┄┅┅┄❁﷽❁┄┅┅┄
استاد قرائتی حفظه الله
سوره اسراء
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً «78»
نماز را به هنگام بازگشت خورشيد (به سمت مغرب) تا تاريكى شب، بپادار، و همچنين قرآنِ سپيده‌دمان را. همانا (قرائت) قرآن (به هنگام) فجر (در نماز صبح) مورد مشاهده (فرشتگان) است.
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً «79»
و پاسى از شب را بيدار باش وتهجّد و عبادت كن، و اين وظيفه‌اى افزون براى توست، باشد كه پروردگارت تو را به مقامى محمود وپسنديده برانگيزد.
┄┅❁📖نکته ها :
«دلوك»، هنگامى است كه خورشيد از وسط آسمان روبه مغرب ميل مى‌كند كه زوال ناميده مى‌شود، ووقت نماز ظهر و عصر است. و «غَسَقِ اللَّيْلِ» وقت نماز مغرب و عشاست كه تاريكى، فراگير مى‌شود و «فجر»، وقت نماز صبح است.
امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: اوّلين نمازى كه واجب شد نماز ظهر بود و آنگاه اين آيه را تلاوت فرمودند.
در روايت ديگرى آمده است: اگر نماز صبح در اوّل فجر اقامه شود، فرشتگان شب و روز هر دو آن را ثبت مى‌كنند. و «مشهود» بودن نماز صبح نيز ممكن است به همين معنا باشد. يعنى هر دو گروه فرشتگان آن را مشاهده كرده و بر آن گواهى مى‌دهند.
نماز شب از نمازهاى بسيار با فضيلت است و در سوره‌هاى مزّمل و مدّثر آمده است: «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا».
در روايات بيش از 30 فضيلت براى نمازشب برشمرده شده است كه به‌برخى از فضايل آن اشاره مى‌شود:
تمام انبيا نمازشب داشتند. نماز شب، رمز سلامتى بدن وروشنايى قبر است. نماز شب، در اخلاق، رزق، برطرف شدن اندوه، اداى دين و نورچشم مؤثّر است.
نماز شب، گناه روز را محو مى‌كند و نور قيامت است.
امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: پاداش نماز شب آن قدر زياد است كه خداوند مى‌فرمايد:
«فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ» هيچ كس پاداشى را كه براى آنان در نظر گرفته شده نمى‌داند.
امام صادق (ع) مى‌فرمايد: شرف مؤمن، نماز شب است و عزّتش، آزار واذيّت نكردن مردم.
ابوذر كنار كعبه مردم را نصيحت مى‌كرد كه براى وحشت و تنهايى قبر، در دل شب دو ركعت نماز بخوانيد.
درمانده كسى است كه از نماز شب محروم باشد.
بهترين شما كسى است كه اطعام كند، سلام را آشكارا بدهد و هنگامى كه مردم در خوابند، نماز بخواند.
سه چيز بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله واجب بود و بر ديگران مستحبّ: نماز شب، مسواك و سحرخيزى.
در كلمه‌ى «مَقاماً» عظمت نهفته است (به خاطر تنوين) و در روايات آمده كه «مقام محمود» همان شفاعت است.
حضرت على (ع) مى‌فرمايد: گناهان و اعمال و رفتار بد انسان، موجب محروميّت او از نمازشب مى‌شود.
خدا به تمام قطعات زمان سوگند ياد كرده است. مثلًا: «وَ الْفَجْرِ» ، «وَ الصُّبْحِ» ، «وَ النَّهارِ» ، «وَ الْعَصْرِ» اما به سحر سه بار سوگند ياد شده است: «وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ»، «وَ اللَّيْلِ إِذا عَسْعَسَ» ، «وَ اللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ» يعنى سوگند به شب هنگام تمام شدنش.
و در باره‌ى استغفار در سحر دو آيه آمده است: «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ»
┄┅❁📖پیام ها :
1- معيار شناخت اوقات در اسلام، طبيعى است به نحوى كه قابل فهم و درك همه كس در همه جا و هميشه باشد. «لِدُلُوكِ الشَّمْسِ غَسَقِ اللَّيْلِ الْفَجْرِ»
2- برنامه‌هاى دينى، زمان‌بندى شده است. «لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ»
3- نماز تنها عبادتى است كه به نام «قرآن» توصيف شده است. «قُرْآنَ الْفَجْرِ»
4- قرآن و تلاوت آن در نماز، محور اصلى است. «قُرْآنَ الْفَجْرِ»
5- در ميان نمازها، نماز صبح جايگاه ويژه‌اى دارد. «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً»
6- نماز شب بر پيامبر اسلام واجب بود. آرى مقام رهبرى، مستلزم تكاليف سنگين‌ترى است.
7- دل شب بهترين زمان براى عبادت است. «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ»
8- مقامات پسنديده معنوى، در سايه‌ى عبادت وعبوديّت پيدا مى‌شود. «فَتَهَجَّدْ مَقاماً مَحْمُوداً»
9- ما با عبادت‌هاى خويش، حقى بر خدا نداريم كه طلب كنيم، هرچه هست، اميد است و فضل او. «عَسى»
10- نماز شب به تنهايى كافى نيست، كمالات ديگرى نيز لازم است. «عَسى»
11- تا كسى خود گامى به سوى كمال برندارد، خداوند او را به مقامى نمى‌رساند. فَتَهَجَّدْ ... يَبْعَثَكَ رَبُّكَ
12- مقامى ارزشمند است كه نزد خدا پسنديده باشد، وگرنه شهرت‌هاى پوچ، ارزشمند و ماندگار نيست. آرى دود به هوا و بالا مى‌رود، ولى روسياه است. «يَبْعَثَكَ رَبُّكَ»
13- خداوند، خودش شفاعت را براى اوليا پسنديده است، نه آنكه اولياى الهى نسبت به بندگان از خدا مهربان‌تر باشند. «يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً»
┄┅┅┅┅┄❁📖❁❅┄┅┅┅┅┄❅❁┄┅┅┅┅┄