حاج آقا ضیایی
جامعه اسلامی سه مرتبه دچار غربت، جاهلیت، ارتداد و برگشت از دین شد:
١. بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم
ارتد الناس بعد النبي إلا ثلاثة نفر: المقداد بن الأسود وأبو ذر الغفاري وسلمان الفارسي، ثم إن الناس عرفوا ولحقوا بعد
اختصاص مفيد/6
خدای متعال در قرآن این برگشت از دین را پیش بینی نمود.
وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ وَمَن يَنقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ
ﻭ ﻣﺤﻤّﺪ ﺟﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺍﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﮔﺎﻧﻲ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ، ﻧﻴﺴﺖ . ﭘﺲ ﺁﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻭ ﺑﻤﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺎﻛﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻣﻰ ﮔﺮﺩﻳﺪ ؟ ! ﻭ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ ، ﻫﻴﭻ ﺯﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ ; ﻭ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺧﺪﺍ ﺳﭙﺎﺱ ﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ .
آل عمران/١٤٤
اميرالمؤمنين علی علیهالسلام جامعه را برگردنداند و از ابتدا شروع کردند
حضرت علی علیه السلام پس از قبول خلافت فرمودند:
أَلَا وَ إِنَّ بَلِيَّتَكُمْ قَدْ عَادَتْ كَهَيْئَتِهَا يَوْمَ بَعَثَ اللَّهُ نَبِيَّهُ صلی الله علیه وآله
نهج البلاغه، خطبه ١۶.
بدانيد كه بار ديگر همانند روزگارى كه خداوند، پيامبرتان را مبعوث داشت، در معرض آزمايش واقع شده ايد.
٢. بعد از شهادت امام حسین علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرمودند:
اِرْتَدَّ النّاسُ بَعْدَ قَتْلِ الْحُسَيْنِ علیه السلام اِلاّ ثَلاثَةٌ اَبُو خالِدِ الْكابُلى وَ يَحْيَى بْنُ اُمِّ الَّطويلِ وَ جُبَيْرُ بْنُ مُطْعِمٍ ثُمَّ اِنَّ النّاسَ لَحِقُوا وَ كَثُرُوا
بـعـد از شـهادت امام حسين علیه السلام مردم مرتد شدند و تنها سه نفر ماندند: ابو خالد كابلى ، يحيى بـن امّ طـويـل و جـبـير بن مطعم ، سپس به تدريج مردم به امام سجاد علیه السلام پيوستند وجمعشان افزون شد.
امام حسین علیه السلام پیش بینی کرده بودند
وَ عَلَى الاِسْلامِ، ألسَّلامُ إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الاُمَّةُ بِراع مِثْلَ یَزِیدَ
وقتی یزید حاکم شد، شد آن چه نباید می شد
مسلم(مسرف)بن عقبه در مدینه فجایعی به بار آورد که انسان از گفتن آن شرم دارد
حضرت امام علی بن الحسین علیه السلام از ابتدا شروع کردند
فرمودند: ما بِمَكَّةَ وَ الْمَدينَةِ عِشْرُونَ رَجُلاً يُحِبُّنا
بحار 34/ 297
در همه مكه و مدينه بيست نفر كه ما را دوست داشته باشند نيست .
امام سجاد علیه السلام کاری کرد که زمینه احیاء مذهب شیعه در زمان امام محمد باقر عليه السلام و امام جعفر صادق علیه السلام فراهم شد.
جهاد تبیین
خدای متعال در قرآن کریم می فرماید
وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
ﻭ ﺑﺎ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺟﻬﺎﺩ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺍﻧﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ .
توبة/٤١
و امیرالمؤمنین علی علیهالسلام در وصیت خود به امام حسن و امام حسین علیهما السلام در نهجالبلاغه می فرمایند
اللَّهَ اللَّهَ فِي الْجِهَادِ بِأَمْوَالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ وَ أَلْسِنَتِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ
عده ای با مال خود در راه اهل بیت علیهم السلام جهاد می کنند مانند هزینه کردن برای اربعین
عده ای با جان خود در راه خدا جهاد می کنند مانند شهدای جبهه مقاومت
و عده ای با زبان خود جهاد می کنند مانند امر به معروف و نهی از منکر.
خطبه هایی که در کوفه و شام و مدینه خوانده شده است در جهت جهاد تبیین بود.
٣ خطبه امام سجاد علیه السلام در کوفه و شام و مدینه خواندند
٢ خطبه حضرت زینب سلام الله علیها در کوفه و شام خواندند
١ خطبه حضرت ام کلثوم سلام الله علیها دختر امیرالمؤمنین علیه السلام در کوفه خواندند
١ خطبه حضرت فاطمه صغری دختر امام حسین علیه السلام و همسر حسن مثنی در کوفه خواندند.
ویژگی خطبه های کوفه توبیخی بودن آن است، چرا که آنان اهل بیت علیهم السلام را می شناختند، اما ویژگی خطبه های شام تبیینی بودن آن است، چرا که آنان اهل بیت علیهم السلام را نمی شناختند
حکایت پیرمرد شامی با امام سجاد علیه السلام قابل توجه است.
٣. دوران غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
عَنْ أَبی بَصِیرٍقَالَ:قُلْتُ لِأَبی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَخْبِرْنی عَنْ قَوْلِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَلْإِسْلاَمُ بَدَأَ غَریباً وَ سَیَعُودُ کَمَا بَدَأَ فَطُوبَی لِلْغُرَباءِ فَقالَ یا أَبَا مُحَمَّدٍإِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِسْتَأْنَفَ دُعَاءً جَدِیداً کَمَا دَعَارَسُولُ اَللَّهِ ...
الغيبة، ص ۵٢٢.
فَقُلْتُ: لَهُ یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَ سُمِّی الْقَائِمَ؟ قَالَ الجواد علیه السلام: لِأَنَّهُ یقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِکرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَکثَرِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ
کمال الدین،2، 378