❖ ریشه یابی برخی جملات منسوب به امام حسین(علیه السلام) «إنْ كان دينُ محمدٍ لَمْ يَستقِمْ إلا بقتلي، يا سُيوف خُذيني» «إنّ الحياةَ عقيدةٌ وجِهادٌ» این دو جمله علیرغم آنچه مشهور است که بعنوان سخنانی از امام حسین(علیه السلام) به ایشان نسبت داده میشود اما در واقع بریده‌هایی است از دو شعر، از دو شاعر متأخر. ● معنای جملۀ اول اینست: «اگر دین پیامبر برپا نمیگردد مگر با کشتن من، ای شمشیرها مرا بگیرید!» این جمله، بیت شعری است از مرحوم ملّا محسن أبوالحَب کربلایی1️⃣، یکی از خطبای منبری که معاصر حاج سید مهدی بحرالعلوم بوده و دیوان اشعارش هم چاپ شده. مرحوم حاج سید محسن امین عاملی در «الدرّ النضيد في مراثي السبط الشهيد» که اشعاری از 150 دیوان در آن گلچین کرده این قصیدۀ مرحوم ابوالحبّ را نیز آورده است. در کتاب «مَعالي السبطين» اثر شیخ محمد مهدی حائری مازندرانی نیز بسیاری از اشعار میرزا محسن أبوالحَب کربلایی آورده شده. در این قصیده تصویری از امام(علیه السلام) ترسیم میشود که انگار نفس امام آمادۀ معرکه و قتال نبوده و امام با خود کلنجار میرفته است. به همین خاطر بعضی از علما به معنای این شعر اشکال نموده‌اند. ابیات منتهی به جملۀ مشهور، چنین است: في يوم ألقى للمهالكِ نفسَه * كيما تكون وقايةً للدين وبيوم قال لنفسه من بعد ما * أدّى بها حقّ المعالي بِيني أعطيتُ ربي موثقاً لا ينقضي * إلا بقتلي فاصعدي وذريني إن كان دينُ محمدٍ لمْ يستقمْ * إلا بقتلي يا سيوفُ خُذيني ● و اما جملۀ دوم: «إنّ الحیاةَ عقیدةٌ وجِهادٌ» این جمله نیز مصرعی است از یک بیت از یک شاعر سنی مصری، بنام احمد شوقي2️⃣. بیت کاملش اینست: قِفْ دونَ رأيك في الحیاة مجاهداً *** إنّ الحیاةَ عقیدةٌ وجِهادٌ3️⃣ یعنی: بر سر رأی و عقیدۀ خویش مجاهد و رزمنده بایست که [ارزش و حقیقتِ] زندگی، عقیده داشتن و جهاد [در راه آن عقیده] است! در پایان کتاب «سُموُّ المعنی في سمو الذات أو أشعةٌ من حياة الحسين» اثر شیخ عبدالله العلايلي4️⃣ نیز چند قصیده در رثای امام حسین(علیه السلام) [و بعنوان زبان حال ایشان] آمده است که یکی از آنها همین قصیده است. حتی مرحوم امام خمینی هم یکبار این جمله را نقل نمود و به اشتباه آن را به امام حسین(علیه السلام) نسبت داد. اما مرحوم ‌شهید دکتر مفتح در بزرگداشت مرحوم شهید مطهری میگفت: «شهید مطهری اصرار عجیبی داشت که بگوید این جمله نه از امام حسین(ع) است و نه از هیچ معصوم دیگری. و وقتی از ایشان سؤال شد که چه ضرورتی دارد بر نفی این جمله اصرار کنید؟ فرمود: چون انحراف فکری بوجود میآورد و دستاویز گروههای منحرف شده است»5️⃣. به قول مرحوم میرزای نوری و شهید مطهری، برای برخی ساده‌انگارها یکی از بهترین ملاکهای مستند بودن یک کلام به معصوم، زیباییِ آن کلام است. و اصولاً طرز فکری در میان شیعه رواج دارد که میگویند مگر امکان دارد فلان خبر با این زیبایی در بیان از امام معصوم نباشد؟! یا مثلاً میگویند این حرف با این بلاغت جز از امام معصوم نمیتواند صادر شود!. این طرز فکر اشتباه است و منشأش ضعف بلاغتِ خود این افراد و نرسیدنشان به مراد نهاییِ آن عبارات است. 📓 مجموعۀ مصاحبه‌ها: (ص1، پی‌نوشت‌ها در صفحۀ بعد) @Yusufi_Gharawi