لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغَارَاتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَّوَلَّوْاْ إِلَيْهِ وَهُمْ يَجْمَحُونَ (57)توبه اگر (منافقان) پناهگاه يا غارها يا گريزگاهى بيابند، البتّه شتابان به آن روى مى آورند. 🍃🌸🍃🌸🍃 تفسیرنور: «مَلجَأ»، پناهگاه است و «مَغارات»، جمع «مَغارة» به معناى غار. «مُدّخل» راه پنهان و نقب گونه ى زيرزمينى است. «يَجمحون» از «جماح» به معناى حركت شتابانى است كه نتوان جلوى آن را گرفت، و به اسب چموش، «جموح» مى گويند. منافقان يا از ترس، اظهار ايمان مى كنند، يا از روى طمع به مال و مقام. آيه گروه اوّل را مى گويد. [83] ----- 83) تفسير اطيب البيان. - منافق، هراسان و در پى فرصت است تا از وضع موجود بگريزد.«لو يجدون ...» - محيط جامعه ى اسلامى براى منافقان، قابل تحمّل نيست. «لو يجدون ...» (زندگى منافقان آوارگى است و با مسلمانان زندگى اضطرارى دارند) - رنج واضطراب منافقان در جامعه ى اسلامى، با وجود داشتن مال و فرزند، نمونه اى از عذاب دنيوى آنان است. در دو آيه قبل فرمود: «يريد اللّه ليعذّبهم بها فى الحيوة الدنيا» و در اين آيه مى فرمايد: «لو يجدون» - منافقان در جنگ و گريزشان با مؤمنان، تيز و چابك اند. «يجمحون»