#چکیده قلب، در کاربردهای قرآنی مرکز ادراک و گرایشات انسان و دارای ویژگی‌های زیادی است. ازجمله ویژگی‌های بسیار مهم قلب، ممتحن‌بودن آن است. بررسی حقیقت و معنای قلب ممتحن، راه‌های تحصیل آن، و مصادیق امتحان قلب، ما را به این مقام بس شامخ نزدیک می‌کند. در قرآن کریم قلب انسان به فضایلی از قبیل سلیم، مطمئن، ممتحن و... متّصف شده است. مهم‌ترین صفت برای قلب، ممتحن‌بودن آن است؛ چراکه قلبی ممتحن می‌شود که از سخت‌ترین امتحانات الهی، یعنی همان امتحان ولایت امیرالمؤمنین و فرزندانشان علیهم السلام سربلند بیرون آید. قلبی که بتواند از این مرحلۀ بسیار مشکل، گذر کند، تمام صفات و فضایل دیگر را داراست. انسانی می‌تواند در این امتحانِ سخت پیروز شود که ویژگی‌های قلب ممتحن مانند ایمان، تسلیم، ولایت‌پذیری، ادب و ایمان به حدیث اهل‌بیت علیهم السلام را کسب نموده، خود را از صفات منفی از قبیل مرگ قلب، مرض قلب و قساوت قلب، دور نماید. تمام شخصیت و شاکلۀ فردی که قلب او به مقام ممتحن رسیده سالم و الهی خواهد شد و تمام اعمال و رفتار شاکلۀ سالم نیز سالم بوده، چه‌بسا در عالم بعد از مرگ هم این شاکله و این قلب ممتحن، مقتضی اعمال صالح شود. شناخت قلب ممتحن و رسیدن به آن غرض تدوین این رساله است. از دستاوردهای مهم این رساله، امتیاز صفت ممتحن در مقایسه با دیگر صفات مثبت قلب است و کسی می‌تواند این صفت را کسب کند که به‌گونه‌ای تمام صفات مثبت دیگر را کسب نموده باشد؛ چراکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در حدیث نورانیت فرمودند: قبول امر ما بسیار سخت و مشکل است و کسی می‌تواند آن را قبول کند که خداوند قلب او را امتحان کرده باشد.