🎈اين عالَم، نيستِ هست‌نماست
🔰رواياتى كه دلالت بر اعتبارى بودن دنيا دارد
در اين سفر أخير يک روز خدمت ايشان عرض كردم: اين عالم و موجودات به چه صورتى هستند؟ فرمودند: خواب!
و نيز از ارتباط اين عالم با عالم غيب سؤال كردم، فرمودند: اين عالم نيستِ هست‌نماست؛ و آن طرف هستِ نيست‌نماست!
اين جمله را خدمت حضرت والد رضوان‌اللـه‌تعالى‌عليه عرض كردم، فرمودند: اين جمله، يک كتاب است، اگر انسان بخواهد آن را شرح كند!
بارى، اين كلام حضرت آقاى حدّاد پرده از معانى راقى و بلندى برمى‌داشت كه ايشان بواسطهٔ آنكه گرد تعيّن را از دامن خود افشانده بودند، بدان دست‌يافته و از فراز آن ذروهٔ أعلى اين كلمات از ايشان تراوش مى‌نمود. و چقدر تعابير حضرت آقاى حدّاد از اين حقيقت كه آن را لمس نموده بودند، شبيه مضامين روايات أهل‌بيت عليهم‌السّلام است، چنانكه از حضرت سيّدالشّهداء عليه‌السّلام روايت شده است كه در زمانى كه خواصّ أصحاب حضرت حاضر به تنها گذاشتن آن حضرت نگرديدند، فرمودند: وَ اعْلَمُوا أَنَّ الدُّنْيا حُلْوَها وَ مُرَّها حُلُمٌ وَ الاِنْتِباهَ فى الأخِرَةِ، وَ الْفآئِزُ مَنْ فازَ فيها وَ الشَّقىُّ مَن شَقِىَ فيها [۱]. «بدانيد كه دنيا شيرينى و تلخى‌اش همگى خواب است و بيدارى در آخرت است، و فوز و نجات براى كسى است كه در آخرت به فوز برسد و شقى كسى است كه در آخرت به شقاوت مبتلا گردد.»
و مانند آنچه از حضرت رسول‌اللـه صلّى‌اللـه‌عليه‌وآله‌وسلّم و از حضرت أميرالمؤمنين عليه‌السّلام روايت شده است كه فرمودند: النّاسُ نيامٌ فَإذا ماتوا انْتَبَهوا [۲]. «مردم در خوابند، هنگامى كه بميرند و از اين دار دنيا به آخرت رحلت نمايند، بيدار مى‌گردند.»
و مانند فرمايش حضرت امام باقر عليه‌السّلام به جابر جعفى:
أَنْزِلْ نَفْسَكَ مِنَ الدُّنْيا كَمَثَلِ مَنْزِلٍ نَزَلْتَهُ ساعَةً ثُمَّ ارْتَحَلْتَ عَنْهُ، أَوْ كَمَثَلِ مالٍ اسْتَفَدْتَهُ فى مَنَامِكَ فَفَرِحْتَ بِهِ وَ سُرِرْتَ ثُمَّ انْتَبَهْتَ مِنْ رَقْدَتِكَ وَ لَيْسَ فى يَدِكَ شَىْ‌ءٌ؛ وَ إنّى إنّما ضَرَبْتُ لَكَ مَثَلاً لِتَعْقِلَ وَ تَعْمَلَ بِهِ.[۳] «مثال دنيا را نسبت به خودت همچون منزلگاهى قرار بده كه براى مدّتى در آن نزول نمودى و سپس از آن كوچ كردى، يا مانند مالى كه در خواب بدست آوردى و بدان خشنود و مسرور گشتى و چون از خواب برخاستى ديدى دستت تهى و خالى است؛ و من براى تو مثالى زدم تا در آن تعقّل نموده و آن را دريابى و به آن عمل كنى.»
و مانند آنچه در مواعظ حضرت موسى‌بن‌جعفر عليه‌السّلام به هشام آمده است كه فرمودند: قالَ علىُ‌بْنُ‌الحُسَيْنَ عَلَيْهِماالسَّلامُ: إنَّ جَميعَ ما طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ فى مَشارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغارِبِها بَحْرِها وَ بَرِّها وَ سَهْلِها وَ جَبَلِها عِنْدَ وَلىٍّ مِنْ أَوْليآءِ اللَهِ وَ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ بِحَقِّ اللَّهِ كَفَىْ‌ءِ الظِّلالِ.[۴] و [۵]
«حضرت علىّ‌بن‌الحسين عليهماالسّلام فرمودند: همانا جميع آنچه خورشيد در مشارق و مغارب زمين و دريا و خشكى و كوه و دشت بر آن مى‌تابد، در نزد يكى از أولياى خدا و كسانيكه أهل معرفت به حقّ خداوند متعال مى‌باشند، مانند سايهٔ ابرها مى‌باشد (كه پس از نورافشانى خورشيد مدّتى سايه مى‌افكنند و انسان آن سايه را حقيقتى مى‌پندارد و به آن دل مى‌بندد ولى بار ديگر خورشيد طلوع مى‌نمايد و از آن سايه أثرى باقى نمى‌ماند).»
«تو در خوابىّ و اين ديدن خيال است»
✍ حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله‌تعالی)
📚نورمجرد، ج۱، ص۳۱۰
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. بحارالأنوار، ج۴۵، ص۹۱، باب۳۷، ح۲۹
۲. بحارالأنوار، ج۴، ص۴۳؛ و ج۵۰، ص۱۳۴
۳. بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۶۶، باب۲۲: وصايا الباقر عليه‌السّلام، ح۲، از تحف‌العقول.
۴. بحارالأنوار، ص۳۰۶، باب۲۵، مواعظ موسى‌بن‌جعفر عليهماالسّلام و حِكَمه، ح۱. و همين مضمون در ج۷۰، باب۱۲۲، ص۳۶، ح۱۷، از امام باقر عليه‌السّلام نيز روايت شده است.
۵. علاّمه مجلسى در بحار، ج۷۰، ص۳۹، می‌فرمايد: المرادُ هنا بالفى‌ء إمّا المصدرُ أى كرجوع الظِّلال أى كما تظلّ فى ظلّ شجرة مثلاً فتنتفعُ به ساعةً فترجع عنك فتكون فى الشّمس، أو المرادُ بالفى‌ء الظّلّ و بالظّلال ما أظلّك من شجر و جدار و نحوهما، أو المرادُ بالظّلال قطعاتُ السّحاب الّتى تُوارى الشّمسَ قليلاً ثمّ تذهب و هذا أنسب. قال فى القاموس: الظّل من كلّ شى‌ءٍ شخصُه و من السّحاب ماوارى الشّمسَ منه و الظِّلالة بالكسر السّحابة تراها وحدَها و ترى ظلّها على الأرض، و كسَحابٍ ما أظلَّك.
🆔 @allame_tehrani