دوشنبه مغرب فقهی 1400/6/15
موضوع: #ارشاد_جاهل
سلام علیکم. بسم الله الرحمن الرحیم
از امام صادق علیه السلام روایت شده کسی که علمی را برای خدا بگیرد و به آن عمل کند و به دیگران هم یاد بدهد، در آسمان‌ها از او به بزرگی یاد می‌شود. (الامالی (للطوسی)، النص، ص: 47) لذا اجمالا به این نتیجه می رسیم که ما نسبت به اطرافیانمان در آموزش احکام شرعی بی تکلیف نیستیم.
اما مسئله شرعی در این رابطه به چه صورت است:
گاهی اوقات است که پیش می آید کسی جلوی ما وضویش را اشتباه می‌گیرد یا جهت قبله را اشتباه می کند؛ سوال این است که آیا واجب است به او تذکر دهیم؟
باید عرض کنیم که مساله دو صورت دارد:
الف: اگر فردی در مسئله ای بی‌اطّلاع از حکم شرعی باشد اگر در صدد تعلّم و فراگیری است و احتمال تأثیر هم هست، یاد دادن مسأله‌ی شرعی به او واجب است؛ در اصطلاح فقهی به این تذکرِ واجب «ارشاد جاهل» گفته می‌شود. مثلا کسی که نمی‌داند استفاده از انگشتر طلا بر مرد حرام است یا نمی داند ارائه اسناد و فاکتور صوری و دروغی حرام است یا نمی‌داند سقط جنین حتی قبل از دمیده شدن روح حرام است، یا نمی‌داند کاشت ناخن مصنوعی حرام است و به علّت ندانستن حکم شرعی، این موارد را رعایت نمی‌کند، اینجا فرموده اند یاد دادن و تذکر حکم شرعی با وجودِ شرایط به او واجب است. (1)
ب: اما یک موقع هست که مکلف حکم شرعی را می‌داند، ولی از روی اشتباه و فراموشی مرتکب خلاف شده، در این صورت فرمودند تذکر دادن واجب نیست. مثلا کسی که می‌داند خوردن و آشامیدن، روزه را باطل می‌کند ولی از روی فراموشی اقدام به خوردن کرده؛ در این مورد تذکر دادن به او واجب نیست. یا اینکه می داند باید نماز رو به قبله باشد ولی الان اشتباها، قبله را رعایت نکرده، اینجا هم تذکر دادن واجب نیست. (که در این مثالها متخلف حکم را می داند) البته اگر موضوع از موضوعات بسیار مهم باشد تذکر دادن لازم است مثل کسی که ندانسته می خواهد مایعی سمی بخورد. (2)
زائرین و مجاورین عزیز می‌توانید (در این وضعیت شیوع بیماری که توصیه شده افراد بیشتر در منازل بمانند) سوالات دینی خود را با ذکر نام مرجع تقلیدتان به سامانه 30002020 پیامک کرده و پاسخ را مطابق نظر همان مرجع دریافت نمایید.
خداوند متعال به همه ما توفیق علم و عمل نسبت به مسائل دینی عنایت کند به برکت صلوات بر محمد و آل محمد
منابع و نکات توضیحی:
(1) (تحریر الوسیله، ج۱، کتاب امربه‌معروف، القول فی شرائط وجوبهما، م 23 و 24 ؛ سایت ادمین، سوالات سامانه جامع امر به معروف و نهی از منکر، سوال شماره 1110130؛ توضیح المسائل جامع، م 2222 ؛ استفتائات سایت آیت الله مکارم، شرایط امر به معروف و نهی از منکر، ارشاد جاهل به حکم یا موضوع)
(2) (سایت ادمین، سوالات سامانه جامع امر به معروف و نهی از منکر، سوال شماره 1163165؛ توضیح المسائل جامع، م 2221)
@AhkameHarameRazavi