مقدمه بشر همواره مشتاق دانستن آینده و سرنوشت خود و نیز حوادث تلخ و شیرینی بوده که در آینده برایش پیش می آید. بازار طالع بینان و فال گیران نیز به دلیل همین میل همگانی رونق گرفته است. 2⃣

این آینده بینی را به آسمان و زمینی می توان تقسیم کرد؛ چرا که آینده بینان یا الهی و آسمانی اند و ریشه در وحی دارند، و یا آنکه شیطانی و زمینی اند و از وحی بریده اند. بی گمان، در میان این دو گروه، آینده بینان زمینی تنها سوداگران هستند که ساده لوحی بی خردان به بازارشان رونق بخشیده است، اما آینده بینان آسمانی و الهی از آن جا که از افقی بالاتر به هستی می نگرند، گذشته، حال و آینده برایشان تفاوت نمی کند و خبر رسانی آنان از آینده به همان اندازه راست و حقیقت است که خبر دادنشان از حال و گذشته. 3⃣

وعده ظهور موعود، در میان حوادث مختلفی که آینده بینان آسمانی پیش بینی کرده اند، از برجسته ترین آنهاست. این حادثه آن قدر اهمیت دارد که نشانه ها و حوادث پیش از آن نیز برای مردم بازگو شده است. و از همین رو، بخش عمده ای از احادیث مهدویت، احادیث «علائم الظهور» است که فراوانی آن اهمیت بسیار و آثار مثبت و منفی آن را بر زندگی فردی و جمعی مسلمانان نشان می دهد. 4⃣

ضرورت پیش گفته، به همراه عطش روزافزون جامعه نسبت به شناخت معارف اصیل و به دور از خرافات مهدویت، انگیزه ای شد تا نویسنده بکوشد، روایات نشانه های حتمی ظهور(1) را در حد وسع خود به شکلی اصولی و بر اساس ضوابط و معیار های مربوط، بررسی نماید. 5⃣

درباره نشانه های ظهور کتابهای بسیاری نوشته شده است و مجموعه های بزرگ و کوچکی از روایات علائم الظهور گرد آوری شده است. اما آن چه در این میان کم تر بدان پرداخته شده و خلا آن هنوز احساس می شود، بررسی سندی و دلالی و تحلیل این روایات است و امروزه با گسترش دامنه فعالیت مدعیان که گه گاه از گوشه و کنار سر بلند کرده و به ادعای پیش گویی و نزدیک بودن ظهور و یا تحقق فلان نشانه ظهور و دعاوی دیگر جمعی را به خود می خوانند و باعث ایجاد اشتهای کاذب و در نهایت سرخوردگی و یاس می شوند ضرورت نگاه عالمانه به روایات علائم الظهور و نیز جداسازی روایات صحیح از سقیم و معتبر از غیر متعبر بیش از پیش احساس می شود. 6⃣

در این نوشتار کوشیده شده است که تمام روایات مربوط از نظر سند و دلالت بررسی شوند و در مقام قضاوت، به روایات معتبر استناد جسته شود. تعداد روایات، گزارش آن ها در منابع دست اول حدیثی و دیگر قرینه هایی که باعث وثوق به روایت می شوند نیز ملاک های دیگری بوده اند که در قضاوت به آن ها اعتماد شده است. 7⃣

کلیات تعریف علایم ظهور «علامه» در لغت عرب به معنای نشانه است. بنابراین منظور از علایم ظهور، نشانه هایی است که نزدیک شدن ظهور را نشان می دهند و به وسیله آن ها می توان امام مهدی (عج) را از مدعیان دروغین شناسایی کرد. علامت یا نشانه چنان که پیداست، کارکردی جز حکایت گری ندارد؛ مانند سپیدی مو که علامت پیری است و زردی رخ که نشانه بیماری است. بنابراین: با تحلیل ماهیت علایم ظهور، در می یابیم که علایم ظهور، نسبت به ظهور رابطه سببی و مسببی ندارند (علت و سبب تحقق ظهور نیستند) بلکه تنها جنبه اعلام و کاشفیت دارند؛ یعنی تحقق آن ها کاشف از این واقعیت است که ظهور نزدیک شده است. به تعبیر دیگر، نشانه های ظهور، رخدادهایی هستند برای اعلام عمومی نزدیک شدن ظهور و ایجاد آمادگی روانی مردم برای استقبال از ظهور مهدی موعد(عج) 8⃣

آموزه های دین را از دو منظر می توان بررسی و تحلیل کرد؛ 👈🏻در یک نگاه آموزه های دین به صورت مستقل و مجزا مورد مطالعه قرار می گیرد 👈🏻و در نگاه دیگر به هر آموزه با توجه به مجموعه دین و جایگاهی که در هندسه دین و نیز نسبتی که با سایر اجزای دین دارد.توجه می شود 👈🏻روشن است که در نگاه دوم به تصویر درست تر و تحلیل جامع ترین می توان دست یافت؛ زیرا دین مجموعه به هم پیوسته و منسجمی است که اهداف خاص خود را دنبال می کند و منزلت واقعی هر آموزه با توجه به وزنی که در مجموعه و نسبتی که با سایر اجزا دارد قابل شناسایی است 9⃣

آن چه در کتاب های مربوط درباره فلسفه نشانه های ظهور بیان شده است معمولا نگاه هایی مستقل به نشانه هاست، به این معنا که نشانه های ظهور به صورت مستقل لحاظ شده و برای آن کارکردهایی ذکر می شود. اما به نظر می رسد این نگاه نمی تواند گویای تمام حقایق درباره ی نشانه های ظهور باشد. آن چه می تواند تصویر ما از این آموزه دینی را کامل تر نماید، همان گاه جامع است؛ 🔟

آن چه در این جا قابل طرح است، رابطه و نسبت بحث نشانه های ظهور با اجزای دیگر دین است که با این بحث در ارتباطند. به نظر می رسد از مجموعه دین، اصول حاکم(5) بر حرکت به صورت خاص ارتباط نزدیک تری با بحث علایم ظهور دارد؛ زیرا از یک سو ما در عصر غیبت، نسبت به امام مهدی(عج) تکالیفی بر عهده داریم. گرچه این تکالیف گاه از سنخ تکالیف فردی است، اما عمده مسئولیت های ما در قبال امام مهدی (عج) مسئولیت های اجتماعی است؛ 1⃣1⃣

زیرا اگر بپذیریم دین هدفی دارد و برای رسیدن به این هدف طرحی دارد، به طور طبیعی برای تحلیل درست از نشانه ها که خود جزیی از آموزه های دینی است، نیازمند توجه به آن هدف و طرح و سایر اجزای دین است که می توانیم چرایی طرح بحث نشانه های ظهور با کل دین و هدف و طرح دین را باید جای دیگر درپی گرفت 1⃣2⃣

زیرا امام اهدافی دارد. یکی از مهم ترین اهداف آن حضرت، تحقق زمینه های ظهور است و زمینه های ظهور باید در بستر جامعه شکل گیرد. بنابراین ما موظفیم در حد وسع خود، آن حضرت را در رسیدن به اهدافش یاری کنیم. برای رسیدن به این مهم، آن حضرت را در رسیدن به اهدافش یاری کنیم. برای رسیدن به این مهم، به صورت فردی نمی توان کاری از پیش برد. بنابر این باید عده ای را با خود همراه کرد و این آغاز حرکتی اجتماعی برای هدفی اجتماعی است 1⃣3⃣