👈امانت و خیانت در قرآن و حدیث (قسمت چهارم) پس از آشنایی با دو نمونه از امانت‌های الهی، جسم و روح، با نمونه سوم آشنا می‌شویم. سه: عقل 🔹کاربرد واژه‌های هم‌خانواده با عقل در قرآن، ۴۹ مرتبه است. البته اگر کلماتی که همین معنا را می‌دهند ولی از این ماده نیستند را در نظر بگیریم، عدد بسیار بزرگتری به دست می‌آید؛ همچون فکر و اولوا الالباب و... . 🔹در اهمیت این امانت بی‌نظیر الهی همین بس که قرآن حکیم، از قول جهنمیان، یکی از عوامل سقوط را بهره نبردن از نعمت عقل معرفی نموده است: لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ؛ اگر ما گوش شنوا داشتیم یا تعقّل می‌کردیم، در میان دوزخیان نبودیم. ملک، آیه ۱۰. 🔹امیرمومنان علیه‌السلام نیز یکی از بزرگترین دلایل بعثت پیامبران را بیرون کشیدن عقل انسان‌ها از زیر خاکستر غفلت دانسته‌اند: وَ یُثیروا لَهُم دَفائِنَ العُقول. نهج البلاغه، خطبه ۱. 🔹به دلیل همین اهمیت والای عقل است که فقها، آن را یکی از چهار مستند صدور فتوا دانسته‌اند. 🔹گفتنی است عقل را نمی‌توان به صورت دقیق و مستقیم تعریف کرد؛ چنانکه روح نیز چنین است و قرآن به پیامبر می‌گوید وقتی مردم درباره روح از تو سوال کردند، به صورت سربسته و کلی به آنان بگو روح نعمتی خدادادی است: وَ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ ۖ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا. اسراء، آیه ۸۵. 🔹به همین جهت، عقل را نیز به صورت کلی برایمان معرفی نمودند. در حدیثی از امام رضا علیه‌السلام می‌خوانیم:  اَلْعَقْلُ حِبَاءٌ مِنَ اَللَّهِ؛ عقل هدیه‌ای الهی است. اصول کافی، ج۱، ص۲۴. 🔹جایگاه بی‌بدیل عقل باعث شده است که عالمان شیعه، نخستین موضوع کتاب‌های حدیثی خود را به آن اختصاص دهند. از باب مثال، مرحوم کلینی در ۸ جلد کتاب کافی، که شامل ۳ بخش اصول و فروع و روضه است و بیش از ۱۶ هزار حدیث را در بر دارد، ۳۵ فصل کلی گشوده که اولین آنها کتاب العقل و الجهل می‌باشد؛ همچنین است بحار الانوار علامه مجلسی. 🔹سليمان ديلمي می‌گويد: به امام صادق عليه‌السلام عرض كردم: فلاني در عبادت و ديانت و فضيلت چنين و چنان است. فرمود: عقلش چگونه است؟ گفتم: نمي‌دانم. فرمود: پاداش به اندازه عقل است. همانا مردي از بني‌اسراييل در يكي از جزاير دريا كه سبز و خرم و پر آب و درخت بود، خدا را عبادت می‌کرد. يكي از فرشتگان از آنجا گذشت و عرض كرد: پروردگارا ! مقدار پاداش اين بنده‌ات را به من نشان بده. خداوند به او نشان داد و او آن مقدار را كوچك شمرد. لذا خدای متعالی به او وحي كرد که همراه او باش. آن فرشته به صورت انساني نزد او رفت. عابد گفت: تو كيستي؟ گفت: مردي عابدم، چون از مقام و عبادت تو در اين مكان آگاه شدم، نزد تو آمدم تا با تو عبادت خدا كنم. پس آن روز را با او بود، چون صبح شد، فرشته به او گفت: جای پاكيزه‌ای داري و فقط براي عبادت خوب است. عابد گفت: اينجا يك عيب دارد. فرشته گفت: چه عيبي؟ عابد گفت: خدای ما چهارپايی ندارد، اگر او خري مي‌داشت، در اينجا مي‌چرانديمش تا گ اين علف از بين نرود. فرشته گفت: پروردگار كه خر ندارد. عابد دوباره گفت: اگر خري مي‌داشت چنين علفي تباه نمي‌شد. پس خدا به فرشته وحي كرد: همانا او را به اندازه عقلش پاداش می‌دهم. (يعني حال اين عابد مانند مستضعفين و كودكان است، كه چون سخنش از روي ساده‌دلي و ضعف خرد است، مشرك و كافر نيست؛ ليكن عبادتش هم پاداش عبادت عالم خداشناس را ندارد). اصول کافی، ج۱، ص۱۲. 🔹شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید عقل چیست؟ فرمودند: چیزی است که به وسیله آن خدا پرستش شود و بهشت بدست آید. آن شخص می‌گوید: پرسیدم پس آنچه معاویه داشت چه بود؟ فرمودند: آن نیرنگ است، آن شیطنت است، آن نمایش عقل را دارد، ولی عقل نیست. اصول کافی، ج۱، ص۱۱. 🔴ادامه دارد... •┈┈••✾••┈┈• آدرس کانال در ایتا و تلگرام 🌹@alikhademi110🌹