🛑به جای اینکه این همه نگران آینده باشی که نیامده است، کمی هم به گذشته بنگر که چگونه گذشت...
امام علی(ع) میفرماید: ای فرزند آدم! غصة رزق نیامدهات را، بر روز آمدهات میفزا. که اگر فردای نیامده از عمر تو بود، خداوند رزق و روزی تو را در آن روز میرساند. پس امروزت را با غم فردایی که نیامده برای خود سخت نگردان(1).
به جای اینکه این همه نگران آینده باشی که نیامده است، کمی هم به گذشته بنگر که چگونه به راحتی گذشت و نگرانی تو نسبت به آن بیجا بود ..
حضرت در آن فرمایششان همین نکته را متذکّر میشوند که ای پسر آدم! غصة رزقی را که هنوز نیامده است بر امروز خود حمل نکن.
ما امروز وظیفهای داریم و برای انجام آن روزمان را شروع کنیم و مسلم آنچه در امروز نیاز داریم، خدای خالقِ امروز برایمان خلق میکند، و چون خداوند فردا را خلق کرد، نیاز مربوط به فردای مخلوقاتش را نیز خلق میکند. اینکه ما نیازهای فردایِ خود را در پیش خود نداریم چون هنوز فردا را خلق نکرده تا رزق فردا را خلق کند. آری؛ فردا هم باید کاری که به عهدة ماست، انجام دهیم.
رزق فردا هم به عهدة خداست و حتماً میرسد. اشکال در این است که شما امروز کاری را شروع میکنید، برای اینکه بیرزق نشوید، و لذا از اوّل صبح غصة رزق آن روز را میخورید و در نتیجه آن کاری را که به عهدهتان است انجام نمیدهید و غم چیزی را میخوردید که بدون این غمها محقّق میشد، حال با این نوع تفکر، چون پسفردا میآید، غصّة رزق روز بعدش را میخورید، و خلاصه هر روز کارمان میشود رفتن به دنبال چیزی که خودش به وقتش میآمد، و در نتیجه از بندگی خدا که محتوای حقیقی زندگی انسان است در می مانید و بعد در خودتان که تأمّل میکنید میبینید سخت از زندگی خود ناراضی هستید، چون به محتوای معنوی که باید میرسیدید، دست نیافتید.
امام معصوم(ع) میفرماید: نگرانی رزق فردا را بر امروزت حمل نکن، «فَاِنَّهُ اِنْ یَکُ مِنْ عُمُرِکَ یَأتِ اللهُ فیهِ بِرِزْقِک»؛ اگر فردا جزء عمرت باشد، خدا در همان فردا رزق تو را میرساند. فردایی که هنوز نیامده است تمام ذهنت را مشغول نکند تا روزی که آمده است را از دست دهی.
غمهای پوچ
حضرت علی(ع) میفرمایند: حالا که متوجّهای رزق حقیقی تو به سوی تو میآید. «فَلا تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِکَ عَلی هَمَّ یَوْمِکَ، کَفاکَ کُلُّ یَومٍ عَلَی مَا فِیهِ»؛(2) پس غم رزق یک سال خود را بر امروزت تحمیل مکن، که رزق همان روزی که تو در آن هستی، تو را بس است.
اگر میخواهید در زندگی کاری بزرگتر از دنبال ناندویدن داشته باشید، باید این مسئله را که میفرماید غمِ رزق یکسالة خود را بر امروزت تحمیل نکن، برای خود حل کنید.
هستند عدّهای که در عین دینداری معمولی، اسیر رزقند. اگر شما میخواهید کاری بزرگتر از کار انسانهای معمولی انجام دهید و به بزرگیها و اسرار عالم خلقت دست پیدا کنید، باید بتوانید از این انحراف مهم آگاه شوید و حقیقتاً این جمله حضرت را مبنای کار خود قرار دهید که «لا تَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ الَّذی لَمْ یَاْتِکَ عَلَی یَوْمِکَ»؛ غم آن روزی را که نیامده است بر روح و روان خود تحمیل نکن.
امیرالمؤمنین(ع) رمز و راز بزرگیِ خودشان را برای ما روشن میکنند، و ما با غفلت از این موضوع، زندگیمان را از دست میدهیم.
در واقع میفرمایند: خودت را بشناس! یا تفکّرت را بده دست من، که خودت را به تو بشناسانم تا بفهمی چه مشغولیات پوچی را بر زندگی خود تحمیل کردهای. آری؛ «کَفاکَ کُلُّ یَومٍ عَلَی ما فیه» یعنی رزق همان روزی که تو در آن هستی، تو را بس است، برای زندگی و جهت انجام وظیفهات در این دنیا به مسائل مهمتری فکر کن، هر چه دقیقتر برای آینده برنامهریزی بکن، ولی خود را اسیر آرزوهای بلند منما. مهم این است که امروزت را از ترس بهدست نیاوردن رزق، از دست ندهی، آن هم رزق فردایی که هنوز نیامده است تا رزقش بیاید.
ما انتظار داریم خداوند رزق فردایمان را که نیامده امروز بدهد، در حالی که او بنا دارد رزق فردا را، فردا بدهد و بنا به فرمایش رسولخدا(ص) اگر بنده هم عجله کند، خداوند عجله نمیکند «فَاِنَّ اللهَ عَزّوَ جَلَّ لا تَعْجَلُ بِعَجَلَةِ اَحَدٍ»(3) یعنی خداوند عزّوجل با عجلة بنده، عجله نمیکند، و همان موقعی که باید رزق بندهاش را برساند، میرساند.
از برنامهریزی برای وظایفی که باید آینده به دوش گرفت کسی ضربه نمیخورد، از اینکه نسبت به رزق آینده حریص است و میخواهد رزق آینده را امروز بهدست آورد، ضربه میخورد و داستان آن گاو میشود که یک عمر غصة فردایی را میخورد که هنوز نیامده بود. غصة رزق فردا موجب میشود که امروزت را از دست بدهی.
امیرالمؤمنین(ع) در ادامه میفرمایند: اگر این سالی که در پیش است جزء عمر تو باشد، خداوند در هر فردایی از هر روزِ آن، رزق همان روز را که قسمت تو است به تو میرساند «سَیُؤتیکَ فی کُلِّ غَدٍ جَدیدٍ ما قَسَم لَکَ» و