✅واقعه حَرّه، نام واقعه ی برخورد خشونت آمیز لشکر شام به دستور یزید به فرماندهی مسلم بن عقبه(مُسرف) با قیام مردم مدینه بود.
در سال ۶۳ هجری مردم مدینه به رهبری عبدالله بن حنظَلة غسیل الملائکة علیه حکومت یزید بن معاویه قیام کردند.
اما درباره اسباب و علل واقعه حره، بنابر بسیاری از گزارش‌ها، واقعه حره از آنجا آغاز شد که والی جدید مدینه، عثمان بن محمد به ابتکار خود یا به دستور یزید، هیئتی از بزرگان شهر مانند عبدالله بن حنظله را برای ملاقات با خلیفه به شام فرستاد.
گرچه هیئت مزبور از هدایا و عطایای خلیفه برخوردار شدند، اما به محض بازگشت از شام، در برابر مردم به فسق و فجور آشکار خلیفه گواهی دادند.
👤ابن جوزى دانشمند معروف اهل سنّت از قول عبداللّه بن حنظله نقل مى‌كند، كه گفت :
📋《وَاللَّهِ مَا خَرَجْنَا عَلَى يَزِيدَ حَتَّى خِفْنَا أَنْ نُرْمَى بِالْحِجَارَةِ مِنَ السَّمَاءِ!
إِنَّهُ رَجُلٌ يَنْكِحُ الْأُمُّهَاتِ، وَ الْبَنَاتِ وَالْأَخَوَاتِ وَ يَشْرِبُ الْخَمْرَ وَ يَدَعُ الصَّلَاةَ》
♦️ما در حالى از نزد يزيد بيرون آمديم كه خوف آن داشتيم كه (بر اثر گناهان فراوان وى) از آسمان سنگ بر سر ما ببارد، او مردى است با مادران و دختران و خواهران نيز زنا مى‌كند؛ وى شراب مى‌نوشد و نماز نمى‌خواند.(۱)
سپس مردم را به اقدام برای خلع یزید از خلافت دعوت کردند.
مردم مدینه به فرمان عبدالله بن حنظله، عثمان بن محمد را از امارت مدینه عزل کردند و بر امویان شوریدند و آنان را، که حدود هزار نفر بودند و در منزل مروان بن حکم گرد آمده بودند، محاصره کردند.
پس عبدالله بن حنظله به عنوان والی مدینه برگزیده شد.
تلاش‌های مأمور حکومت شام، برای اطاعت مردم از یزید، نتیجه‌ای نداشت.
نامه تهدید آمیز یزید و نیز وساطت نعمان بن بشیر در فرونشاندن این قیام مؤثر نیفتاد، و یزید تصمیم گرفت برای سرکوب مردم مدینه لشکری تجهیز کند.
وی «مسلم بن عُقبه مُرّی» مأمور این کار کرد.
شمار لشکریان او را بین ۵۰۰۰ تا ۲۷۰۰۰ نفر نوشته‌اند.
در این هجوم حصین بن نمیر نیز او را همراهی می‌کرد.
مسلم با عبور از حرّه، در مشرق مدینه پیاده شد و به مردم مدینه سه روز مهلت داد، آنگاه، پس از دور زدن خندق، از پشت سر و با کمک طایفه بنی حارثه، که با وعده‌های مالی فریفته شدند، وارد شهر شد و چندان جنایت کرد که به مُجرم و مُسرف(خونريز بى حدّ و حصر) معروف شد.
در اين فاجعه از بزرگان مهاجر و انصار هزار و هفتصد تن و از ساير مسلمين ده هزار تن به قتل رسيدند.
بعد از درگیری سپاه شام با مردم مدينه، جنگى عظيمی واقع شد، و مردم مدينه تاب مقاومت نياوردند و به حرم رسول اکرم(ص) پناه بردند.
لشكر شام وارد مدينه شد، حُرمت حَرَم نبوی(ص) را حفظ نکرده و با اسبها داخل حرم رفتند!
آنقدر مردم مدينه را كشتند كه مسجد پر از خون شد و تا قبر رسول اکرم(ص) رسيد.
اسبهاى آنها در حرم پیامبر(ص) مدفوع و ادرار می كردند.
فرمانده سپاه شام، مسلم تا سه روز اموال و نواميس مردم مدينه را بر لشكر خود مباح نمود.
سپاه بى حياىِ شام شروع به غارت و هتك حرمت نواميس مسلمانان كردند.
در اين حادثه با هزار دختر باكره زنا كردند، و هزار زن بى شوهر باردار شدند، كه آنها را اولاد حرّه ناميدند.
تا جائى كه نقل كرده اند که؛ آن بى حياها درون مسجد پيامبراکرم(ص) نيز زنا كردند.
👤ابن ابى الحديد مى‌نويسد :
📋《لما قدم جيش الحرة إلی المدينة و على الجيش مسلم بن عقبة المري أباح المدينة ثلاثا و استعرض أهلها بالسيف جزرا كما يجزر القصاب الغنم حتى ساخت الأقدام في الدم و قتل أبناء المهاجرين و الأنصار و ذرية أهل بدر و أخذ البيعة ليزيد بن معاوية على كل من استبقاه من الصحابة و التابعين على أنه عبد قن لأمير المؤمنين يزيد بن معاوية》
♦️لشكريان شام، مردم مدينه را سر بريدند، آن‌گونه كه قصّاب، گوسفند را سر مى‌برد.
چنان خون‌ها ريخته شد، كه قدم‌ها در ميان آنها فرو مى‌رفت؛ فرزندان مهاجر و انصار و مجاهدان بدر را به قتل رساند و از آنها كه باقى ماندند، به عنوان بردگان براى يزيد بيعت گرفت.(۲)
در این واقعه، بسیاری از مردم مدینه، از جمله ۸۰ تن از صحابه پیامبر(ص) و ۷۰۰ تن از حافظان قرآن کشته شدند و اموال و نوامیس مردم به غارت رفت.
👤ياقوت حموى مى‌نويسد :
در اين فاجعه مسلم بن عقبه، زنان را نيز بر سربازان خويش مباح ساخت.(۳)
شمار کشتگان واقعه حرّه را بیش از ۴۰۰۰ و به قولی۱۱۷۰۰ برآورد کرده‌اند.
عبدالله بن حنظله و فرزندانش نیز کشته شدند.
مسلم پس از این جنایات، مردم شهر را جمع کرد و از آنان برای یزید بیعت گرفت، مبنی بر اینکه آنان و پدرانشان بنده یزید بوده‌اند و هستند.(۴)(۵)(۶)
📚منابع：
۱)المنتظم ابن جوزی، ج۴، ص۱۷۹
۲)شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج۳، ص۲۵۹
۳)معجم البلدان حموی، ج۲، ص۲۴۹
۴)الامامة و السياسة دینوری، ج۱، ص۲۳۹
۵)البدایة والنهایة ابن کثیر ،ج۸، ص۲۴۱
۶)الفتوح ابن اعثم کوفی، ج۵، ص۲۹۱
@TarikhEslam