⚡️نقدی بر مجادله‌گران مذهبی(بخش دوم) ✍مهدی مسائلی ⬅️(لینک بخش اول:https://eitaa.com/azadpajooh/150 ) در گفتگوی دینی با مخالفان افزون بر قیودی که برای صورت و محتوای جدال احسن بیان کردیم،‌ برای «مجادل‌الیهم» یعنی طرفِ گفتگو نیز شرایطی بیان شده است، در اینجا نیز خداوند محدودیتی براساس شرط هدایت‌گری وضع کرده است و از جدال و گفتگوی دنباله‌دار با ظالمان به‌صورت کلی نهی می‌کند: «وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ؛ با اهل کتاب جز به روشی که از همه نیکوتر است مجادله نکنید، مگر کسانی از آنان که ستم کردند.» نهی از گفتگو با معاندان و ظالمان از اهل‌کتاب بدان خاطر است که آن‌ها حق‌جو نبوده و به دنبال تبیین حق نیستند، گفتگوی بیشتر با آنان به درآمیختن حق و باطل منجر می‌شود و مسلمانان را نیز به بیراهه می‌کشاند. این ظالمان مقید به حفظ نیکویی صورت و محتوای گفتگوی دینی نیستند، و ضمن بهره‌گیری از بیانی تند و حاشیه‌ساز،‌ از انواع مغالطات و اوهام و فریب‌ها برای انحراف فکر دیگران بهره می‌برند. طبق فرمایش قرآن شیطان نیز در این جدال‌ها به کمک آن‌ها می‌آید: «وَإِنَّ الشَّیاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَي أَوْلِيَائِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ؛ و شیاطین به دوستان خود [مطالبی] را القا می‌کنند، تا با شما به مجادله برخیزند»( انعام: 121) بر این اساس، مؤمنانِ حق‌جو اگر با مغرضانِ غیرحق‌جو وارد جدال شوند،‌ برای همآوردی در برابر آن‌ها،‌خواه یا ناخواه متمسک به ابزارها و روش‌های باطل می‌شوند و حق و باطل را در می‌آمیزند، پس بهتر است چنین گفتگوهایی را آغاز نکنند و به جای آن، به گفتگوی عالمانه و عاقلانه با حق‌جویان بپردازند. بر این اساس قرآن خطاب به مؤمنان می‌فرماید: «وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّیٰ يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ؛ و چون ببينی كه در آیات ما از روی عناد گفت‌وگو می‌کنند از آن‌ها روی‌گردان شو تا به سخنی جز آن پردازند.»( انعام: 68) اما با وجود این توصیه‌های صریح قرآنی عده‌ای از مسلمانان جدال خصمانه و برتری‌جویانه را به‌عنوان روش تبلیغ دین و مذهب انتخاب کرده‌اند. جدالی که نه برای آگاه‌سازی و بیان حقیقت به کار می‌رود، بلکه برای غلبه بر دیگران و پیروز نشان دادن خودشان است، در این نوع جدال برای دو طرف مهم نیست که آنچه در پاسخ بیان می‌شود حق است یا باطل، و یا این‌که آن‌ها با مطلب حقی در مخالفت هستند، بلکه دو طرف می‌خواهند به هر روش و هر سخنی طرف مقابل را محکوم و منکوب کنند. متأسفانه چنین مناظره‌هایی که به‌منظور اظهار فضل و صرفاً غلبه بر دیگران صورت گیرد، سرچشمه بسیاری از خوی‌ها و رفتارهای زشتی از جمله ریا و تظاهر، عیب‌جویی، خودستایی، تکبر، حسد، جاه‌طلبی، نفاق و دورویی، تهمت به دیگران و بسیاری صفات ناپسند دیگر می‌شود. ازاین‌جهت مراء یکی از رذایل بزرگ اخلاقی و از گناهان کبیره به شمار آمده است. مراء همان جدال است که به‌قصد برتری و غلبه بر دیگری انجام می‌شود. بسیاری از مجادله‌های دینی منطبق بر عنوان مراء هستند هرچند با عنوان حمایت از دین انجام می‌شوند. در بحث و گفتگوی دینی نیز کسی که دارای تکبر علمی است و خود را برتر می‌داند هرگز حاضر به پذیرفتن نظرات طرف مقابل نیست حتی اگر حق با دیگران هم باشد حق را نمی‌پذیرد و انکار می‌کند. متأسفانه بسیاری از مبلغین دینی این جدال و مراء مذموم را به‌جای جدال احسن اشتباه می‌گیرند و آن را مقدس و نیکو نیز می‌شمارند. .......... @azadpajooh