▫️ سینمای تزویر ✍ سید علی سیدان همانطور که آقای نائیجی می‌گوید، دین اسلام یک دین عقلانی و علمی است و با خرافات مخالف است. مقدسات همین دین اسلام -که بسیار عقلانی است- از آغاز تا کنون مورد توهین افراد جاهل قرار گرفته است. از آنجا که اسلام بسیار عاقل و دوراندیش است و با خرافات هم مخالف است، سازوکار برخورد با توهین به مقدسات را پیش‌بینی کرده و در مواقع لازم به کار گرفته است. آقای نائیجی که درس طلبگی خوانده، می‌داند رسول‌الله که عاقل‌ترین انسان تاریخ است و اصلاً به‌نحو مصدری خودِ عقل است، وقتی مسلمانان، مکه را فتح کردند، دستور قتل آن زنی را داد که با تمسخر و توهین به اسلام و پیامبر جسارت می‌کرد. در موردی دیگر فرمان کشتن کعب ابن اشرف از شاعران تمسخرکننده مقدسات را صادر کرد. برخورد اسلامِ عقلانی و غیرخرافی با توهین به مقدسات تا دوران معاصر ادامه داشته است. نمونه اخیر آن صدور حکم قتل سلمان رشدی مرتد توسط امام خمینی است. نمونه قدیمی‌تر آن قتل «احمد کسروی» است که با فتوای عُلما صورت گرفت. از قضا کسروی هم مانند کارگردان آنتیک دغدغه خرافه‌ستیزی داشت! چرا حرف توی دهان آدم می‌گذارید؟! من کِی گفتم چون فیلم آنتیک فیلمی موهن است، کارگردانش باید مثل احمد کسروی به قتل برسد؟! اولاً من صاحب فتوا نیستم که بخواهم حکم قتل کسی را صادر کنم. به قول حاج ادریسِ فیلم آنتیک «ما اصول مشخصی داریم». دین عقلانی و غیرخرافی اسلام برای خودش حساب و کتابی دارد. ثانیاً شدت اهانت در فیلم آنتیک با گفته‌ها و نوشته‌های کسروی یکی نیست. ثالثاً سطح کیفی، عمق و پشتوانه نظری آثار احمد کسروی بسیار متفاوت با فیلمی حقیر مثل آنتیک است. کسروی پشت‌گرم به یک سنت نظری قوی بود که نمایندگان مهمی مثل شریعت سنگلجی، حکمی‌زاده و... داشت. جریانِ به اصطلاح «اصلاح دینی» هر قدر هم منحرف بودند با لوده‌بازی و شوخی‌های عقده‌ای با اندام تحتانی، خرافه‌ستیزی نمی‌کردند. آنتیک اما فیلمی مزورانه است و مدیوم سینما، نسبت به تزویر «لا بشرط» نیست. یعنی فیلم، نمی‌تواند نسبت به تزویر، خنثی و بی‌طرف بماند. فیلم اگر مزورانه یا روراست باشد در فرم فیلم هویدا می‌شود. از طرف دیگر «سینمای مطلوب» نسبت به تزویر «بشرط لا» است. یعنی فیلم، فقط در صورتی به کمال سینمایی می‌رسد که تزویر نداشته باشد. هر قدر تزویر در کار باشد به همان میزان در فرم فیلم لو می‌رود. فکر کنم تا حالا در نقد یک فیلم از واژه‌هایی مانند «لا بشرط» و «بشرط لا» استفاده نشده باشد! این کار هر اندازه هم عجیب باشد به اندازه ساخته شدن فیلم آنتیک عجیب نیست. وقتی با فیلمی مواجهیم که فیلمسازش در دانشگاه قم فلسفه خوانده و همزمان درس آیات عظام را در مدارس علمیه قم تجربه کرده و عضو شورای پروانه ساخت و پروانه نمایش فیلم‌ها در جمهوری اسلامی بوده، بعد در فیلمش تمام اخلاط روانش را جمع کرده و تف کرده توی صورت مردم متدین جامعه، با چه زبانی باید نقدِ فیلم کرد؟