ویژه گی تاریخ حدیث در بازه های زمانی مختلف ✍ محمد مهدی احسانی فر بسم الله الرحمن الرحیم در تاریخ حدیث، هر بازه ای از دوران، ویژگی های خود را دارد. نمی توان سیره ای از حدیث‌ نگاران و روشی از حدیث نگاری را از دوره ای به دوره دیگر، تسری داد مگر اینکه وجود آن سیره یا روش در دوره دوم، مستقلا ثابت شود. دوران صفویه و پس از آن دوره قاجار نیز دارای ویژگی های خود است و هر یک جدای از دیگری، اوصافی را برای محدثان و روش آنها رقم زده است. نسبت به ویژگی های حدیث پژوهی این دو دوره، کمتر پژوهش و نگاشته شده است. حتی فقیهان این دوران نیز با فقیهان دوران پیشین، متفاوت اند. شاید بتوان گفت که اخباری گری با روشی خاص از ویژگی های این دوران است به گونه ای که حتی بسیاری از فقیهان و اصولیان نیز بهره ای از آن دارند. احساس امنیت و سلطه کامل در دوره صفوی، بر آثار حدیثی این دوران سایه افکنده و از این رو «لعن نگاری» را گسترش داده است. در سوی مقابل، احساس خستگی و نیاز به هوای تازه بر آثار حدیثی دوره قاجار سایه انداخته و نوعی نگاه خاص مهدوی را شکل داده است. در همین فضا، توجه جدی به روایات ضعیف و بسیار ضعیف و حتی منقولات مجعول، وجهی از ویژگی های منابع حدیثی را ساخته است که هرچند همه نگاشته های حدیثی در این زمین قرار نگرفته اند ولی بسیاری از آنها بهره مند از این ضعیف نگاری ها شده اند! حتی اگر ادعا شود که بسیاری از مجعولات دوران ما که منبعی در میان منابع کهن برای آن نمی یابیم، ساخته و پرداخته عصر صفوی و یا قاجار است، ادعایی گزاف نیست؛ بلکه باید تنها در گستره این ادعا، تامل و تحقیق کرد. یکی از ضعیف نگاران عصر قاجار شیخ ابوالحسن مرندی است. برخی او را مجتهدی مبرز شمرده اند و برخی دیگر وی را واعظی جاعل در تهران می دانند! آثار او و نیز میرزا علی اصغر بروجردی و عباسعلی گورتانی از منابع حرفهای ضعیف دوران ماست که در تخریجات معمول و حتی حرفه ای اثری از آن در منابع معتبر نمی یابیم! به نظر می رسد که نیاز به دوره ای مدرسه ای برای شناساندن آثار و روشهای حدیث نگاری عصر صفوی و سپس عصر قجری داریم. در این دوره پاسخ بسیاری از پرسشهای خویش را درباره برخی از امور و سخنان جاری در میان عموم می یابیم و با ریشه های آن و نیز تاثیر فضای زمانه بر پردازش های حدیثی آشنا می شویم. امری که از آرزوهای نویسنده است و شاید کسانی آن را برآورده سازند. والحمد لله رب العالمین #کانال_علوم_ومعارف_حدیث @MaarefHadith