بسم الله الرحمن الرحیم
✅ نقل مضمون، متفاوت با نقل معنا
✍ محمد مهدی احسانی فر
نقل الفاظ احادیث معصومان علیهم السلام، ضرورتی عقلی است؛ اما در شرایطی و با لحاظ قیودی، نقل معنای آن مجاز است.
نقل معنا به معنی رساندن منظور، مراد و مقصود معصوم با الفاظی دیگر است.
گاهی برداشتی از یک حدیث، به عنوان نقل معنا، عرضه می شود. این برداشت می تواند شرحی مضاف از یک حدیث باشد، یا تقریری جدید از آن یا نگاهی قلبی و عرفانی به آن، یا نوعی تداعی معانی. فارغ از اینکه پیمودن هر یک از این راهها برای برداشت از حدیث، علمی است یا نه، این کار، متفاوت با نقل معناست. در مسامحه گرانه ترین تعبیر، میتوان این کار را نقل مضمون حدیث دانست.
برخی از متونی که در دست مردم است و یا مفاهیمی که در ذهن داشته و از آن متاثر می شوند، از قبیل مضامین و یا برداشتهایی آزاد از حدیث است. این برداشتها ممکن است درست یا نادرست باشد و یا نیازمند اصلاح.
این برداشتها، با جست و جوی لفظی در نرم افزارها یافت نمی شوند؛ حتی مراجعه دستی به کتابهای حدیثی نمی تواند راهگشای یافتن متون عربی معادل برای این مفاهیم و برداشتها باشد.
راهِ یافتن این متون آن است که پژوهشگر بتواند حدیث یا گروهی از احادیث را که برای تولید این مفهوم یا برداشت از آن استفاده شده، حدس بزند و سپس با یافتن و برقراری ارتباط میان آن احادیث و این متن، به ریشه آن دست یابد. گاهی پس از دستیابی به این احادیث، روشن میشود که فاصله این برداشت با اصل و ریشه، بسیار زیاد است و اساسا این مفهوم قابل انتساب به معصوم نیست و گاهی معلوم میشود که نقل مضمونی درست بوده است.
برای حدس زدن و تقریب آن به واقع، نیاز به پیشینه مطالعاتی گسترده احادیث است و یا مراجعه به ابوابی که با مفهوم مورد نظر ارتباط موضوعی دارند.
والحمد لله رب العالمین
#کانال_علوم_ومعارف_حدیث
@MaarefHadith