِمَامُهُمْ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ قَيْسٍ الْأَشْعَرِيُّ» امالی مفید، ص30. هر امتی سامری دارد و سامری امت من ابوموسی اشعری است و نشانه او لاقتال است؛ یعنی نه به جنگ!

در اسلام عقب‌نشینی نداریم؛ مگر عقب‌نشینی‌ای که در پسش نبرد مدبرانه‌ای باشه، مثل صبری که فرماندهان ما قبل از عملیات وعده صادق ۲ نشان دادند. «وَمَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفًا لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَيِّزًا إِلَىٰ فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ» (انفال ۱۶) «و هر کس در آن هنگام (جنگ) پشت کند، مگر کسی که هدفش کناره‌گیری از میدان برای حمله مجدد یا پیوستن به گروهی [از مجاهدان] بوده باشد، به غضب خدا گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنم است که چه بد جایگاهی است!» فرار از جبهه گناه‌كبيره است و خداوند بر آن هم وعده‌ عذاب دنيوى داده است «باءَ بِغَضَبٍ» و هم عذاب اخروى «مَأْواهُ‌ جهنم»؛ اما برای تغییر تاکتیک استثنا قائل شده است.

امام صادق عليه‌السّلام فرمودند: انفاق كن و به پاداشى كه بعداً به تو مى رسد يقين داشته باش و بدان هر كه در راه طاعت خدا انفاق نكند، به انفاق در راه معصيت خدا مبتلا می‌شود و هركه به دنبال برآوردن احتياج دوست خدا نرود، ناگزير مى شود كه به دنبال بر آوردن حاجت دشمن خدا رود. مشکاة الأنوار في غرر الأخبار، ج1، ص 379. چقدر این حدیث تکان‌دهنده است. در میانه معرکه هیچکس نمی‌تواند بی‌تفاوت و بی‌خیال باشد. اصلاً ممکن نیست. این قانون خداست که اگر کسی مال و جان و علم و کمکش را از دوستان خدا دریغ کند، مجبور می‌شود روزی آن‌ها را در راه دشمنان خدا خرج کند.

شاید شما هم شنیده باشید که صهیون‌ها ترسو هستند؛ اما این ترس از کجاست؟ شاید این آیه قرآن قضیه را برایمان روشن کند: وَلَتَجِدَنَّهُم أَحرَصَ النّاسِ عَلى حَياةٍ وَمِنَ الَّذينَ أَشرَكوا يَوَدُّ أَحَدُهُم لَو يُعَمَّرُ أَلفَ سَنَةٍ وَما هُوَ بِمُزَحزِحِهِ مِنَ العَذابِ أَن يُعَمَّرَ وَاللَّهُ بَصيرٌ بِما يَعمَلونَ (بقره، ۹۶) و آنها را حریص‌ترین مردم، حتی حریص‌تر از مشرکان، بر زندگی (این دنیا، و اندوختن ثروت) خواهی یافت؛ (تا آنجا) که هریک از آنها آرزو دارد هزار سال عمر به او داده شود! در حالی که این عمر طولانی او را از کیفر (الهی) باز نخواهد داشت. و خداوند به اعمال آنها بیناست. و حالا کم‌کم لشکری سراسر حرص به ثروت و زنده ماندن در مقابل روحیه شهادت‌طلبی امتی قرار می‌گیرد که شهادت ارزش و آرزویش است.

ملت ایران هیچ نداشت و ایمان داشت و ایمان او را بر همه قدرت‌ها غلبه داد. و مسلمان‌های همه کشورها، دولتهاشان، همه چیز دارند، لکن ایمان ندارند. آنچه که کشور ما را، ملت ما را، پیروز کرد، ایمان به خدا و عشق به شهادت بود. عشق به شهادت در مقابل کفر، در مقابل نفاق، برای حفظ اسلام، برای حفظ قرآن کریم. سخنرانی امام خمینی(ره) در کوران جنگ با عراق در جمع فرماندهان و پرسنل نیروی دریایی ارتش، 23 خرداد 1361.

وقتی در جنگ احد شایع شد که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله کشته شده‌اند، عده‌ای سست شدند؛ اما عده‌ای گفتند: «ما با كسانى كه پيامبر با آن‌ها جنگيده جنگ مى‌كنيم.» و بعد این آیه نازل شد: وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ ۚ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ (آل عمران، ۱۴۴) محمد(ص) فقط فرستاده خداست؛ و پیش از او فرستادگان دیگری نیز بوده‌اند. اگر او بمیرد یا کشته شود، شما به عقب برمی‌گردید؟ و هرکس به عقب بازگردد، هرگز به خدا ضرری نمی‌زند و خداوند به‌زودی شاکران (و استقامت‌کنندگان) را پاداش خواهد داد.

ما فرزندان مکتبی هستیم که پیامبران آن شهید امامان آن شهید و فرماندهان آن همگی شهید هستند. شهید سید حسن نصرالله در مراسم تشییع حاج رضوان...

