پیامبر(ص) فرمودند:
«در مساجد با صدای بلند سخن نگویید، حرف باطل و سخن نادرست نزنید و داد و ستد و خرید و فروش نکنید. ای اباذر! تا در مسجد هستی، بکوش یاوه و بیهوده نگویی و اگر این چند دستور را رعایت نکردی، روز قیامت جز خویشتن را ملامت و سرزنش مکن».[25]
امام صادق(ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل میکنند که فرمودند: «چون خداوند تبارک و تعالی ببیند که اهل یک آبادی (شهر یا روستا) در نافرمانی او زیادهروی کردهاند، ولی در میان آنان سه تن مسلمان (واقعی) است، خطاب فرماید: «ای گناهکاران و کسانی که از فرمانهای من سر برتافتهاید! اگر در میان شما مؤمنانی نبودند که با یکدیگر مهرباناند و با نمازگزاردنشان، زمین و مساجد مرا آباد میگردانند، و در سحرگاهان استغفار میکنند، عذابم را بر شما فرود میآوردم"
مرحوم نوری در ذیل حدیث مزبور مینویسد: «حدیث در این معنا صراحت دارد که مراد از عمران مساجد، دایر نگاهداشتن آنها به وسیله نماز، دعا، یاد خدا، تلاوت قرآن و جز اینهاست، نه تعمیر و ترمیم سقف و دیوار آن».[26]
یک نکته
گاهی انسان نمیتواند در مسجد حضور یابد و به دلایلی باید فریضه نماز را در خانه بجا آورد. از این رو، در اسلام سفارش شده است که اتاقی را برای نماز و راز و نیاز اختصاص دهد؛ همان گونه که امروزه نمازخانههایی را در ادارات، هواپیماها و .... اختصاص دادهاند.
امام صادق(ع) در نامهای به شخصی به نام مسمع نوشتند: «دوست دارم که یکی از اتاقهای منزلت را مسجد قرار دهی».[27] آن حضرت در حدیث دیگری فرمود: «علی(ع) در منزل خود اتاقی را که نه کوچک بود و نه بزرگ، مخصوص نمازش قرار داده بود».[28]
البته روشن است که این امر نبایدموجب شود که انسان حضور کمتری در مساجد پیدا کند. از اینرو، بر حضور در مساجد عمومی، به خصوص مساجدی که ویژگی خاص دارند، بسیار تأکید و ثوابهای زیادی برای نماز خواندن در آنها بیان
شده است.
9. آثار رفتن به مسجد
امام صادق(ع) فرمودند: «من مَشی إلی المَسجِدِ، لَم یَضَع رِجلَهُ عَلی رَطبٍ وَلا یابِسٍ إلاّ سَبّحَت لَهُ الارضُ إلی الأرضینَ السابِعةَ؛[29] کسی که به طرف مسجد قدم بردارد، پایش را بر تر و خشکی نمیگذارد، جز آنکه زمین تا طبقه هفتمش برای او تسبیح میگوید».
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «بشارت باد بر کسانی که در تاریکی شب به طرف مساجد میروند به نوری که در روز قیامت برای آنان پیدا میشود».[30]
در بیان دیگر: «هر که برای شرکت در نماز جماعت به مسجدی رود، برای هر قدمی که بر میدارد، هفتاد هزار حسنه برایش نوشته شود و به همان اندازه درجاتش بالا رود و اگر در آن حال بمیرد، خداوند هفتاد هزار فرشته بگمارد که در قبرش به دیدار او روند و انیس تنهایی او باشند و تا زمانی که برانگیخته شود، برایش آمرزش بخواهند».[31]
10. حضور در مسجد
پیامبر اکرم(ص) به ابوذر فرمودند: «ای اباذر! مادامی که تو در مسجد هستی، خداوند در مقابل هر نفسی که میکشی، یک درجه در بهشت به تو عطا میکند و فرشتگان بر تو درود میفرستند و برای تو برای هر نفس در مسجد، ده حسنه مینویسند و ده گناه از تو پاک میکنند».[32]
و در حدیث دیگری فرمودند: در مسجد به انتظار نماز نشستن، عبادت است، مگر آنکه حدثی از او سر زند ». عرض شد: ای رسول خدا! حدث چیست؟ فرمودند: «غیبت کردن».[33]
11. ثواب نماز در مسجد
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «نماز در مسجد من (مسجد النبی(ص)) پیش خدا، معادل ده هزار نماز در مساجد دیگر است، مگر در مسجد الحرام که نماز در آن، معادل صد هزار رکعت است».[34]
امیرمؤمنان(ع) فرمودند: «ثواب نماز در بیتالمقدس، معادل هزار رکعت نماز است و نماز در مسجد اعظم (جامع)، برابر صد نماز است و نماز در مسجد محله و قبیله ،ثواب 25 رکعت نماز را دارد و در مسجد بازار، دوازده برابر نماز است و نماز در خانه، به اندازه یک نماز ثواب دارد».[35]
حضرت امام خمینی(ره) میفرماید:
«در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است که نماز را در مسجد بخوانند و بهتر از همه مسجدها، مسجد الحرام است و بعد از آن مسجد پیامبر اسلام(ص)، بعد مسجد کوفه، بعد از آن مسجد بیت المقدس، بعد از آن مسجد جامع هر شهر و سپس مسجد محله و بعد از مسجد محله، مسجد بازار است».
و بعد میفرماید: «زیاد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند».[36]
12. بیتوجهی به مسجد
در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که فرمودند: «لا صَلاةَ لِجارِ المَسجِد إلاّ فی المَسجدِ؛[37] نمازی برای همسایه مسجد نیست، مگر در مسجد».
در حدیث دیگر فرمودند: «هر کس در مسجد ندای نماز را بشنود و بدون علت از آن خارج شود، منافق است، مگر اینکه قصد برگشت داشته باشد».[38]
امام امت(ره) فرموده است: «مستحب است انسان با کسی که درمسجدحاضر نمیشودغذا نخورد و در کارها با او مشورت نکند وهمسایه او نشود و از او زن نگیردوبه اوزن ندهد[39]