💐🍃🌿🌸🍃🌾🌼 🍃🌺🍂 🌿🍂 🌷 💐🎗بسم الله‌ الرحمن الرحیم🎗💐 ❄️ مصاحبه مهدی عبدالهی با ماهنامه «فرهنگ امروز» در تحلیل و بررسی پروژه «عقلانیت و معنویت» جناب آقای مصطفی ملکیان 🔟 1⃣1⃣ در این جا سوالی که مطرح می شود و پاسخ آن سوال که کاملا باید روشن باشد این است که اگر متن دینی، وحی قرآنی، روایت نبوی یا روایتی که از ائمه معصومین علیهم السلام صادر شده، مطلبی را برای ما بیان کردند که مشتمل بر یک گزاره نظری یا گزاره عملی بودند، یک هست و نیست و یا یک باید و نبایدی را بیان کردند، در این صورت اگر یک فرد مسلمانی به این وحی قرآنی یا روایت معصوم پایبند شده و آن را بپذیرد، آیا این پذیرش و تعبد، تعبد غیر عقلانی خواهد بود و با عقلانیت منافات خواهد داشت، یا چنین تعبدی، تعبدی است که با عقلانیت منافات ندارد؟ 👤 تعبد به سخن یک فرد به دو نوع می‌تواند باشد. زمانی به سخن فردی تعبد می‌کنیم، صرفا به این اعتبار که فرد گوینده یک نسبتی با ما دارد، برای مثال من به سخن پدرم اعتماد می‌کنم زيرا پدرم است، که این تعبد، تعبد غیر عقلانی است. اما زمانی به سخن گوینده ای تعبد داشته باشیم، به این اعتبار که اعتبار و تخصص گوینده را در حوزه آن سخن قبلا احراز کرده باشیم، که در روزمره زندگی مثال های فراوانی دارد که اصطلاحا به آن تقلید از متخصص و رجوع به خبره است. برخلاف آنچه که آقای ملکیان فرمودند که اگر من یک سخنی را به اعتبار گوینده آن بپذیرم، تعبد است و با عقلانیت ناسازگار، عرض ما این است که اینگونه نیست. اعتماد به یک سخن به اعتبار اعتماد بر گوینده سخن می‌تواند به دو نحو باشد. و اگر جایی ما اعتبار گوینده سخن را در قلمرو و حوزه سخنش از قبل احراز کرده، با عقل اثبات کرده و با استدلال عقلی نشان داده باشیم، که سخنان این فرد مثلا در قلمرو الف اعتبار دارد، در این صورت دیگر لازم نیست وقتی ما سخنی را از او می‌شنویم در آن قلمرو خاص خود آن را به تنهایی و به خودی خود مورد بررسی قرار دهیم. همان‌طور که وقتی یک پزشک حاذقی را با شواهد و قرائن احراز کردیم که مثلا متخصص داخلی حاذقی است و سواد و اطلاعات کافی در این زمینه را دارد. هنگامی که برای یک بیمار داخلی نسخه ای بپیچد، ما چند و چونی نسبت به آن نسخه اظهار نمی‌کنیم و به دنبال این نیستیم که ادله تجویز تک تک داروها را بدانیم و دلیل آن را بپرسیم و با او بحث کنیم. همانطور که در اینگونه امور چنین کاری نمی‌کنیم و این تعبد و پذیرش سخن اهل خبره ای در آن قلمرو خبرویت، یک تعبد عقلانی است و به هیچ عنوان منافات با عقل ندارد، در امور دینی نیز به همین نحو است. به این صورت که ما پس از اینکه آن مراحل را با عقل طی کردیم و به اینجا رسیدیم که در بین انسان ها کسانی هستند که بعنوان پیامبر که معصومند و پیام الهی مستقیما در دسترس آن‌ها قرار می‌گیرد و آنها آن پیام الهی را در اختیار ما قرار می دهند، (وقتی چنین چیزی را با عقل اثبات کرده و احراز کردیم که مثلا آقای الف مصداقی از پیامبر معصوم الهی است) از این به بعد همان عقلی که ما را به این نتیجه رساند و برای ما اثبات کرد که آقای الف پیامبر معصوم خدا است، همان عقل حکم می‌کند که هر آنچه این فرد می‌گوید، وحی خداست و صحیح و معتبر است. لذا دیگر لازم نیست که تک تک سخنان او را راستی آزمایی کنیم و خود بررسی کنیم که آیا هر سخنی که از او صادر می‌شود درست است یا خیر؟ ما در اینجا با استدلال های عقلی که از پیش اقامه کردیم، در واقع اعتبار کل سخنان او را یکجا اثبات کردیم. همینطور در جانب اما، وقتی امامت و عصمت یک فردی اثبات شد، به این معنا است که این فرد داری یک علم الهی است و در اموری که بیان می‌کند جاهل نیست با اراده و از روی قصد و عمد نیز مطلب خلافی را بیان نمی‌کند. وقتی کلیت این مسئله را از قبل با عقل اثبات کردیم پذیرفتن جز به جز سخنان او نه تنها ضد عقل نیست بلکه کاملا عقلانی است. در مراتب پایین تر هم در باب تقلید از علمای دین نیز به همین صورت است که عقل ما حکم می‌کند وقتی من در قلمرویی اطلاعات کافی ندارم، همانطور که در خصوص بیماری و درمان آن یا باید خود پزشک باشم و اطلاعات کافی داشته باشم، یا باید به پزشک مراجعه کنم و مراجعه به پزشک یک تعبد عقلانی است (نه تعبد غیر عقلانی)، در امور دینی، گزاره های نظری و عملی هم، پذیرش سخن متخصص دینی یک تعبد عقلانی است.