اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ «اللهم حَسّنْ خَلقی و خُلقی» این دعا منسوب است به حضرت پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله 🔸 عده‌ای می‌گویند این دعا برای زیبا و جذاب شدن در چشم مردم است، ببینیم واقعاً همینطور است. 🔸 اخلاق جمع خُلق است. خُلق یعنی نهاد، سرشت، طبیعت، خوی. و ساختمان وجود انسان تا آنجا كه مربوط به بدن است، خَلق (به فتح خاء) گفته می شود و تا آنجا كه مربوط به روح یعنی مربوط به قسمتی از تمایلات روحی است، خُلق (به ضم خاء) گفته می شود. 🔸 به عبارت دیگر خَلق مربوط به شخص است و خُلق مربوط به شخصیت. در دعا وارد شده است كه هنگامی كه در مقابله آیینه می ایستید و خود را می‌بینید، بگویید: اَللّهُمَّ حَسِّنْ خُلْقی كَما حَسَّنْتَ خَلْقی یعنی خداوندا، اخلاق مرا نیكو گردان همچنان كه اندام مرا نیكو گردانیده‌ای و مرا به صورت انسان و در احسن تقویم آفریده‌ای. 🔸 آنچه مربوط به بدن است طرح ریزی و ساختمانش در رحم تمام می شود. مثلاً استعداد اینكه انسان سفیدپوست باشد یا سیاه پوست، زشت باشد یا زیبا، قد كوتاه باشد یا قد بلند، تمام اینها در مرحله رحم و انعقاد نطفه طرح و بنا می شود و پس از اینكه كودک به دنیا می‌آید نه به وسیله خود او و نه به وسیله دیگران قابل تغییر نیست. اما اخلاقیات كه مربوط به روح است در همین دنیا به وسیله خود شخص و معلمان و مربیان و اجتماع، طرح و بنا می‌شود. البته قسمتی از استعدادهای اخلاقی مربوط به سرشت و مرحله قبل از تولد است. پس دو تفاوت میان خَلق و خُلق هست. اولاً اینكه خَلق (خلقت) كه مربوط به بدن است یک مرحله جلوتر یعنی در رحم تشکیل می‌شود، و اما خُلق كه مربوط به روح است یک مرحله عقب‌تر یعنی بعد از تولد تشکیل می‌شود. ثانیاً آنچه مربوط به خلقت بدن است از اختیار انسان بیرون است، انسان خود قادر نیست كه خلقت خود را عوض كند، اما آنچه مربوط به اخلاقیات روحی است در اختیار خود انسان است، هركسی خودش باید شخصیت خود را بسازد، معمار و مهندس روح خود باشد، سازنده اخلاق خود باشد. 🔸 انسانها از لحاظ طرز رفتار با یكدیگر مختلفند، مثلاً ممكن است متواضع باشند یا متكبر، كریم و بخشنده باشند یا لئیم و خسیس، صبور و بردبار باشند یا كینه توز و پرخاشگر. صفاتی از قبیل تواضع و تكبر و بخشش و بخل و صبر و حسادت را خُلقیات می‌گویند. البته هنگامی به این صفات كلمه خُلق اطلاق می‌شود كه در روح انسان جایگزین شده باشد و جزء خویهای انسان به شمار رود. در اثر عمل و تكرار و تلقین وغیره این صفات در روح انسان جایگزین می‌شوند و به اصطلاح به صورت ملكه در می‌آیند، ملكه فاضله یا ملکه رذیله. 🔸 به عبارت دیگر عكس العمل هر فردی در مقابل فرد دیگر متفاوت است، ممكن است عكس العملی باشد كه به زیان او و اجتماع باشد و ممكن است عكس العملی باشد مفید به حال او و اجتماع. اگر عكس العمل های انسان در برابر دیگران همیشه خوب و مفید باشد و انسان عادت كند كه همیشه عكس العمل خوب نشان بدهد، گفته می شود خلقیات او خوب است. و بلعکس می‌گویند بد اخلاق است. ❌ پس می‌توان گفت دعای «اللهم حَسّنْ خَلقی و خُلقی» یعنی خداوندا به من سلامت جسم و روح عطا بفرما الهی آمین وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى ✍️حبیب الله یوسفی