🌺شرح حکمت ۱۸۸
امام عليه السلام در اين كلام نورانى از كسانى سخن مى‌گويد كه به مقابلۀ با حق بر مى‌خيزند. مى‌فرمايد: «آن كس كه در برابر حق قد علم كند (و به مبارزه برخيزد) هلاك خواهد شد»؛ (مَنْ أَبْدَىٰ صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَكَ) . اين كلام حكمت‌آميز با همين عبارت در لا به لاى خطبۀ شانزدهم نهج البلاغه آمده است كه شرح آن را در جلد اول در ذيل همان خطبه (صفحۀ 651) بيان كرديم و حاصل آن اين است كه هرگز به مخالفت و مقابلۀ با حق برنخيزيد، زيرا حق قدرتى دارد كه انسان را بر زمين مى‌كوبد؛ اگر در كوتاه مدت انجام نشود در دراز مدت انجام خواهد شد و تاريخ، به ويژه تاريخ اسلام، نشان مى‌دهد آنها كه به مقابلۀ با حق برخاستند چگونه طومار زندگانى‌شان در هم پيچيده شد. نيز با توجّه به اين‌كه حق به معناى واقعيت‌هاى ثابت است و واقعيت‌ها آثارى دارد و هر چه با آثارش به مخالفت برخيزند از ميان نمى‌رود، از اين رو سرانجام بر انسان غلبه مى‌كند و او را در هم مى‌شكند. درست مانند اين‌كه انسان بداند فلان راه، مستقيم و راه ديگر بيراهه است، اگر به مخالفت با راه مستقيم برخيزد و به بيراهه رود هرقدر تلاش و كوشش كند به مقصد نمى‌رسد و سرانجامش هلاكت است. بعضى از شارحان نهج البلاغه تفسير ديگرى براى اين جمله برگزيده‌اند و آن اين‌كه هرگاه كسى در ميان مردم نادان به دفاع از حق برخيزد جان خود را به خطر انداخته چرا كه افراد جاهل و متعصب و لجوج با اين‌گونه افراد مخالفند و مفهوم آن اين مى‌شود كه هر كس دفاع از حق كند بايد هزينه‌هاى اين دفاع را در برابر مردم نادان بپردازد. ولى اين تفسير به هيچ وجه مناسب چنين گفتار حكيمانه‌اى نيست، زيرا اولاً در بعضى از متون لغت صريحا آمده است كه جملۀ «أبْدىٰ صَفْحَتَهُ لَهُ» به معناى به مخالفت برخاستن است و مرحوم علامۀ شوشترى موارد فراوانى از كلمات عرب نقل كرده كه جملۀ «مَنْ أبْدىٰ صَفْحَتَهُ لَهُ» به معناى به مخالفت برخاستن است
#نهج‌البلاغه
💠 @Nahjolbalaghaa