آیا از نظر علامه طباطبائی (رض) کوروش هخامنشی مصداق ذو القرنین است؟! علامه طباطبائی (رض) در بخشی از تفسیر خویش به بحث در مورد داستان ذو القرنین می پردازد.ایشان ابتدا چنین می نویسند: لم یعترض لاسمه و لا لتأریخ زمان ولادته و حیاته و لا لنسبه و سائر مشخصاته على ما هو دأبه فی ذکر قصص الماضین بل اکتفى على ذکر ثلاث رحلات منه‏ ... الطباطبائى، السید محمد حسین‏ (المتوفى1412هـ)، المیزان فی تفسیر القرآن‏،ج13،ص378، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة : الخامسة، 1417هـ . قرآن کریم متعرض اسم او و تاریخ زندگى و ولادت و نسب و سایر مشخصاتش نشده.البته این رسم قرآن کریم در همه موارد است که در هیچ یک از قصص گذشتگان به جزئیات نمى‏ پردازد. در خصوص ذو القرنین هم اکتفاء به ذکر سفرهاى سه‏ گانه او کرده‏ ... (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) سپس می نویسند: من هو ذو القرنین؟ و أین سدة؟ للمؤرخین و أرباب التفسیر فی ذلک أقوال بحسب اختلاف أنظارهم فی تطبیق القصة ... الطباطبائى، السید محمد حسین‏ (المتوفى1412هـ)، المیزان فی تفسیر القرآن‏،ج13،ص381، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة : الخامسة، 1417هـ . ذو القرنین کیست و سدش کجا است؟ [اقوال مختلف در این باره‏] مورخین و ارباب تفسیر در این باره اقوالى بر حسب اختلاف نظریه ‏شان در تطبیق داستان دارند ... (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) سپس ایشان به ذکر نام ها و افرادی می پردازند که به عنوان احتمالات مصداقیت ذو القرنین مطرح شده اند.نام هایی که ایشان بدان اشاره می کند از این قرار است: شین هوانک تی (یکی از پادشاهان چین) یکی از پادشاهان آشور فریدون بن اثفیان بن جمشید (پنجمین پادشاه پیشدادیان) اسکندر مقدونی یکی از پادشاهان یمن (در مورد نام وی اختلاف شده است) کوروش هخامنشی علامه طباطبائی (رض) پس از ذکر نام یا عنوان هر یک از این مصادیق، به ذکر ادله ی قائلین به آن پرداخته و سپس در تمامی آن ها مناقشه کرده و اشکال وارد می کنند. اما اینجا مهم است تا بدانیم که ایشان در مورد کوروش هخامنشی چه می گوید و آیا خصوصیات وی را منطبق بر ذو القرنین دانسته و این مصداق را می پذیرد یا خیر ؟! علامه طباطبائی (رض) پس از ذکر ادله ی قائلین به ذو القرنین بودن کوروش (ابو الکلام آزاد) چنین می نویسد: هذه جملة ما لخصناه من کلامه، و هو و إن لم یخل عن اعتراض ما فی بعض أطرافه لکنه أوضح انطباقا على الآیات و أقرب إلى القبول من غیره. الطباطبائى، السید محمد حسین‏ (المتوفى1412هـ)، المیزان فی تفسیر القرآن‏،ج13،ص396، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة : الخامسة، 1417هـ . این بود خلاصه ‏اى از کلام ابو الکلام، که هر چند بعضى از جوانبش خالى از اعتراضاتى نیست، لیکن از هر گفتار دیگرى انطباقش با آیات قرآنى روشن‏تر و قابل قبول‏ تر است. (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) نتایج الف) از نظر علامه طباطبائی (رض) ذو القرنین پیامبر الهی نیست. ب) از نظر علامه طباطبائی (رض) وصفیات ابو الکلام آزاد از کوروش هخامنشی صرفا نسبت به سایر گزینه هایی که به عنوان مصداق ذو القرنین مطرح شده اند قابل اعتنا تر و قابل قبول تر است اما ایشان ادله ی ابو الکلام آزاد را نیز همانطور که بدان تصریح کرده اند دارای اشکالاتی می دانند. ج) حتی اگر علامه طباطبائی (رض) مصداقیت کوروش هخامنشی به عنوان ذو القرنین را می پذیرفت (که چنین نیست) باز هم کلام ایشان مردود بود! چرا که امروزه با ادله ی فراوانی که در دست داریم ادعای ابو الکلام آزاد و سایر موارد مطرح شده از سوی افراد مختلف به راحتی قابل نقدهای محکم است و حتی برخی از باستان گژوهان متعصب نیز به بطلان ادعای ابو الکلام آزاد تصریح کرده و ادله ی وی را نقد کرده اند. مطالب مرتبط: 1- شاهپور شهبازی (باستان پژوه متعصب و باستان گرا): ادعای ذوالقرنین بودن کوروش هیچ پشتوانه ی تاریخی و باستان شناسی ندارد! 2- شاهپور شهبازی (باستان پژوه متعصب و باستان گرا): اسکندر مقدونی همان ذوالقرنین است نه کوروش هخامنشی! 3- نقد علمی و مختصر ادعاهای بی پایه و اساس ابوالکلام آزاد در مورد ذوالقرنین بودن کوروش هخامنشی از سوی شاهپور شهبازی (باستان پژوه متعصب و باستان گرا)