🟣فرصت ها و تهدیدها در کوفه با اتّفاقاتی که در ماه های نخستین خلافت امیر المؤمنین به وقوع پیوست و در نهایت، منجر به جنگ جمل در بصره گردید، مردم کوفه با حمایت از خلیفه، شرایط نوینی برای خود در جهان اسلام به وجود آوردند. در این شهر با توجه به قابلیت هایی که بیان شد، از جمله وجود برخی از چهره های باتقوا و انقلابی در صورت دفع تهدیدها، می توانست نام کوفه به شکل گیری در تاریخ، ماندگار شود. در واقع، هر پژوهشگری که تاریخ اسلام در قرن اوّل هجری را معالعه می کند، نه فقط در دوران خلافت امیر المؤمنین علی (ع) ، بلکه در چندین واقعۀ بسیار مهم دیگر از قبیل قیام عاشورا، نهضت توّابین، قیام مختار ثقفی، شورش دیر جماجم و دیگر وقایع مشابه در می یابد که در تمام موارد مذکور، در وهلۀ نخست کوفیان با شور و اشتیاق خاصّی در صحنه حضور می یابند، به گونه ای که تصوّر می شد بهترین فرصت برای پیروزی نهضت فراهم آمده است، اما دیری نمی پایید که آن فرصت از دست می رفت و به تهدیدی برای نهضت بدل می شد. بر این اساس، مجموعه ای از مدح و ذم ها که بعضا متضاد به نظر می آیند، در مورد اهل کوفه نقل شده است، حال آنکه برخی از آنان در شرایطی شایستۀ مدح و متقابلا تعدادی دیگر در موقعیت های دیگری سزاوار مذمت بوده اند. به بیان دیگر، مصادیق آنها با یکدیگر متفاوتند و تضادی وجود ندارد. از جمله علی (ع) در آغاز ورود به کوفه فرمود: آفرین بر تو ای کوفه! هوایت چه خوش و خاکت چه پربرکت است. کسی که از تو بیرون می رود، به سوی گناه می رود و هرکه بر تو وارد می شود، به سوی رحمت می آید 📚(دینوری، 1409 ق: 189). خلیفۀ دوم در مورد کوفیان گفت: «آنها نیزۀ خدا، ذخیرۀ ایمان و جمجمۀ اعراب هستند»📚 (ابن سعد، 1957: 7/6). از سلمان فارسی در این مورد چنین نقل شده است: «کوفه گنبد و بارگاه اسلام است. روزی آید که همۀ مؤمنان در آن منزل گزینند یا هوای آن را در سر پرورند» 📚(مسعودی، 1409 ق: 192/32). در مقابل، نکوهش های بسیاری نیز در این خصوص نقل شده است، حتی بی وفایی مردم کوفه چنان اشتهار یافت که از آن به عنوان ضرب المثل استفاده می شد، مانند«الکوفي لا یوفي»، یعنی اهل کوفه وفا ندارد یا مثل اهل کوفه بی پروا و زنهارخواه است📚 (دهخدا، 1361: ذیل کوفی). علی (ع) مردم کوفه را به شتران بی سرپرستی تشبیه می کند که هرگاه از یک سو گرد هم آیند، از سوی دیگر پراکنده می شوند 📚 (مفید، 1387 ق: 135) 17)