حضرت عباس مصداق بارز أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم! روز تاسوعا، روز حضرت عباس است، عباس بن علی بن ابی‌طالب مشهور به حضرت ابوالفضل پنجمین پسر امام علی(ع) و اولین فرزند خانم ام‌البنین است. معنای لغوی عباس عباس صیغه مبالغه از «عبس» به معنای پر هیبت، چهره در هم کشیده و عبوس در مقابل دشمنان است. برخی نقل کرده‌اند که در شب عاشورا، زهیر بن قین بعد از اطلاع از امان‌نامه شمر به عباس(ع) گفت: ای پسر امیرالمؤمنین، زمانی که پدرت خواست ازدواج کند به عمویت عقیل گفت که برایش زنی از تبار دلاوران اختیار کند تا برای او فرزندی دلیر و شجاع به دنیا بیاورد، فرزندی که یاور حسین(ع) در کربلا باشد. علت انتصاب روز تاسوعا به قمر بنی هاشم به دو دلیل است، اول نپذیرفتن امان نامه دشمن و دوم گرفتن مهلت تعویق جنگ به مدت یک روز امان‌نامه شمر ذی‌الجوشن شب نهم محرم، شمر مقابل اصحاب حسین(ع) ایستاد و گفت: پسران خواهرم کجایند؟!حضرت عباس، جعفر و عثمان از خیمه بیرون آمده و گفتند: چه می‌خواهی؟ شمر گفت: شما در امان هستید. آنها گفتند: اگر تو دایی ما هستی خدا تو و امان‌نامه‌ات را لعنت کند. تنها برای ما امان‌نامه آوردی و پسر پیامبر را رها کردی؟! قرآن در مورد پیروان واقعی پیامبر اعظم در سوره مبارکه فتح می فرمايد: مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذينَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم (آیه ۲۹) یکی از ضربه‌هایی که جوامع بشری میخورند، از ناحیه‌ی نفوذ دشمنانشان است، که این در آیه‌ی «اَشِدّاءُ عَلَى الکُفّار» وجود دارد. «اَشِدّاء» به معنای شدّت عمل نیست. «اَشِدّاء» به این معنا که ما در فارسی به آن شدّت عمل می گوییم، نیست؛ «اَشِدّاء» یعنی سخت بودن، محکم بودن، غیر قابل نفوذ بودن؛ این معنای «اَشِدّاء» است و حضرت عباس یکی از کامل ترین مصادیق عملی این آیه است! صفت شدید بودن و غیر قابل نفوذ بودن که خود نتیجه داشتن سجایای اخلاقی فروان است، آنچنان اهمیت دارد که إمام علي عليه السلام در دعای خود از خداوند میخواهد: يارَبِّ، يارَبِّ! قَوِّ عَلى خِدمَتِكَ جَوارِحي وَاشدُد عَلَى العَزيمَةِ جَوانِحي. پروردگارا ، پروردگارا! اندام مرا بر خدمت گزارى ات نيرومند ساز و درونم را در تصميم گيرى قوى دار. اهمیت این دعا آنجایی مشخص تر می شود که در قرآن مجید می خوانیم ابلیس در اوج کینه خطاب به خداوند متعال گفت: قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ [شيطان] گفت پس به عزت تو سوگند كه همگى را جدا از راه به در مى برم إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ مگر آن بندگان پاكدل تو را تلاش ابلیس برای نفوذ به شیخ انصاری یکی از شاگردان شیخ انصاری می گوید زمانی که در نجف اشرف و نزد شیخ انصاری به تحصیل مشغول بودم، شبی شیطان را در خواب دیدم که طنابهای متعددی در دست داشت، پرسیدم: این بندها برای چیست؟ پاسخ داد اینها را به گردن مردم می اندازم و آنها را به سمت خویش می کشم و به دام می اندازم، هرکدام از این طنابها برای یک شخص است زنجیری را دیدم که کلفت بود شیطان گفت: روز گذشته این زنجیر را به گردن شیخ مرتضی انصاری انداختم و او را از اتاقش تا وسط کوچه کشیدم، ولی علی رغم زحمات زیادم، شیخ از قید رها شد و برگشت. تلاش ابلیس برای نفوذ در حضرت عباس ابلیس برای نفوذ به قلب مطمئنه حضرت عباس با دست ابن مرجانه برای او و براورانش دو امان نامه فرستاد و هر دو بار تیرش به سنگ خورد. مهلت گرفتن روز تاسوعا با هجوم دشمن در عصر تاسوعا، امام حسین با فرستادن حضرت عباس از آنها مهلت طلبید تا شب را با نماز و تلاوت قرآن به صبح برسانند. از سوی دیگر تصور کنید اگر لشکر ۲۲ هزار نفری دشمن در عصر تاسوعا جنگ را آغاز می کردند و جنگ به شب می رسید، همه خانواده‌ امام حسین زیر دست و پای اسب ها یا آتش خیمه کشته می شدند! آب نخوردن حضرت عباس به گفته مورخین از روز هفتم محرم که آب بر روی امام حسین و یارانش بسته شد، حضرت عباس با نفوذ به شریعه سه بار آب آورده بود و در روز عاشورا، وقتی وارد شریعه فرات شد، دستانش را پر از آب کرد تا بنوشد، اما وقتی آن را به صورت نزدیک کرد به یاد تشنگی حسین افتاد و آب را رها کرد و با لب تشنه به همراه مشکی پر از آب از فرات بیرون آمد، اما به نظرم از دیدگاه فقهی حیوانات اهلی ۳۴ حق بر صاحبان خود دارند و یکی از آنها سیراب کردن حیوان است، عرب، اسب را فرس می نامد چرا که اسب عرب زیرک ترین نژاد اسب در جهان است، بویژه اسب هایی که برای جنگ تربیت می شدند، بنابراین اسبِ حضرت عباس که خود را در موقعیت جنگی می دید استرس داشت و آب نمی نوشید، با این اقدام، حضرت، اسب را آرام کرده تا آب بنوشد و گرنه حتی تصور این که حضرت عباس در آن لحظه اندیشیده باشد که آب بنوشد و بعد با یادآوری تشنگی امام حسین از این کار پشیمان شده باشد از مقام بلند حضرت عباس بسیار بعید است. ✍ علی ارجمند عین الدین