*آیا علامه طباطبائی، کوروش را همان ذو القرنین دانسته؟! (پاسخی به یک ادعای واهی)* در سال های اخیر عده ای مغرض با اهدافی مشخص، در پی آن هستند تا این گونه در بین مردم جا بیندازند که علامه طباطبائی، کوروش هخامنشی را مصداق ذو القرنین دانسته! متاسفانه برخی از عوام نیز این ادعا را باور کرده و از این رو برای کوروش هخامنشی قداست قائل می شوند! در این یادداشت مختصر، کلام علامه طباطبائی (رض) را به صورت دقیق بررسی کرده و ادعای مورد بحث را راستی آزمایی کنیم. با مراجعه به تفسیر المیزان و سایر تفاسیر به این سؤال پاسخ خواهیم داد: آیا کوروش، مصداق ذوالقرنین است؟! آیا اهل بیت علیهم السلام ذوالقرنین را معرفی کرده اند؟! علامه طباطبائی (رض) ابتدا چنین می نویسند: لم یعترض لاسمه و لا لتأریخ زمان ولادته و حیاته و لالنسبه و سائر مشخصاته... [الطباطبائى، السید محمد حسین‏، المتوفى1412هـ، المیزان فی تفسیر القرآن‏، ج13، ص378، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة: الخامسة، 1417هـ] ترجمه: «قرآن کریم و روایات متعرض اسم او و تاریخ زندگى و ولادت و نسب و سایر مشخصاتش نشده...» (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) پس مشخص است که اگر ذوالقرنین فرد مشخصی بود خود قرآن یا لااقل ائمه علیهم السلام او را به صورت مصداقی معرفی می کردند. سپس علامه در ادامه می نویسند: للمؤرخین و أرباب التفسیر فی ذلک أقوال بحسب اختلاف أنظارهم فی تطبیق القصة... [الطباطبائى، السید محمد حسین‏، المتوفى1412هـ، المیزان فی تفسیر القرآن‏،ج13،ص381، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة: الخامسة، 1417هـ] ترجمه: «مورخین و ارباب تفسیر اقوالى بر حسب اختلاف نظریه ‏شان در تطبیق داستان دارند...» (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) سپس ایشان به ذکر نام ها و افرادی می پردازند که صرفا به عنوان *احتمالات غیرثابت* مطرح شده اند. نام هایی که ایشان بدان اشاره می کند از این قرار است: ۱• شین هوانک تی (یکی از پادشاهان چین) ۲• یکی از پادشاهان آشور ۳• فریدون بن اثفیان بن جمشید (پنجمین پادشاه پیشدادیان) ۴• اسکندر مقدونی ۵• یکی از پادشاهان یمن (در مورد نام وی اختلاف شده است) ۶• کوروش هخامنشی علامه طباطبائی (رض) پس از بیان ادله هر یک از این مصادیق، به ذکر ادله ی قائلین به آن پرداخته و سپس در همه آن ها مناقشه کرده و همه را رد می کنند و همه آن ها را نادرست می خوانند. اما چه مناسب است تا بدانیم که ایشان چگونه تطبیق کوروش هخامنشی بر خصوصیات ذو القرنین را رد می کند. علامه طباطبائی (رض) پس از ذکر ادله ابوالکلام آزاد هندی به عنوان تنها طرفدار ذو القرنین بودن کوروش، ادله او را این چنین نادرست می خواند: هذه جملة ما لخصناه من کلامه و هو و إن لم یخل عن اعتراض ما فی بعض أطرافه لکنه أوضح انطباقا على الآیات و أقرب إلى القبول من غیره. [الطباطبائى، السید محمد حسین‏ المتوفى1412هـ، المیزان فی تفسیر القرآن‏،ج13،ص396، الناشر: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة‏، الطبعة: الخامسة، 1417هـ] ترجمه: «این بود خلاصه ‏اى از کلام ابو الکلام، که هر چند بعضى از جوانبش خالى از اشکالات نیست، لیکن از هر گفتار دیگرى انطباقش با آیات قرآنى روشن‏ تر است.» (ترجمه ی استاد محمد باقر موسوی همدانی) نتایج: *الف) از نظر علامه طباطبائی (رض) ذوالقرنین پیامبر الهی نیست و هیچگونه مصداقی قطعی تطبیقی در آیات و روایات وجود ندارد.* *ب) از نظر علامه طباطبائی، وصفیات ابوالکلام آزاد هندی از کوروش هخامنشی صرفا نسبت به سایر گزینه ها، قابل اعتنا تر است اما این به معنای تائید ادله ی ابوالکلام آزاد توسط علامه طباطبائی نیست بلکه همانطور که بدان تصریح کرده اند این نظریه را دارای اشکالاتی می دانند.* *ج) حتی فرضا هم اگر علامه طباطبائی (رض) مصداقیت ذو القرنین را می پذیرفت (که چنین نیست) باز هم کلام ایشان مردود بود! چرا که امروزه با ادله ی فراوانی که بدست آوردیم کاملا مشخص شده که ادعای ابو الکلام آزاد کاملا مردود است و حتی برخی از باستان پژوهان متعصب نیز به بطلان ادعای ابو الکلام آزاد تصریح کرده و ادله ی وی را نقد کرده اند.* مانند: 1- شاهپور شهبازی (باستان پژوه متعصب و باستان گرا): ادعای ذوالقرنین بودن کوروش هیچ پشتوانه ی تاریخی و باستان شناسی ندارد! اسکندر مقدونی همان ذوالقرنین است نه کوروش هخامنشی! برای تحقیق بیشتر مراجعه شود به: مجموعه مقالات نقد علمی ادعاهای بی پایه و اساس ابوالکلام آزاد در مورد ذوالقرنین از سوی شاهپور شهبازی