بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
الم (1) ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدىً لِلْمُتَّقِینَ (2)
1- الم.
2- این کتاب با عظمتى است که شک در آن راه ندارد، و مایه هدایت پرهیزکاران است
✅گزیده تفسیر
💠برخی از سورههای قرآن کریم با حروفی آغاز میشود که آن حروف چون ناپیوسته قرائت میشود، به «حروف مقطّعه» موسوم شده است.
💠تبیین این حروف از آغاز تاریخ تفسیر تا کنون همواره توجه مفسران و قرآنپژوهان را به خود معطوف داشته و در تحلیل آن دو راه پیمودهاند: برخی آن را راز و رمزی میان خدای سبحان و رسول اکرم(ص) دانسته و از این رو آن را غیر قابل تفسیر میدانند و گروه دیگر که بیشترِ مفسران و قرآنشناسان هستند، برآنند که این حروف نیز مانند سایر آیات قرآن گرچه معرفت اکتناهی آن میسور نیست، لیکن تفسیرپذیر است.
💠اینان در تفسیر حروف مقطعه قرآن آرای گوناگونی دارند که چون رودرروی یکدیگر نیست، اگر آن آرا با دلیل معتبر اثبات شود، همه آنها قابل پذیرش است؛ گرچه زمینه فحص و ارزیابی نهایی درباره حروف مقطعه همچنان وجود دارد و شاید در مناسبتهای دیگر مطرح شود
✅گزیده تفسیر آیه ۲
💠قرآن کریم جامعترین کتاب الهی است که همه معارف کتابهای آسمانی پیشین را در بردارد و مُهَیْمن بر همه آنهاست و هیچ شکّی در حریم آن راه ندارد؛ زیرا قرآن حق محض است و زمینه شک آن جاست که حق و باطل به هم آمیخته باشد و حقنمایی باطل، منشأ تردید گردد و امّا شک منافقان و کافران در دَعْوی و دعوت قرآن، خاستگاهش قلب بیمار آنان است؛ چنانکه شخص نابینا، بر اثر کوری خود، درباره آفتابِ روشن شک میکند.
💠قرآن کریم مایه هدایت پارسایان است؛ گرچه هدایت تشریعی قرآنْ(راهنمایی) همگانی است و اختصاص به گروهی خاص ندارد، لیکن هدایت تکوینی آن(راهبری) که در این آیه مطرح است و متأخر از هدایت تشریعی است، ویژه پرهیزکارانی است که سلامت فطرت خود را حفظ کرده باشند و از هدایتِ تشریعی قرآن نیز بهرهمند شده باشند.کسانی که فطرت خود را در گور هوسها دفن کرده باشند، از هدایت قرآن بیبهرهاند.
✅نظرعلامه طباطبایی(ره) و آیت الله جوادی آملی در تفسیر حروف
💠علامه طباطبایی: با تدبّر در سورههایی که حروف مقطعه همسان دارد، مانند سورههایی که با (الم، الر، طس یا حم) شروع میشود، درمییابی که سورههای دارای حروف مقطعه مشترک، در مضامین و سیاقها نیز با یکدیگر مشابه و متناسب است و این تشابه ویژه میان سورههای مزبور با سایر سورهها وجود ندارد.
💠آیت الله جوادی: رأی استاد علامه(ره) گرچه کوششی ارزشمند در جهت دستیابی به تفسیر حروف مقطعه است و شواهدی نیز آن را تأیید میکند، لیکن برای رسیدن به نصاب پذیرش نیاز به بررسی و مداقّه بیشتری دارد؛ یعنی، اثبات تشابهِ ویژه بین سورههای مُصَدّر به حروف مقطعه خاص و اثبات نفی آن تناسبِ مخصوص در همه سُور دیگر نیازمند به سبر و تقسیم و تحلیل فراگیر است که تنها با ادّعا یا به صرف مشاهده برخی شواهد اکتفا نمیشود. البته زمینه فحص و ارزیابی کامل موجود است و شاید بتوان با رسیدگی نهایی به چنین نتیجهای رسید.
✅معنای نفی ریب از قرآن
💠مراد از «نفی ریب» از قرآن کریم، این است که در ظرف قرآن جای هیچ ریبی نیست؛ زیرا زمینه ریب و شک آنجاست که حقّ و باطل به هم آمیخته باشد و حقنمایی باطلْ منشأ تردید گردد. در حالی که قرآن حق محض است: (بل هو الحقّ من ربّک)
و در حریم پاک آن هیچ باطلی راه ندارد: (لا یأتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه)
✅چرا اشاره به دور؟
🔶مىدانیم کلمه" ذلک" در لغت عرب اسم اشاره بعید است، بنا بر این{ذلِکَ الْکِتابُ} مفهومش" آن کتاب" است، در حالى که در اینجا باید از اشاره به نزدیک استفاده مىشد، و" هذا الکتاب" مىگفت چرا که قرآن در دسترسى مردم قرار گرفته بود.
🔶این به خاطر آن است که گاهى از اسم اشاره بعید براى بیان عظمت چیز یا شخصى استفاده مىشود، یعنى آن قدر مقام آن بالا است که گویى در نقطه دور دستى در اوج آسمانها، قرار گرفته است
📚تفسیر نمونه
https://eitaa.com/joinchat/3002138830C83dd1fe758