زنده‌یاد حجت الاسلام حاج آقا یگانه مرقی.. امیر المؤمنین (علیه السّلام) کدام فاطمه (سلام الله علیها) را از دست داد؟
مقدّمه‌ای که بسیار مهم بود و شب گذشته بخشی از آن را عرض کردیم و امروز باید آن را تکمیل کنیم، این بود شرایط صدیقه‌ی طاهره در ازدواج با امیر المؤمنین (صلوات الله علیه) چه نقشی در دفاع از شخصیّت حضرت امیر (سلام الله علیه) داشت؟ مباحثی را عرض کردیم که حسّاس بودند و بنده هم کمتر جایی مطرح کرده بودم، به جهت این‌که بحث حسّاس و خطرناکی است گرچه بالاخره باید وقایع گفته شود. هم باید حقایق کشف شود و هم باید حقایق گفته شود. ما حصل آنچه شب گذشته گفتیم در چند دقیقه عرض می‌کنم باقی را ادامه می‌دهم.
ازدواج دوران جاهلیّت
محضر مبارک شما عرض کردیم ازدواجی که در صدر اسلام بود که شاید بشود گفت ازدواج دوران جاهلیّت هم بود و اسلام سعی کرد آن را تغییر بدهد یک قرارداد اجتماعی در حد تقریباً خرید و فروش بود و این به این معنا نبود فقط مردها خریدار باشند و زن‌ها فروشنده.
استثناء بودن ازدواج فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) بر دیگران
شب گذشته بیشتر توضیح دادیم. فقط این‌طور عرض می‌کنم فضای ازدواج مثل امروز ابدا نبود که ادّعا شود زندگی دنیا و آخرتی است که متأسّفانه این ادّعا است که جهیزیه ۱۰۰ میلیون تومان شود، شش ماه هم بیشتر دوام ندارد. در صورتی که خانه‌ی امیر المؤمنین و صدیقه‌ی طاهره (سلام الله علیه) آن‌قدر ساده بود که وقتی پیغمبر شب عروسی وارد خانه‌ی کوچک امیر المؤمنین و صدیقه‌ی طاهره شد، آن دختر ملکوتی استثنایی که عالم نه به خودش دیده است و نه خواهد دید، آن دختر ملکوتی که بر خود پیغمبر ولایت داشت، پیغمبر دید یک پوستینی است که فاطمه‌ی زهرا (سلام الله علیها) قرار است شب روی آن بخوابد و روزها علوفه‌ی حیوان را روی آن بریزند. چند کاسه‌ی گلین زبر که تا پیغمبر این سفال‌های گلی را دید شروع به گریه کرد که آن دست‌های لطیف فاطمه‌ی زهرا و این‌ها؟!
این مورد استثنایی بود وگرنه ازدواج‌های آن زمان این‌طور نبود، ازدواج‌ها این‌طور بود که بعد از این‌که طلاق گرفتند یا یکی از آن‌ها از دنیا می‌رفتند، مردها که از قبل تمام ظرفیت‌های خود را آزاد کرده بودند، خیلی نیاز نبود، خانم‌ها هم تا یک سال صبر می‌کردند بعد از یک سال ازدواج می‌کردند و چه بسا از جهاتی این درست است. این‌که امروز در جامعه‌ی ما بیوه‌ها هستند و خدایی نکرده گناه در جامعه اتّفاق می‌افتد و آسوده خاطر هستیم ولی اگر به اسلام عمل شود همه مسخره می‌کنند، این‌طور نبود.
ازدواج همسران ائمّه بعد از رحلت آن‌ها
عرض کردیم برای کسانی که بعد از همسر خودشان ازدواج نمی‌کردند بعد از یک سال می‌مردند مثل حضرت رباب (سلام الله علیها) در عجایب زندگی او گفتند که بعد از امام حسین (علیه السّلام) ازدواج نکرد. همسران ائمّه هم بعد از ائمّه ازدواج می‌کردند، معدود خاصّی، مادران آن‌ها- خود ائمّه را عرض نمی‌کنیم- ولی همسران دیگران اهل بیت ممکن بود ازدواج کنند و نمونه‌های آن هم موجود است یا ازدواج‌ها کفویّتی، مثلی که ما امروز می‌فهمیم نبود که کفویّت بر اساس شایستگی، ایمان، تقوا باشد. اسلام سعی کرد این‌ها را بفهماند.
کفویّت در ازدواج دوران صدر اسلام
وگرنه شب گذشته عرض کردم کفویّت نبود. امشب یک تعبیر دیگر به کار می‌برم کفویت آن موقع هم معمولاً بود منتها برای کدام قبیله‌ای است، این کفویّت بود. بنی مخزوم که با هر کسی ازدواج نمی‌کنند، کفویّت را این‌طور حساب می‌کنند یا کفویّت به سکه‌ی طلا بود. پدر او چقدر طلا دارد، کفو هم هستند یا نیستند؟ و امروز هم شما می‌دانید ما به جامعه‌ی خود رجوع کنیم آن اداهای ازدواجی که دنیا و آخرت همسر هم باشیم وجود دارد، امّا پایان آن را ببینیم همین است که پدر زن چه دارد و پدر شوهر چه دارد.
این‌که چندین بار به من گفتند چند دفعه خواستگاری رفتی؟ گفتم: یک بار. گفت: مگر می‌شود؟! ما چندین بار به خواستگاری رفتیم. گفتم: به خاطر این‌که تو دنبال این هستی یک فرشته بیاید و یک فرشته هم می‌آید چوب به سر او نخورد که با تو ازدواج کند، تو دنبال یک شخص کامل می‌گردی و بی‌انصاف سر تا پای تو نفس است. یک بار در آینه به خودت نگاه کن ببین چه داری؟ -آینه‌ی حقیقی که هم بتوانی باطن و هم ظاهر خود را ببینی- چه چیزی داری که این‌قدر دنبال مورد ویژه می‌گردی؟ این‌طور بودند.
سعی اسلام بر تغییر کفویت در جامعه‌ی آن روزگار
اسلام سعی کرد این موضوعات را تغییر دهد منتها تا پایان دوران ائمّه (علیهم الصّلاة و السّلام) این ساری و جاری بود. ائمّه یا در تقیّه بودند یا عرف جامعه آن‌ها را مجبور می‌کرد که با گروه‌های مختلف در آن جامعه زندگی می‌کردند. لذا می‌بینید عموماً ازدواج‌های اهل بیت (علیهم الصّلاة و السّلام) ازدواج‌های عجیب و قریبی نیست.
ازدواج ائمّه (علیهم السّلام) با کنیزان خود
بله، برای تعیین مادر امام گاهی پیدا نمی‌شود و با کنیزها از