🔴 اقسام ذکر ذکر خداوند بر سه گونه است: 🌱ذکر لسانى، 🌱ذکر قلبى 🌱و ذکر عملى. 🍀ذکر لسانى آن است که نام خداوند و اوصاف جمال وجلال او را بر زبان جارى کند وآن را در نماز و غیر نماز تکرار نماید بى‌آن‌که توجه چندانى به مفاهیم و معانى آن داشته باشد که گاهى به آن لقلقه زبان گفته مى‌شود. گرچه این‌گونه ذکر نیز بى‌فایده نیست و حتى ممکن است سرچشمه ذکر قلبى گردد ولى به هر حال ارزش ناچیزى دارد. 🍀ذکر قلبى که گاه به آن ذکر معنوى نیز اطلاق مى‌شود آن است که وقتى ذکر زبانى مى‌گوید، مفاهیم و معانى عمیق آن را در قلب خود مورد توجه قرار دهد و با آن، روح وجان خود را صفا بخشد. 🍀گاه ذکر قلبى به توجهات باطنى بدون الفاظ گفته مى‌شود به این معنا که انسان در حال سکوت در قلب خود به خدا توجه کرده و صفات جمال و جلال او را تکرار مى‌کند. مردم او را ساکت و خاموش مى ‌پندارند در حالى که در درون جانش غوغایى از ذکر خدا و توجه به پروردگار و نیایش والایى است. این دسته از اولیاءالله گاه حتى در حال خواب نیز در درون دل ذکر خدا مى‌گویند و خدا را ناظر و حاضر مى ‌دانند. 🍀اما ذکر عملى آن است که وقتى اسباب گناه و معاصى نزد او فراهم مى‌گردد به یاد خدا بیفتد و آنها را ترک گوید آن‌ گونه که قرآن مجید درباره یوسف(علیه السلام) مى‌فرماید: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى بُرْهانَ رَبِّهِ کَذلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشاءَ اِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصینَ» (آن زن قصد او کرد؛ و او نیز ـ اگر برهان پروردگار را نمى ‌دید ـ قصد وى مى ‌نمود! این‌چنین کردیم تا بدى و فحشا را از او دور سازیم؛ چراکه او از بندگان مخلص ما بود!). این برهان رب حالتى بود که با ذکر خدا همراه بود. 🍀در روایات متعددى از پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) و سایر معصومین: نیز به این نوع ذکر اشاره شده است؛ از جمله در وصیتى که پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) به على(علیه السلام) فرمود چنین گفت: «یَا عَلِىُّ ثَلاث لا تُطِیقُهَا هَذِهِ الاُْمَّةُ الْمُوَاسَاةُ لِلاَْخِ فِى مَالِهِ وَاِنْصَافُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِهِ وَذِکْرُ اللَّهِ عَلَى کُلِّ حَالٍ وَلَیْسَ هُوَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلا اِلَهَ اِلاَّ اللَّهُ وَاللَّهُ أَکْبَرُ وَلَکِنْ اِذَا وَرَدَ عَلَى مَا یَحْرُمُ عَلَیْهِ خَافَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ عِنْدَهُ وَتَرَکَهُ»(34)؛ (اى على! سه چیز است که این امت [به‌آسانى] توان انجام آن را ندارند: مواسات و کمک به برادر دینى در اموال، و رعایت انصاف (در حقوق الناس) و ذکر خداوند در هر حال. اما این ذکر به ‌معناى سبحان‌الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر نیست بلکه این است که وقتى مقدمات حرامى نزد او فراهم مى ‌شود از خداوند متعال بترسد وآن را ترک گوید). همین معنا در روایتى از امام صادق(علیه السلام) ودر روایت دیگرى از امام باقر(علیه السلام) نیز نقل شده است. 🍀منظور از ذکر خاص اذکار معینى است که معصومین: به مناسبت‌ هاى مختلف بیان فرموده‌ اند 🔴که باید طبق روایات وارده آنها را انجام داد و بسیارى از دعاها که براى مواقع معینى وارد شده در همین عرصه دیده مى‌ شود. ❌در این‌جا لازم است به این نکته اشاره شود که جمعى از عارفان به تبعیت از بعضى از متصوفه معتقدند که اذکار خاص را باید از پیر و مرشد و استاد گرفت. او در واقع طبیبى است که تشخیص مى ‌دهد کدام ذکر براى کدام سالک مناسب است و چه ‌بسا غیر آن ذکر براى او خطرناک باشد. 🔴 ولى این سخن هیچ دلیل عقلى و شرعى ندارد. 🍀ما باید اذکار را از قرآن مجید و سنت معصومین: بگیریم و در هیچ حدیثى نیامده است که فلان ذکر براى فلان دسته از افراد زیان‌آور و یا خطرناک است. 🍀ذکر خدا به هر صورت براى همه خوب است. 🍀ذکر خفى و جلى در بعضى از آیات وروایات اسلامى سخن از ذکر خفى (در مقابل ذکر جلى) آمده است. 🍀منظور از ذکر خفى آن است که انسان خدا را در دل و در تنهایى و خلوت یاد کند. 🍀و منظور از ذکر جلى آن است که آن را بر زبان و آشکارا جارى سازد. 🍀روایات متعدد که از معصومین: به ما رسیده برمى‌آید که ذکر خفى (ذکرى که در درون قلب و جان آدمى باشد) بر ذکر جلى برترى دارد. 🍀در حدیثى از پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) مى‌خوانیم: «خَیْرُ الْعِبَادَةِ أَخْفَاهَا وَخَیْرُ الذِّکْرِ الْخَفِى» (بهترین عبادت عبادتى است که پنهان‌تر باشد و بهترین ذکر، ذکر خفى است). 🍃🎊🎊🎊🎊🍃 منبع: اهمیت ذکر پروردگار در قرآن و احادیث اسلامى | آیین رحمت https://maaref.makarem.ir/fa/article/index/411653/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B0%DA%A9%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%89