امید و اطمینان به آینده و اینکه آینده از آنِ ماست، شأن یک انسان یا یک جامعه زنده است. یکی از علائم جامعه مرده سرگرمی به گذشته و افتخارات گذشته است. توجه به گذشته باید باشد ولی آن اندازه که پایه و اساس ساختن آینده باشد، نه اینکه موضوع سرگرمی برای زمان حال باشد. داستان «گوسفند و الاغ و شتر» مولوی به منظور منع از سرگرمی به گذشته است. در دیوان منسوب به مولی است: لیس الجمال باثواب تزینها ان الجمال حمال العلم والادب‏ ان الفتی من یقول‏ها انا ذا لیس الفتی من یقول کان ابی‏ نظامی می‌گوید: گیرم پدر تو بود فاضل‏ از فضل پدر تو را چه حاصل‏ عرب جاهلیت همه به گذشته می‏بالید و افتخارش به این بود که از نسل ابراهیم است و کار تکاثرش به سرشماری مقابر رسید. ما مردم دارای روحی مذهبی و ملی هستیم و متأسفانه در هر دو سرگرم به گذشته هستیم و اینکه ماییم که از پادشهان باج گرفتیم. موضوع انتظار فرج یکی دیگر از اموری است که امید را در ما نابود کرده است، به علت کج تفسیر کردن ما. (یادداشت‏‌ها، ج۳، ص۳۱۲) شهید مطهری —————————‏ ‏‏🇮🇷مجموعه‌ی فرهنگی سنگر🇮🇷 ‏🇮🇷سنگر جنگ نرم🇮🇷 ‏🇮🇷سنگر سردار دلها🇮🇷