ندند همه مردم به دیده احترام به آنها مىنگرند.
6- باز در تعبیرى دیگر از همان امام همام علیه السلام آمده است:«السخاء یمحص الذنوبو یجلب محبة القلوب،سخاوت،گناهان را پاک مىکند و دلها را سوى سخاوت کننده فرامىخواند.» (17)
این تعبیر نشان مىدهد که«سخاوت»کفاره بسیارى از گناهان است!
7- مولى الموحدین على علیه السلام درباره تاثیر عمیق محبت در جلب قلبها مىفرمایند: «مااستجلبت المحبة بمثل السخاء و الرفق و حسن الخلق،هیچ چیزى مانند سخاوت و مداراکردن و حسن خلق،جلب محبت نمىکند. (18)
8- رسول خدا صلى الله علیه و اله در این باره مىفرمایند:«السخى قریب من الله قریب من الناسقریب من الجنة،سخاوتمند نزدیک به خدا،نزدیک به مردم و نزدیک به بهشت است.» (19)
9- در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام آمده است:«شاب سخى مرهق فى الذنوباحب الى الله عز و جل من شیخ عابد بخیل،جوان سخاوتمند آلوده به گناه،نزد خدا محبوبتراز پیرمرد عابد بخیل است» (20)
به یقین این«سخاوت»سبب امدادهاى الهى مىشود و سرانجام آن جوان آلوده رانجات مىدهد،ولى آن پیر عابد بخیل به خاطر بخلش در گناه فرو خواهد رفت.
10- این بحث را با حدیثى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و اله به عنوان حسن ختام پایان مىدهیم:
«تجافوا عن ذنب السخى فان الله آخذ بیده کلما عشر،از گناه و لغزش سخاوتمند صرفنظر کنید،زیرا،هر زمان بلغزد،خداوند دست او را مىگیرد(و نجاتش مىدهد.) (21)
از مجموع احادیثبالا،ارزش و اهمیت فوق العاده«سخاوت»در کلام پیشوایاناسلام مشخص مىشود و نشان مىدهد که کمتر فضیلتى با آن برابرى مىکند.
آثار و پیامدهاى سخاوت
1- آثار مثبت«سخاوت»در زندگى فردى و اجتماعى انسان که با تجربه ثابتشده ویا در احادیث اسلامى به آن اشاره گردیده است،بسیار زیاد است،به عنوان نمونه:
از روایات متعددى استفاده مىشود و تجربیات روزانه نیز آن را تایید مىکند که«سخاوت»محبت دوست و دشمن را جلب مىکند،بر عدد دوستان مىافزاید و ازدشمنان مىکاهد.
2- «سخاوت»پوششى براى عیوب انسانهاست و به این ترتیب،آبروى انسان راحفظ مىکند.
3- «سخاوت»در عین این که ثمره درخت عقل است،بر عقل و خرد انسانمىافزاید.عقل مىگوید:دلیلى ندارد که انسان با زحمت زیاد اموال فراوانى تهیه کند وآن را براى بازماندگان بگذارد و خودش به وسیله آن،جلب ثواب و کسب آبرو نکند.
از سوى دیگر«سخاوت»،گروهى از اندیشمندان را گرد انسان جمع مىکند و آنها مىتوانند بر فکر و عقل و دانش او بیفزایند.
4- «سخاوت»فاصله طبقاتى جامعه را کم مىکند و از این طریق ناهنجاریهاى ناشىاز فاصله طبقاتى را از بین مىبرد و یا کاهش مىدهد.آتش کینههاى محرومان راخاموش مىکند و حس انتقامجویى را در آنان تضعیف مىنماید و از این طریقپیوندهاى اجتماعى را محکم مىسازد.
5- «سخاوت»مدافعان انسان را زیاد مىکند و آبروى او را محفوظ مىدارد ودشمنان و بدخواهان را عقب مىراند،امیر مؤمنان علیه السلام در این باره مىفرمایند:«الجودحارس الاعراض،جود و بخشش آبروى انسان را حفظ مىکند.» (22)
6- جود و«سخاوت»،آثار معنوى فوق العادهاى نیز دارد،به همین دلیل از صفاتانبیاء شمرده شده و همان گونه که در روایات گذشته خواندیم،شعاع نور«یقین»است،حتى اگر این فضیلت در افراد بى ایمان باشد،به حال آنها مفید و سودمند است.
در حدیثى آمده است که خداوند متعال به حضرت موسى علیه السلام وحى نمود:«لا تقتلالسامری فانه سخى،سامرى را به قتل مرسان،زیرا او مرد سخاوتمندى است.» (23)
درست است که سامرى،منشا فساد عظیمى در بنى اسرائیل شد و آئین بت پرستى رادر میان آنها پایه نهاد و در انتها نیز زندگى را با خفت و ذلت و حقارت گذراند که شایدمرگ بر آن زندگى،ترجیح داشت،ولى با این همه به حضرت موسى علیه السلام وحى رسید کهخون او را به خاطر سخاوتش نریزد.
از رسول خدا علیه السلام نقل شده است که به فرزند حاتم طائى به نام«عدى»فرمود: «دفععن ابیک العذاب الشدید لسخاء نفسه،عذاب شدید از پدرت به خاطر سخاوتش برداشتهشد.» (24)
در ذیل همین حدیث،آمده است که پیامبر صلى الله علیه و اله دستور داد،گروهى از جنایتکارانیکى از جنگها را به قتل برسانند،ولى یکى از آنها را استثناء کرد.آن مرد تعجب کرد وگفت:«با این که گناه ما یکى است،چرا مرا از میان آن جمعیت جدا کردى؟»حضرت صلى الله علیه و الهفرمودند:«خداوند به من وحى فرستاد که تو سخاوتمند قوم خود هستى و من نباید تو را به قتل برسانم.»
آن مرد با شنیدن این سخن ایمان آورد و
شهادتین بر زبان جارى کرد،آرى!سخاوت آن مرد،او را به بهشت رسانید.
از رسول خدا صلى الله علیه و اله نقل شده است:«شخص سخى را اهل آسمانها دوست دارند و اهلزمین هم دوست دارند...در حالى که بخیل را اهل آسمانها و زمین دشمن دارند.» (25)
محدوده سخاوت
«سخاوت»مانند تمام صفات و کارهاى نیک،مقدار و اندازهاى دارد که اگر در مسیرافراط قرار گیرد،نتیجه