(آيه ٩٦) -در اين آيه به سه نعمت از نعمتهاى جوّى و آسمانى اشاره شده است. نخست مى‌گويد: «خداوند شكافندۀ صبح است» (فالِقُ الْإِصْباحِ) . قرآن در اينجا روى مسألۀ صبح تكيه مى‌كند كه يكى از نعمتهاى بزرگ پروردگار است زيرا مى‌دانيم اين پديدۀ آسمانى نتيجۀ وجود جوّ زمين (يعنى قشر ضخيم هوا كه دور تا دور اين كره را پوشانيده) مى‌باشد، اگر اطراف كرۀ زمين همانند كرۀ ماه جوّى وجود نداشت نه بين الطلوعين و فلق وجود داشت و نه سپيدى آغاز شب و شفق، اما وجود جوّ زمين و فاصله‌اى كه در ميان تاريكى شب، و روشنايى روز به هنگام طلوع و غروب آفتاب قرار دارد، انسان را تدريجا براى پذيرا شدن هر يك از اين دو پديدۀ متضاد آماده مى‌سازد، و انتقال از نور به ظلمت و از ظلمت به نور، به صورت تدريجى و ملايم و كاملا مطبوع و قابل تحمل انجام مى‌گردد. ولى براى اين كه تصور نشود شكافتن صبح دليل اين است كه تاريكى و ظلمت شب، چيز نامطلوب و يا مجازات و سلب نعمت است بلافاصله مى‌فرمايد: خداوند «شب را مايۀ آرامش قرار داد» (وَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَناً) . اين موضوع مسلم است كه انسان در برابر نور و روشنايى تمايل به تلاش و كوشش دارد، جريان خون متوجه سطح بدن مى‌شود، و تمام سلولها آمادۀ فعاليت مى‌گردند، و به همين دليل خواب در برابر نور چندان آرام‌بخش نيست. ولى هر قدر محيط تاريك بوده باشد خواب عميقتر و آرام‌بخش‌تر است، زيرا در تاريكى، خون متوجه درون بدن مى‌گردد و بطور كلى سلولها در يك آرامى و استراحت فرو مى‌روند، به همين دليل در جهان طبيعت نه تنها حيوانات، بلكه گياهان نيز به هنگام تاريكى شب به خواب فرو مى‌روند و با نخستين اشعۀ صبحگاهان جنب و جوش و فعاليت را شروع مى‌كنند، به عكس دنياى ماشينى كه شب را تا بعد از نيمه بيدار مى‌مانند، و روز را تا مدت زيادى بعد از طلوع آفتاب در خواب فرو مى‌روند، و نشاط و سلامت خود را از دست مى‌دهند. سپس اشاره به سومين نعمت و نشانۀ عظمت خود كرده، مى‌گويد: «و خورشيد و ماه را وسيلۀ حساب در زندگى شما قرار داد» (وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً) . اين موضوع بسيار جالب توجه است كه ميليونها سال كرۀ زمين به دور خورشيد، و ماه به دور زمين گردش مى‌كند، و اين گردش به قدرى حساب شده است كه حتى لحظه‌اى پس و پيش نمى‌شود، و اين ممكن نيست مگر در سايۀ يك علم و قدرت بى‌انتها كه هم طرح آن را بريزد و هم آن را دقيقا اجرا كند. و لذا در پايان آيه مى‌گويد: «اين اندازه‌گيرى خداوندى است كه هم توانا است و هم دانا» (ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ) .
برگزیده تفسیر نمونه - 1، صفحه 626
🔸اکنون شما هم به کانال آموزش تجوید و حفظ قرآن بپيونديد:
👉 @amozeshtajvidhefzquran 👈