بسمه تعالی جریمه ی نقدی، قانون مشروع یا نامشروع؟! یکی از روش های بازدارنده ی جرائم در دنیای امروز جریمه ی نقدی است که البته در بسیاری از مواقع برای دولت ها بیش از اینکه مقابله با جرم مراد باشد اخاذی از مردم و پر کردن کیسه دولت هدف است. متأسفانه در نظام جمهوری اسلامی نیز این روش جریان دارد و عمده ی این جرائم از طریق نظام قضایی، شهرداری و راهنمایی و رانندگی صورت می گیرد. حال جای سؤال است که مبنای مشروعیت این کار از نظر اسلام چیست؟ به عبارت دیگر با چه سبب شرعی این مال از ملکیت مالک آن (که چاره ای جز پرداخت جریمه ندارد) خارج شده، به ملک حکومت و دولت در می آید؟ و طبیعی است که اگر سببی وجود نداشته باشد تملک قهری این مال توسط دولت و نهاد های وابسته غصب محسوب شده و تصرف در آن تصرف حرام خواهد بود! عمده جوابی که می دهند این است که به حکم حکومتی این مال از مردم گرفته می شود. ولی سوال این است که آیا حاکم می تواند بدون سبب شرعی حکم به اخراج اموال مردم از ملک آنان نماید؟ اسباب شرعی انتقال ملک موارد معینی مثل وارثت، هبه، معامله و نظایر آن است. کدام سبب شرعی موجب خروج مال فرد جریمه شونده از ملک او می شود؟ اگر بگویند حاکم نیاز به سبب شرعی برای گرفتن مال مردم ندارد، بلکه هرگاه او حکم کند این حکم سبب شرعی برای تملک مال دیگری ایجاد می کند، در این صورت باید پرسید پس معیار عدالت حاکم چیست؟ با این مبنا باید گفت حاکم شرع هر کاری کند همان عدل است و هر حکمی دهد خداوند آن را امضا می کند و آیا این غیر از همان تصویب اهل سنت است که فقهای امامیه بر بطلان آن اجماع دارند؟! به عبارت دیگر آیا شرع معیار عمل حاکم است یا عمل حاکم معیار شرع است؟ اگر شرع معیار عمل حاکم است پس برای اخراج مال از ملکیت فردی به امر حاکم باید سبب شرعی وجود داشته باشد که در جریمه نقدی وجود ندارد. و اگر بگویند عمل حاکم معیار شرع است در این صورت باید بگویند فرق این حرف با تصویب باطل چیست؟! [توضیح این که گروهی از فقهای اسلامی (اهل سنت) معتقدند که اگر مجتهد در حکم خود به خطا رود خدای متعال حکمی جدید موافق نظر مجتهد انشاء می کند!! این نظریه به اجماع فقهای امامیه مردود می باشد] ‌ اگر بگویند سبب خروج مال جریمه از اموال جریمه شونده یا سبب تملک دولت نسبت به این مال فعل خطای این فرد است؛ می پرسیم آیا به سبب خطا (مثلا سرعت غیر قانونی) بخشی از مال متخلف از ملکیت او خارج شده و به ملک حکومت در می آید؟! جای تاسف است که در نظام اسلامی این روش باری سنگین بر دوش مردم گردیده و همه هم به اسم اسلام و احکام دین تمام می شود و ارادت مردم را نسبت به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی کم می کند. ادامه دارد.... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ محمدرضا شایق