💠 حقیقت فناء امرى پیچیده و ذوأبعاد است ☑️ کثرت ماسوی‌الله اعتباری است 💥 فناء تكوينی همهٔ موجودات در حضرت حقّ حقیقت فناء امرى پیچیده و ذوأبعاد است که در اینجا در حدّ وسع در ضمن بیان چند مقدّمه و سپس توضیحاتى دربارهٔ بحثهاى علّامه والد و علّامه طباطبائى، به شرح إجمالى جنبه‌هائى از آن مى‌پردازیم: مقدّمهٔ اوّل: از مسلّمات أدلّهٔ نقلیّه و براهین متقنهٔ عقلیّه و شهود و کشف عرفاى ذوى العزّة و الاحترام، این است که حقیقت وجود منحصر در حضرت حقّ جلّ و علا بوده و او به همهٔ اشیاء إحاطهٔ وجودیّه داشته و لَم یَلِد مى‌باشد که غیرى بیرون از خود و جدا و ممتاز ایجاد ننموده است و همهٔ مخلوقات صرفاً آیه و کلمه و نشانهٔ جمال و جلال وى بوده و فاقد هر گونه استقلال و خودنمائى مى‌باشند. و البتّه این امر بدین معنا نیست که ماسوى‌الله هیچ و پوچ بوده و إرسال رسل و إنزال کتب و شرائع الهیّه و علوم و فنون و روابط اجتماعى همگى لغو و بى‌اساس است، بلکه بدین معناست که وجود و تحقّق براى این کثرات فاقد هر گونه استقلال بوده و کثرت و تعدّد حقیقى که موجب عزلت گردد باطل است. کثرت همهٔ این امور، اعتبارى است و نمى‌تواند در مقابل آن وحدت حقّه قد عَلَم نموده و براى خود مغایرت و عزلتى ادّعا نماید و حقیقت هستى که همان وجود حضرت حقّ باشد، همهٔ اشیاء را پر نموده و جایى براى غیر باقى نگذاشته است. غیرتش غیر در جهان نگذاشت لا جرم عین جمله أشیا شد (۱) فَسُبحانَکَ مَلَأْتَ کُلَّ شَیءٍ و بایَنْتَ کُلَّ شَىءٍ، فأنتَ لا یَفْقِدُکَ شىءٌ و أنتَ الفَعّالُ لِما تشآءُ، تَبَارَکْتَ یا مَن کُلُّ مُدرَکٍ من خَلقِهِ و کُلُّ محدودٍ من صُنْعِهِ. (۲) «پاک و منزّهى تو اى پروردگار از هر نقصى و حدّى، همهٔ أشیاء را پر نمودى و در عین حال با همهٔ أشیاء مباین مى‌باشى؛ پس هیچ چیز خالى از تو و فاقد تو نمى‌باشد و همگى تو را واجدند و هر آنچه را اراده فرمائى انجام مى‌دهى. بلند و مقدّسى اى کسى که هر آنچه به إدراک درآید از مخلوقات توست و هر چیز محدودى از صُنع تو مى‌باشد.» با توجّه به این اصل، نه سالک إلى الله و نه هیچ موجود دیگرى داراى وجود حقیقى استقلالى نبوده و نیست تا در هنگام فناء این وجود، معدوم گردد یا اینکه باقى مانده و صرفاً اوصاف آن به اوصاف وجوبى تبدیل شود. و بر این أساس مى‌توان گفت سالک از آغاز فانى و معدوم بوده است و هیچ عینى از أعیان خارجیّه وجودى حقیقى نداشته مگر در ظرف توهّم و خیال. و گاه از این حقیقت به فناء تکوینى همهٔ موجودات در حضرت حق تعبیر مى‌شود که اختصاصى به انسان ندارد. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۳۸۷ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱- مجموعه آثار فخرالدین عراقی، ترجیع‌بند، ص۲۲۶ ۲- قسمتى از خطبهٔ مفصّل حضرت أميرالمؤمنين عليه‌السّلام در بيان خلقت نور مقدّس حضرت رسول‌اللـه صلّى‌اللـه‌عليه‌و‌آله‌و‌سلّم و انتقال آن در اصلاب آباء گرام آن حضرت كه علّامه مجلسى اصل اين خطبه را به تفصيل در جلد ۲۵ بحارالأنوار از ص ۲۵ تا ص ۳۳ از إثبات‌الوصيّه نقل نموده و علّامه طباطبائى قدّس‌سرّه اين فقره از خطبه را در عداد ادلّهٔ نقلى بر وحدت شخصيّهٔ وجود در رسائل توحيديّه ص ۱۵ و ۱۶ آورده‌اند. 🆔 @allame_tehrani