🌷 نکته تفسیری صفحه ۳۴۰🌷 هر امّتی عبادتی ویژه دارد: دین، برنامه ای است که خدا برای رشد و کمال انسان ها در نظر گرفته است. می دانیم که هر یک از پیامبران اولوالعزم برای مردمِ زمان خود از سوی خدا دین و برنامه‏ ی جدیدی آورده اند؛ برنامه ای که با پیشرفت انسان ها و تکامل درک و خرد آنان، از برنامه ی پیشین کامل تر بود؛ مانند برنامه های گوناگونی که برای دانش آموزان مقاطع و پایه های متفاوت تحصیلی و بر اساس رشد آنان در نظر گرفته می شود. پیامبران اولوالعزم، یکی پس از دیگری، دین کامل تری می آوردند، و برای همین‏، برخی از عبادات و احکامِ دین جدید، با دین قبلی تفاوت داشت. البتّه اصول تمامی ادیان، مانند اعتقاد به یگانگی خدا و برپایی قیامت، یکی بود و هست؛ تا این که زمان عرضه‏ ی کامل ترین دین الهی به دست کامل ترین انسان تاریخ یعنی محمّد بن ‏عبدالله فرا رسید، و آن حضرت، آخرین برنامه‏ ی آسمانی را از سوی خدای جهان به مردم عرضه کرد. بی شک این برنامه، با برنامه های پیامبران قبل مانند دین حضرت موسی و عیسی تفاوت هایی داشته است؛ امّا مخالفان پیامبر که دنبال بهانه ای برای حمله به اسلام بودند، به او اعتراض می کردند که چرا عبادت های دین شما با عبادت های ادیان آسمانی دیگر متفاوت است؛ مگر همه‏ ی ادیان آسمانی از سوی خدا نیامده است. خداوند در این آیه به این شبهه پاسخ می دهد و می فرماید که برای هر امّتی، بر اساس مصلحتشان، عبادتی ویژه قرار دادیم که خدا را طبق آن عبادت می کردند؛ بنابراین کافران نباید در مورد این مطلب با تو بحث و جدل کنند؛ زیرا خدا از مصالح بندگانش آگاه تر است. آری، مهم این است که هر کس در هر زمان بر اساس دین مشخّص شده‏ ی دورانش زندگی کند و با آمدن دین جدید، برنامه‏ ی قبلی را رها کرده، برنامه ی جدید را به کار بندد. از این رو، پیروی از دین حضرت موسی، تا قبل از آمدن حضرت عیسی، و پیروی از دین حضرت عیسی، تا قبل از بعثت حضرت محمّد درست است، و پس از بعثت آن حضرت، دیگر دین جدیدی نخواهد آمد. بنا بر آنچه گفته شد، باقی ماندن بر ادیان آسمانی دیگر ـ حتّی اگر تحریف نشده باشند پس از بعثت حضرت محمّد توجیهی ندارد. بنابراین تکلیف انسان ها در حالی که ادیان آسمانی گذشته به کلّی تحریف شده، به روشنی مشخص است. نگاهی به کتاب های تورات و انجیل ِکنونی نشان می دهد که بخش عمده ای از این کتاب ها با حقیقت مخالف است. مطالب شرک آمیز و خلاف توحید، توهین به پیامبران و نسبت دادن گناه و فحشا به آن افراد پاک و معصوم، نمونه های آشکار تحریف است . همچنین نوع نیایش و عبادت کنونی مسیحیان و یهودیان، شاهد بیگانگی آن¬ها با عبادت حقیقی خداوند جهان است. برای مثال، آیا اعتراف به گناهان و فروختن آن ها به ارباب کلیسا و تجمّع در کلیسا آن هم تنها یک روز در هفته را می توان با عبادت پرمحتوایی مانند نماز که هر روز در پنج نوبت برگزار می شود، مقایسه کرد؛ در حالی که بر اساس قرآن، حضرت عیسی از ابتدای بعثت به خواندن نماز فرمان داده شده بود .