مطالعات تخصصی عربستان سعودی
#مقاله 💢#رسانه در کشور عربستان سعودی... 🔸عربستان سعودی قبل از هر کشور دیگر عربی در منطقه خلیج [فار
🔻روزنامه «البلاد» نیز که در شهر «جده» منتشر می شود با مشکلات مالی متعددی در سال های گذشته روبه رو بوده است. وضعیت این روزنامه بهتر از وضعیت «الندوه» نبوده ولی هم اکنون تا مدتی وضع آن بهبود یافته است اما در مورد آزادی بیان و سانسور مطبوعات در عربستان سعودی، گزارشات بین المللی نشان می دهند که در سال های اخیر نوعی از بهبود نسبی در این زمینه ایجاد شده است. گزارشات مربوط به «فریدوم هاوس» (خانه آزادی) تاکید کننده چنین وضعیتی از طریق چاپ گزارش های اداری حساسیت های امنیتی، سیاسی و فرهنگی مانند جنایت، فساد و حقوق زنان، فشارهای دینی و حقوق اقلیت ها در داخل کشور در روزنامه های موجود می باشد. انتشار این موارد بدون کسب اجازه قبلی از دولت صورت می گیرد. علاوه بر آن انتشار انتخابات شوراهای شهر در سال 2005 به شکل کامل نشان از نوعی از بهبود وضعیت آزادی بیان در کشور است. البته برخی از گزارش های مزبور به مفهوم یگری از سانسور روزنامه ها اشاره کرده اند؛ چیزی که به نام «خود سانسوری» معروف می باشد. این سانسور نوعی از سانسور درونی است که سردبیران روزنامه ها برای جلب رضایت مسئولان بالای مملکتی انجام می دهند که از سانسور دولتی بسیار خطرناک تر می باشد. معاون سردبیر یکی از رزنامه های داخلی سعودی در رابطه با «خودسانسوری» می گوید: «آزادی از زمان طولانی به ما داده شده است ولی برخی از سردبیران آن را مورد استفاده قرار نمی دهند. آن ها بیش از آن که دولت خود را مورد تایید قرار می دهند؛ دولت را تایید می کنند.» 🔻علی رغم پیشرفت حاصله در این زمینه، افق آزادی بیان هنوز روشن نیست. چه آزادی بیان بر حسب وشعیت دولت می تواند توسط وزارت خانه های ارتباطات و کشور که قدرت خود را بر روزنامه ها اعمال می کنند؛ در هر لحظه داده و یا پس گرفته شود. این اقدام از طریق دستورات شفاهی یا نامه های ارسالی توسط فاکس به سردبیران روزنامه ها برای اخراج یک روزنامه نگار یا بازگشت دیگری به کار انجام می گیرد. ممنوعیت از نوشتن به عنوان یکی از راه های تسلط دولت در این زمینه به حساب می آید. وزارت ارتباطات در این رابطه به سردبیران روزنامه ها دستورات کلی چگونگی پوشش اخبار حساس و آن چه که نباید منتشر گردد و چه چیزی باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد را ابلاغ می کند. 🔻در حقیقت در مورد آزادی بیان در روزنامه ها، دو جریان در کشور سعودی وجود دارد. بیشتر نویسندگانی که از نوشتن به طور موقت محروم شده اند؛ افراد لیبرال و آزادمنشی به حساب می آیند که فرهنگ غربی را به عنوان نمونه مطلوب و قابل پیروی می دانند. این افراد به عنوان غرب گرایانی مطرح می باشند که برنامه ها درسی و اقدامات برخی از علمای دینی در عربستان سعودی در زمینه تندروی و بیناد گرایی که آثار آن در 11 سپتامبر نشان داده شده اند را مورد نقد قرار داده اند. به عنوان مثال چنان چه به عواملی که موجب توقیف برخی از روزنامه نگاران و نویسندگان سعودی مانند جمال خاشقچی و هیفاء خالد از روزنامه «الوطن»، حسین شبکشی از روزنامه «عکاظ»، منصور النقیدان از روزنامه «الریاض»، وجیهه الحویدر از روزنامه «عرب نیوز» و رباح القویعی و بتال القوس از روزنامه «شمس» به ویژه در سال های اخیر، نظر بیندازیم مشاهده می کنیم که عامل مشترک محروم شدن همه این افراد انتقاد آنان از علمای دین و گرایش های دینی و فرهنگی جامعه سعودی می باشد. 🔻از این جاست که بسیاری از علما و اندیشمندان سعودی، روزنامه نگاری محلی را به عنوان وسیله ای می دانند که در جامعه سعودی مسایلی را مطرح می کند که مناسب نبوده و باید اجازه داده نشود که روزنامه ها از حدود قانونی و دینی که کاملاً واضح اند؛ خارج شوند. شیخ «سعد البریک» یکی از علمای بارز سعودی به کمیته بین المللی حمایت از روزنامه نگاران که در نیمه سال 2005 از سعودی بازدید کرده بودند چنین می گوید: «روزنامه نگاران لیبرال در این کشور تصویری دروغین را ترسیم می کنند که آن ها تحت فشار هستند.» وی اضافه می کند: «تعدادی از روزنامه ها نوعی از سرپیچی را از طریق رواج دادن به برخی از آرا و افکار مخالف قانون، قرآن و اعتقادات اسلامی نشان می دهند.»