آیه پنجاه وچهارم
آیه ۱۰۳ سوره آل عمران
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَميعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها كَذالِكَ يُبَيِّنُ اللهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ [103]
و همگى به ريسمان خدا (قرآن، و هرگونه وسيلهی وحدت الهى)، چنگ زنيد، و پراكنده نشويد؛ ونعمتِ [بزرگِ] خدا را بر خود، به ياد آريد كه چگونه دشمن يكديگر بوديد، و او ميان دلهاى شما، الفت برقرار ساخت، و به بركتِ نعمتِ او، برادر شديد! و شما بر لبِ حفرهاى از آتش بوديد، خدا شما را از آن نجات داد؛ اين چنين، خداوند آيات خود را براى شما آشكار مىسازد؛ شايد هدايت شويد.
تاویل آیه
امام علی (علیه السلام)درباره این آیه فرمودند: چون مرا از دست بدهید پس از من چیزهایی خواهید دید که از دست ملحدان و دشمنان آرزوی مرگ میکنید. از دست افراد خودخواه که حقّ خدا را سبک شمارند و از جان خود بترسید چون چنین شد به رشتهی محکم حق بچسبید و دستهدسته نشوید و صبر و نماز و تقیّه را از دست ندهید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۶/ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۰۴/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۶۱
جابربنعبداللَّه انصاری عرض کرد: «ای رسولخدا (صلی الله علیه و آله)! وصیّ شما کیست»؟ فرمود: «همان کسی که خداوند به شما دستورداده است که دست از او بر ندارید و فرموده است؛ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا. عرض کرد: «ای رسولخدا (صلی الله علیه و آله) برای ما بیان فرمایید که این ریسمان چیست»؟ فرمود: «همان است که خدا فرموده است: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ؛ مگر به ریسمانی از خدا و ریسمانی از مردم ریسمانی که از طرف خداست کتاب اوست و ریسمانی که از مردم است وصیّ من علی بن ابیطالب است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۶/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۱۲/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۳۹
امام باقر (علیه السلام)فرمودند: ولایت علیّبنابیطالب (علیه السلام) ریسمانی است که خدای تعالی فرمود: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ پس هرکس به آن چنگ بزند مؤمن است و هرکه آن را واگذارد، از ایمان خارج است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۶/بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۸/ فرات الکوفی، ص۹۰
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: رسولخدا (صلی الله علیه و آله) سخنرانی کرد و فرمود: «ای گروه! مهاجر و انصار و هر انس و جنی که در این روز و ساعتم حاضر است! باید حاضران شما به غایبانتان این پیام را برسانند. آگاه باشید که من کتاب خدا را در میان شما بهجا گذاشتم که در آن نور و هدایت و بیان هر چیزی است که خداوند واجب نموده است؛ حجّت و دلیل خدا بر شما و حجّت من و حجّت ولی من است و علم بزرگتر، علم دین و نور هدایت و روشنایی آن را در میان شما بهجا گذاشتم و او علیّبنابیطالب (علیه السلام) است و او ریسمان خداست: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا ... لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۸/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۹/ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۸۶/ خصایص الأیمهًْ ص۷۲
عمربنیزید گوید: از امام کاظم (علیه السلام) دربارهی قول خدای عزّوجلّ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعا؛ پرسیدم: فرمود: «علیّبنابیطالب (علیه السلام) ریسمان محکم الهی است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۸/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۵/ العیاشی، ج۱، ص۱۹۴
امام سجّاد (علیه السلام) فرمودند: شخصی بادیهنشین نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: «ای رسولخدا (صلی الله علیه و آله)! من شنیدهام که خداوند میفرماید: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ این ریسمانی که خداوند ما را به چنگزدن به آن و پراکندهنشدن از آن فرمانداده چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) لحظهای سر به زیر انداخت، سپس به علیّبنابیطالب (علیه السلام) اشاره کرد و فرمود: «این ریسمان الهی است که هرکه به آن چنگ زند در دنیا حفظ شده و در آخرتش گمراه نمیشود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۱۸/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۲۳/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۴۱/ الفضایل، ص۱۲۵
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: زمانیکه رسولخدا (صلی الله علیه و آله) در میان جماعتی از اصحاب خود نشسته بود، در آن هنگام عرب بادیهنشینی نزد ایشان آمد و روبهروی ایشان زانو زد و گفت: «ای رسولخدا (صلی الله علیه و آله)! من شنیدهام که خداوند در کتابش میفرماید: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا؛ این ریسمانی که ما به چنگزدن به آن امر شدهایم چیست»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستش را بر