بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪﺍی ﺧﻮﺏِ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ (١)
الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ (156) :
(صابران) كسانى هستند كه هرگاه مصیبتى به آنها رسد، مىگویند: ما از آنِ خدا هستیم و به سوى او باز مىگردیم.
صابران،بجاى خودباختگى و پناهندگى به دیگران، تنها به خدا پناه مىبرند. زیرا از دید آنها، تمام جهان كلاس درس و میدان آزمایش است كه باید در آن رشد كنیم. دنیا جاى ماندن نیست، خوابگاه و عشرتكده نیست و شداید و سختىهاى آن نیز نشانهى بىمهرى خداوند نیست. ناگوارىها براى آن است كه زیر پاى ما داغ شود تا تندتر و سریعتر حركت كنیم، بنابراین در تلخىها نیز شیرینى است. زیرا شكوفا شدن استعدادها وكامیابى از پاداشهاى الهى را بدنبال دارد.
مصیبتهایى كه از طرف اوست، تصرف مالك حقیقى و خداوند در مملوك خود است. اگر انسان بداند كه خداوند حكیم و رحیم است و او نیز بندهاى بوده كه قبلاً هیچ نبوده؛ «لم یك شیئاً» [472] و حتّى بعد از مراحلى هم چیز قابل ذكرى نبوده است؛ «لم یكن شیئاً مذكورا» [473] خواهد پذیرفت كه من باید در اختیار او باشم. او مرا از جماد به نبات، و از نبات به حیوان و از مرتبهى حیوانیّت به انسانیّت سوق داده و این حوادث را براى رشد و ارتقاى من قرار داده است. همانگونه كه ما دانهى گندم را زیر فشار، آرد مىكنیم و بعد نیز در آتش تنور، تبدیل به نان مىكنیم تا مراحل وجودى او را بالا بریم.
شعار صابران «انّا لِلّه و انّا الیه راجعون» است. در حدیث مىخوانیم: هرگاه با مصیبتى مواجه شدید، جملهى «انّا لِلّه و انّا الیه راجعون» را بگویید. [474] گفتن «انّا لِلّه» و یاد خدا به هنگام ناگوارىها، آثار فراوان دارد:
الف: انسان را از كلام كفر آمیز و شكایت باز مىدارد.
ب: موجب تسلیت و دلدارى و تلقین به انسان است.
ج: مانع وسوسههاى شیطانى است.
د: اظهار عقاید حقّ است.
ه : براى دیگران درس و الگو شدن است.
مردم در برابر مشكلات و مصایب چند دستهاند:
الف: گروهى جیغ و داد مىكنند. «اذا مسّه الشّر جزوعاً» [475]
ب: گروهى بردبار و صبور هستند. «وبشّر الصابرین»
ج: گروهى علاوه بر صبر، شكرگزارند. «اللّهم لك الحَمد حَمد الشّاكرین لَك على مُصابهم» [476]
این برخوردها، نشانهى معرفت هر كس نسبت به فلسفهى مصایب و سختىهاست. همانگونه كه كودك، از خوردن پیاز تند، بىتابى مىكند و نوجوان تحمّل مىكند، ولى بزرگسال پول مىدهد تا پیاز خریده و بخورد.
-----
472) مریم، 67.
473) انسان، 1.
474) درّالمنثور، ج1، ص377.
475) معارج، 20.
476) فقره آخر زیارت عاشورا.
- ریشهى صبر، ایمان به خداوند، معاد وامید به دریافت پاداش است. «الصّابرین الّذین... قالوا انّا للّه و انّا الیه راجعون»