این آیه از سوره حشر حرف‌های زیادی برای امروز ما دارد: «...مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا ۖ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا ۖ وَقَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ ۚ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ» (حشر،۲) شما هرگز گمان نمی‌کردید که یهودیان (از این دیار) خارج شوند و خودشان پنداشتند كه حصارها و دژهاى استوارشان در برابر (لشکر) خدا جلوگيرى خواهد كرد ولى خدا از آنجا كه گمان نمى‌كردند به سراغشان آمد و در دل‌هايشان رعب و ترس افكند به گونه‌اى كه خانه‌هايشان را به دست خود و به دست مؤمنان ويران كردند. پس عبرت بگیرید اى صاحبان چشم! این آیه به ما می‌گوید محاسبات و تجهزات كفّار در برابر اراده الهى، ناكارآمد و بى‌فايده است «ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ» و در جنگ با كفار، نباید تمام محاسبات بر اساس تجهيزات و امكانات مادى باشد. «فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا» و ترس افتادن در دل دشمن بارها در قرآن يكى از امدادهاى الهى شمرده شده است.

این خداوند است که در دل‌ها تصرّف مى‌كند. گاهى آرامش نازل مى‌كند: «أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ» و گاهى ترس و رعب و وحشت: «قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ» و جالب این است که قرآن بارها «ایجاد ترس در دل دشمنان» را جزو امدادهاى الهى شمرده است. بله، وضعیت روحی کسی که پشت F35 نشسته، از خود آن ابزار پیشرفته مهم‌تر است.

نیاد اون روزی که نهیب مولا گردن ما رو هم بگیره: اى مردم! اگر در یاری حق دست از حمايت هم برنمى‌داشتيد و در تضعيف باطل سستى نمى‌کرديد، هيچگاه آنان که در پايه شما نيستند، در شکست شما طمع نمى‌کردند و هيچ نيرومندى، بر شما غالب نمى‌شد. (نهج‌البلاغه، خطبه ۱۶۶) اینجا امیرالمؤمنین علیه‌السلام از تخاذل می‌گویند؛ از این‌که اگر به مسلمانان دیگر شهرها حمله‌ شود، ولی بقیه مسلمین حادثه را مربوط به خود ندانند و برادران دینی خود را کمک‌ نکنند، حمله به تک‌تک‌ آنها قطعی است؛ اما اگر همه کشورهاى اسلامى يکپارچه به يارى هم برخیزند، به يقين پيروزى با آنهاست.

بمب و موشک دشمن نمی‌تواند شوکت و قدرت شما را از بین ببرد؛ ولی نزاع و اختلافات درونی چرا. قرآن می‌فرماید: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ ۖ وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ» «و خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و کشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوکت) شما از میان نرود! و صبر و «مقاومت» کنید که خداوند با استقامت کنندگان است!» (انفال ۴۶) فکر نکنید اگر از روی دغدغه به رییس‌جمهور توهین کردید یا فرمانده‌ نظامی را ملامت، کار درست رو انجام دادید. وقتی دشمن در برابر شماست، برای مقابله نیاز به وحدت و قوت دارید. در حال جنگیم و نگاه دنیا به ماست‌. با این کارها دشمن شاد می‌شود و دوست مأیوس.

آیاتی که به داستان نبرد طالوت و جالوت می‌پردازد، خیلی جذاب و پر از وقایع عجیب است؛ اما در آخر قرآن می‌فرماید: «فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ» (بقره، ۲۵۱) پس به یاری خدا کافران را شکست دادند و داود (علیه السّلام) امیر آنها جالوت را کشت و خدایش به او پادشاهی و فرزانگی عطا فرمود و از آنچه می‌خواست بدو بیاموخت. و اگر خدا برخی مردم را در مقابل بعضی دیگر برنمی‌انگیخت، فساد روی زمین را فرامی‌گرفت و لیکن خدا، خداوند فضل و کرم بر همه اهل عالم است. در این نبرد تعداد اندک لشکر خدا لشکر عظیم جالوت را شکست می‌دهند؛ اما شاید مهم‌ترین نکته داستان علت این نبرد است که قرآن می‌فرماید: اگر در برابر متجاوز و ظالم دفاع صورت نگیرد، فساد و تباهى سراسر زمين را فرامی‌گیرد: «لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ ... لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ»

بعد از حمله موشکی ایران به اسرائیل، شادی و خنده‌های مردم در تمام منطقه را دیدید؟ دیدید چطور حمد خدا را می‌گفتند؟ حالا ببینید که قرآن از این خنده‌ها با ما حرف زده است: «قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ» (توبه، ۱۴) «شما (ای اهل ایمان) با آن کافران به قتال و کارزار برخیزید تا خدا آنان را به دست شما عذاب کند و خوار گرداند و شما را بر آنها منصور و غالب نماید و دل‌های (پر درد و غم) گروه اهل ایمان را (به فتح و ظفر بر کافران) شفا بخشد.»

وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ ۖ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (آل عمران ۱۲۳) و خدا شما را در جنگ بدر یاری کرد (و پیروز ساخت) با آنکه (نسبت به آنها) ضعیف بودید. پس از خدا بپرهیزید تا شکر نعمت او را بجا آورده باشید! خدا همان است که در بدر و خیبر مسلمین را یاری کرد؛ همان‌که فکر می‌کنیم در دوره‌ی غیبت مرده است. همان که سنت‌هایش را نمی‌شناسیم و نمی‌خواهیم به دست‌فرمان‌ش تن دهیم. همان‌که به بندگان صالح‌ش عزت داده. همان‌که بیرون از ماتریکس نشسته و دست‌وپازدن ما برای دنیای فانی را می‌نگرد...