◻️ چگونه بحث سیاسی کنیم؟(۵) ◽️ ایضاح مفهومی ۱. همایش درباره «علمِ دینی» بود و البته یک سؤال تقریبا قدیمی در اغلب نوشته ها و مقاله ها و ارائه‌ها بود: «آیا علمِ دینی ممکن است؟» چند روزی هم طول کشید و البته من فرصت نکردم همه مباحث را ببینم اما فی‌الجمله در جریان بودم. سخنران نهایی حضرت آیت الله مصباح -دام ظله- بود. ایشان وارد گود بحث که شد از نهایت تسلط بر مبحث گویی داشت تفریحی بحث می کرد! شروع کرد به تحلیل مفردات بحث: اول فرمود: «علم هشت معنا دارد» و دانه دانه شمرد و توضیح داد. سپس ادامه دادند: «برای دین هم قریب به ۱۲ معنا گفته شده است». و باز هم توضیح. در مرحله سوم فرمودند: «نسبت میان علم و دین که می شود علمِ دینی هم به مناسبت‌های مختلف مثل مکان، دانشمندان، موضوعات، مبانی، اهداف، روش، نتایج و .. مختلف می‌شود که ضرب این ها در آن ها نزدیک به 80 احتمال در معنای «علمِ دینی» درست می کند. آنها که «علمِ دینی» را منکرند علم و دین را به فلان معنا دانسته اند و آنها که معتقدند علم و دین را به بهمان معنا. پس یک جا صحبت نکرده اند و یک چیز را قبول و نکول نکرده‌اند!» صحبتشان که تمام شد گویی آب سردی روی همه ریخته شد، این همه نزاع و دعوای بعضا بی‌جهت، به دلیل آن که یک قاعده ساده منطقی را فراموش کردند: "اول به ایضاح مفهومی بپردازید سپس در صدد اثبات و ابطال برآیید". ۲. فرسایشی شدن بحث‌ها، خصوصا بحث‌های سیاسی بیشتر به دو جهت است: اول اختلاف مبانی، دوم عدم شفافیت واژگان. اگر می خواهید درباه «کارآمدی نظام» بحث کنید اول روشن کنید «کارآمدی» یعنی چه؟ اگر سخن از دیکتاتوری نظام «ولایت فقیه» است بایست معنای ولایتی که فقیه بر امور دارد روشن گردد و نیز مفهوم دیکتاتور واضح شود. همین طور اگر درباره «توسعه»، «تمدن»، «اصلاح طلبی»، «اصول گرایی» و حتی مفاهیم به ظاهر بدیهی مثل «عدالت» و «مساوات» بحث درگرفته است خوب است نخست روشن کنیم منظورمان چیست؟ شاید آنچه ما انکار می کنیم طرف مقابل به آن توجهی نداشته باشد و بالعکس. از جمله مفاهیم بسیار لغزنده به هنگام بحث، مفهوم آزادی است، برخی جامعه‌شناسان در حدود ۲۰۰ معنا برای آزادی گفته‌اند. واقعا آزادی به کدام معنا مطلوب و به کدام معنا نامطلوب است؟ #منطق #ادب_گفتگو #جدال_احسن #بحث_سیاسی