بسْم اللّٰه الرَّحْمٰن الرَّحیم #تفسیر_قرآن_جلسه_۲۵ نام سوره: انفال شماره آیه:《۲۵》 #آیه: وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَّا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُمْ خَاصَّةً ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ #ترجمه: و از فتنه و مجازاتى بپرهیزید که تنها به ستمکاران شما نمى رسد. (بلکه همه را فرا مى گیرد. چرا که دیگران سکوت اختیار کردند.) و بدانید خداوند سخت کیفر است! #تفسیر_آیه: در این آیه به عواقب شوم عدم پذیرش دعوت حیات بخش خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله)، اشاره مى کند و مى فرماید: از فتنه اى بپرهیزید که تنها دامن ستمکاران شما را نمى گیرد بلکه همه را فرا خواهد گرفت (وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لاتُصیبَنَّ الَّذینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً). فِتْنَه در قرآن مجید در موارد متعددى به کار رفته. گاهى به معناى آزمایش و امتحان. و گاهى به معناى بلا و مصیبت و عذاب آمده است. این کلمه در اصل به معناى داخل کردن طلا در کوره است تا خوبى و بدى آن آشکار شود، سپس به معنى آزمایش ها که نشان دهنده چگونگى صفات باطنى انسان هاست به کار برده شده است، و همچنین در مورد بلاها و مجازات ها که باعث تصفیه روح انسان و یا تخفیف گناه اوست به کار مى رود. در آیه مورد بحث فِتْنَه به معناى بلاها و مصائب اجتماعى است که دامن همه را مى گیرد و به اصطلاح خشک و تَر در آن مى سوزند. و در حقیقت خاصیت حوادث اجتماعى چنین است: هنگامى که جامعه در اداى رسالت خود کوتاهى کند و بر اثر آن قانون شکنى ها و هرج و مرج ها و ناامنى ها و مانند آن به بار آید، نیکان و بدان در آتش آن مى سوزند و این اخطارى است که خداوند در این آیه به همه جوامع اسلامى مى کند و مفهوم آن این است: افراد جامعه نه تنها موظفند وظایف خود را انجام دهند بلکه موظفند دیگران را هم به انجام وظیفه وادارند زیرا اختلاف، پراکندگى و ناهماهنگى در مسائل اجتماعى موجب شکست برنامه ها خواهد شد و دود آن به چشم همه مى رود. کسى نمى تواند بگوید چون وظیفه خود را انجام داده ام از آثار شوم وظیفه نشناسى هاى دیگران بر کنار خواهم ماند چه این که آثار مسائل اجتماعى فردى و شخصى نیست. این درست به آن مى ماند که براى جلوگیرى از هجوم دشمنى، صد هزار نفر سرباز نیرومند لازم باشد اگر عده اى مثلاً پنجاه هزار نفر وظیفه خود را انجام دهند مسلماً کافى نخواهد بود و نتایج شوم شکست هم وظیفه شناسان را مى گیرد و هم وظیفه نشناسان را، و همان طور که گفتیم خاصیت مسائل جمعى و گروهى همین است. این حقیقت را با بیان دیگرى نیز مى توان روشن ساخت و آن این که؛ نیکان جامعه وظیفه دارند در برابر بدان سکوت نکنند اگر سکوت اختیار کنند در سرنوشت آنها نزد خداوند سهیم و شریک خواهند بود. چنان که در حدیث معروفى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل شده که: إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لایُعَذِّبُ الْعامَّةَ بِعَمَلِ الْخاصَّةِ حَتّى یَرَوُا الْمُنْکَرَ بَیْنَ ظَهْرانِیِّهِمْ وَ هُمْ قادِرُونَ عَلى أَنْ یُنْکِرُوهُ فَإِذا فَعَلُوا ذلِکَ عَذَّبَ اللّهُ الْخاصَّةَ وَ الْعامَّةَ: خداوند عزّوجل هرگز عموم را به خاطر عمل گروهى خاص مجازات نمى کند مگر آن زمان که منکرات در میان آنها آشکار گردد و توانائى بر انکار آن داشته باشند در عین حال سکوت کنند در این هنگام خداوند آن گروه خاص و همه توده اجتماع را مجازات خواهد کرد . از آنچه گفتیم روشن مى شود: این حکم هم در زمینه مجازات هاى الهى در دنیا و آخرت صادق است، و هم در زمینه نتائج و آثار اعمال گروهى و دسته جمعى. در پایان آیه با زبان تهدیدآمیز مى گوید: بدانید خداوند مجازاتش شدید است (وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ شَدیدُ الْعِقابِ). مبادا لطف و رحمت خدا آنها را غافل کند و شدت مجازات هاى الهى را به دست فراموشى بسپارید و آشوب ها و فتنه ها دامان شما را بگیرد همان گونه که دامان جامعه اسلامى را گرفت و بر اثر فراموش کردن این سنن الهى آنها را به قهقرا کشانید. یک نگاه کوتاه به جوامع اسلامى در عصر ما و شکست هاى پى در پى که در برابر دشمنان دامن گیرشان مى شود و فتنه هاى استعمار ، صهیونیسم و الحاد و مادّى گرى و مفاسد اخلاقى و متلاشى شدن خانواده ها و سقوط جوانان در دامن فحشاء و انحطاط و عقب گرد علمى، حقیقت و محتواى آیه را مجسم مى سازد که چگونه این فتنه ها دامن کوچک و بزرگ، نیک و بد و عالم و جاهل را فرا گرفته است و اینها همچنان ادامه خواهد یافت تا آن زمان که مسلمانان روح اجتماعى پیدا کنند و نظارت همگانى را در جامعه عملاً بپذیرند و دو وظیفه امر به معروف و نهى از منکر به عنوان وظیفه قطعى و تخلف ناپذیر عملى گردد. ✍تهیه و تنظیم : استاد عاشوری